r~\
16
Noten
Klein boerenhuis aan de Enterweg in de
Kippershoek. Foto uit 1991.
westen van Wierden, in de vork ge
vormd door de straatwegen naar Rijs-
sen en Nijverdal, lagen jaren geleden
veel uiterst fraaie boerderijen, thans
op één na alle verbouwd. Die ene
staat op 'de lijst' en is bij de bewoners
in goede handen. Een tweede onge
schonden exemplaar, het 'Veldhuis',
stond al jaren onbewoond, in gebruik
als schuur. Het was een fors huis met
hoog strodak, in de voorgevel origine
le vensters met roedenverdeling, in de
achtergevel een diep onderschoer on
der een opvallend steil oprijzend wolf-
dak. Het huis verviel steeds meer, on
derhoud was er nauwelijks. Het einde
was te voorspellen en in 1992 een feit.
In de nabijgelegen Kippershoek, even
ten zuiden van de weg naar Rijssen,
verdween in 1992 een klein boerderijt
je, in het wat open landschap aldaar
toch een opvallend fraai gebouw: een
loodrechte voorgevel, oorspronkelijk
wel met houten geveltop, later geheel
van baksteen; de achterzijde, naar de
weg gekeerd, had een inrijdeur in on
derschoer. Als overgang naar enkele
bedreigde objecten signaleren we de
binnenkort onafwendbare (intussen
mogelijk al voltrokken) afbraak van
een boerderij aan de Hexelse weg,
enkele kilometers ten noorden van
Wierden. Het nieuwe huis, dicht tegen
het oude aangebouwd, werd in juli
1992 betrokken. Het oude wachtte op
de reeds spoedig bestelde slopers...
na de 'bouwvak'. Het lag, direct in het
oog vallend, met onderschoer en inrij-
deuren schuin naar de weg gekeerd,
de muren binnen het onderschoer ver
toonden nog resten van het oude vak
werk. Het dak was grotendeels van
Het erve Beverdam. Foto uit 1989.
stro. Steken we bij deze boerderij de
straat over, dan staan we oog in oog
met een, op wat langere termijn, be
dreigd stuk landschapsschoon: een
complex boerderijen en schuren te
midden van welhaast een bos van
hoogopgaande bomen. Dorpsuitbrei
ding en wegaanleg zijn hier de drei
gingen. Toch zou e.e.a. zó moeten
worden gepland, dat dit geheel als
een 'groene long' gespaard blijft, -
dan is er nog een milieu-term voor
ook!
Theekoepel
Natuurlijk is er wel meer oud cultuur
goed bedreigd. We wijzen op de zeer
vervallen theekoepel van Ter Horst bij
de boerderij Winkel, dichtbij de Grim
berg gelegen. Rondkijkend in de Wier-
dense buurtschappen zouden veel
boerderijen zijn aan te wijzen. Zo'n
boerderij is bijvoorbeeld Beverdam,
aan de Nieuwe Graven tegen de
grens met Almelo. De bedreiging is
duidelijk: dichtbij is een nieuw huis ge
bouwd en het oude staat leeg, per de
creet bestemd om te worden afgebro
ken. Hiermee gaat niet alleen een
eenvoudig, stijlvol en karakteristiek
landschapselement verloren maar in
Drie topgevels van boerderij Groot Langeler in
Ypelo. Foto uit 1963.
dit geval ook nog een stuk geschiede
nis - trouwens, bij welke boerderij
gaat dat niet? Het was de boer van
het Beverdam, die in 1476 de voet
dwars zette, toen de Heer van Almelo
langs zijn erf een scheepvaartkanaal
liet graven: de tegenwoordige Nieuwe
Graven. De boerderij van nu, als ver
bouwing gedateerd 1891dateert na
tuurlijk niet uit die tijd. Maar in zijn tra
ditionele bouwwijze, ook al is die 19e-
eeuws, gaat hij als voortzetting van
die eeuwenoude bouwerfenis wel te
rug naar die eeuwen en heeft zodoen
de meer de aard van historiedrager
dan het ongetwijfeld gerieflijkere nieu
we huis, dat net zo goed in Zeeland
zou kunnen staan.
Erve Peters
De ernstigste bedreiging, die zich mo
menteel op Wierdens boerderijland
voordoet, is die rond het erve Peters,
Ypeloweg nr. 14 onder Ypelo. Komend
vanaf de Rijssensestraat en na een
vrij groot boscomplex ligt rechts de
boerderij Barfde (Barvoorde), ooit ge
bouwd uit afbraak-materiaal van een
nabijgelegen kasteeltje. Dit gave,
fraaie huis is gelukkig bij de tegen
woordige bewoners in goede handen.
Links, aan de andere kant van de
weg, ligt Peters, een boomrijk erf met
een complex gebouwen dat alle ken
merken draagt van 19de/20ste-eeuw-
se aanpassingen en verbouwingen in
Complex huis met schuren van het erve Peters.
Foto uit 1978.
traditionele stijl. Eerst een aardige
mooie schuur, een scheefgezakte
hooiberg en dan het huis met later
aangebouwde stalruimte. De achter
gevel heeft een wolfdak dat aan één
zijde van de inrijdeuren tot schouder
hoogte afdaalt. Elementen van het ge-
bintwerk, zoals consoles, zijn aan de
buitenkant zichtbaar. De voorgevel
heeft een wolfseind en een kleine uit
bouw naar voren, een 'bovenkamer'
ofwel 'endskamer'. Peters en Barfde
vormen samen visueel een fraai land
schappelijk geheel, dat niet verstoord
zou mogen worden.
Wierden heeft een Monumentencom
missie, die zich momenteel bezig
houdt met 'jongere bouwkunst' van na
1850, ten behoeve van een gemeen
telijke monumentenlijst. Een goed
boerderijenbestand daarop zou de ge
meente Wierden sieren. Wierden is nu
eenmaal een agrarische gemeente,
hoezeer ze dat ook tracht te camoufle
ren door de kleinschalige-grootsteed-
se dorpsmoderniseringen.
Heemschut... in het geweer!!!
H. Hagens is conservator bij het
Rijksmuseum Twente in Enschede
1 H.A. de Kok, Alblasserwaard grotendeels gaaf geble
ven; in: Heemschut februari 1992 nr. 1. Pag. 32 mid
denkolom.
2 H. Hagens, Dag Mokkelenkateü! Of: het eind van een
lange geschiedenis; in: Jaarboek Twente 1989. Pag.
101-106.
H. Hagens is lid van de Bond Heemschut en was lid van
de Provinciale Commissie Heemschut Overijssel.
