Landschap verliest aan kwaliteit G J Borger 20 Landschapsdag KNOB Op 16 oktober jl. heeft de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond een studiedag in Zeist gehouden,gewijd aan de toekomst van de cultuurhistorische waarden van het Nederlandse landschap. Uitgangs punt bij het organiseren van die studiedag was de vaststelling dat ons landschap verliest aan kwaliteit: de natuur wordt teruggedrongen, de verscheidenheid neemt af en oude karakteristieken verdwijnen. smmm Schiermonnikoog, sleuven in het oorspronkelijk deel van het eiland. Door middel van deze landschaps dag wilde de KNOB een bijdrage le veren aan de totstandkoming van een integraal beleid ten aanzien van de cultuurhistorische waarden in ons land. Voor dat doel waren enkele wetenschappelijke onderzoekers en mensen uit de bestuurlijke en plano logische praktijk uitgenodigd om hun visie te geven. Is zo'n integraal be leid mogelijk? Is het wenselijk? Tijdens de studiedag werd de wenselijkheid van een integraal be leid inzake de cultuurhistorische waarden met name door de sprekers uit de bestuurlijke en planologische praktijk onderstreept. Bij het behoud van de kwaliteit van de woon- en leefomgeving gaat het namelijk veel al om 'gewone' monumenten. De maatschappelijke waardering voor dat 'gewone' hangt vooral samen met het besef dat dergelijke monu menten karakteristieke uitdrukkingen zijn van de bewoningsgeschiedenis van een streek. En die regionale be woningsgeschiedenis heeft weer ge zorgd voor de streeksgewijze ver scheidenheid in landschappen. Bij alle onderscheid dat de wetenschap daarin meent te moeten maken, mag men niet vergeten dat het maat schappelijke belang van de cultuur historische waarden erom vraagt dat de bewoningsgeschiedenis streeks gewijs als eenheid wordt gezien. Prioriteiten Deze studiedag heeft duidelijk ge maakt dat er goede mogelijkheden zijn voor een planologische bescher ming van de cultuurhistorische waar den in ons land. Wel werd er voor ge waarschuwd dat het streven om alles te beschermen vaak betekent dat al les verloren gaat. Ambtenaren en be stuurders worden bij het opstellen van plannen namelijk belaagd door veelal tegenovergestelde claims van verschillende kanten: landbouw, wo ningbouw, natuurbehoud, industrie etc. Het stellen van prioriteiten is dan heel belangrijk: waar zet je je in het bijzonder voor in? Kritiek werd er geuit op de wijze waarop wetenschappelijke onder zoekers gewoonlijk hun informatie over de cultuurhistorische waarden presenteren. Een verhaal dat op sa menhangende wijze een beeld te kent van de bewoningsgeschiedenis en op grond daarvan het belang aangeeft van de cultuurhistorische waarden die in het geding zijn, heeft veel meer overtuigingskracht en daardoor veel meer effect. Dergelijke verhalen zijn er te weinig. Vaak wordt er vooral vertrouwd op weten schappelijke degelijkheid, maar wordt geen beroep gedaan op het hart van de bestuurder of de ambte naar. Waar het gaat om de cultuur historie, blijkt alles van waarde toch weerloos te zijn. Plaatselijke politiek Ook het belang van plaatselijke actie werd onderstreept. Het is noodzake lijk dat de bevolking het belang inziet van de waarden die in het geding zijn. Alleen een goede belangenbe hartiging op plaatselijk en regionaal niveau kan er voor zorgen dat in de plannen rekening wordt gehouden met de cultuurhistorische waarden van onze steden, dorpen en lande lijke gebieden. Met name moet daar bij worden gelet op de gemeentelijke bestemmingsplannen, want die bin den de burger in zijn handelen. Maar wie op plaatselijk niveau ziet daar op het ogenblik op toe? Het is dus noodzakelijk dat de burgers hun be langstelling voor de bouwkundige, archeologische of landschappelijke waarden laten doorklinken in de plaatselijke en regionale politiek. Al leen dan is een planologische basis bescherming van de cultuurhistori sche waarden mogelijk. Maar ook daarna is een goede belangenbehar tiging nodig. Behoud zonder be scherming is namelijk zinloos. Maar het omgekeerde is eveneens waar: bescherming zonder behoud heeft geen zin! Voor de leden van de Bond Heemschut ligt hier dus nog een taak. Prof. dr. G.J. Borger is hoogleraar historische geografie aan de Univer siteit van Amsterdam.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1992 | | pagina 20