Amersfoort goed bekeken
Boeken
32
Beleidsnota en vademecum over monumentenzorg en archeologie
Zij, die Fons Asselbergs, wethouder voor Monumentenzorg, Archeolo
gie en Cultuur, Ruimtelijke Ordening, Volkshuisvesting en Stadsver
nieuwing te Amersfoort kennen, zullen begrijpen dat als hij een beleids
nota over monumentenzorg en archeologie doet verschijnen, deze
straalt van betrokkenheid en enthousiasme.
Na het verschijnen in 1979 van de
nota 'Vooruitstrevend Behoud' kon
men overigens ook niets anders ver
wachten.
De nu uitgebrachte Amersfoortse
beleidsvisie omvat volgens de inlei
ding niet alleen een blik op de toe
komst (waarmee de jaren tussen
1990 en 2000 zijn bedoeld), maar
ook een verantwoording over tien
jaar gemeentelijke monumentenzorg
en stadsherstel en een 'monumen-
tenwijzer' voor eigenaren, bewoners,
architecten en aannemers. De goed
willende burger moet overigens bij
het doorlezen van laatstgenoemde
paragraaf toch wel de schrik om het
hart slaan als hij merkt in welke bu
reaucratie hij terecht komt, als hij,
gevolg gevende aan de opwekkende
klank van de nota, aan kwaliteitsver
betering wil meedoen.
Niet dat de gemeente Amersfoort
daar nu schuldig aan is, het Rijk
heeft zich op het gebied van de mo
numentenzorg en de architectuur
ook aardig in een papieren burcht
weten te verschansen. Ten nadele
uiteraard van een brede maatschap
pelijke acceptatie van een cultuurhis
torisch identificeerbaar leefmilieu.
'Amersfoort, goed bekeken' han
delt over meer dan de beschermde
monumenten, wat tegenwoordig niet
zo opvallend meer overkomt, maar
beperkt zijn werkingsinvloed toch
voornamelijk tot het van rijkswege
aangewezen beschermde stadsge
zicht. Betreurenswaardig, want daar
mee komen historische en ruimtelij
ke relaties met de stadsdelen van na
1850 (en de na de oorlog ontwikkel
de stadsuitbreidingen) niet behoorlijk
tot hun recht. Dit is des te verwon
derlijker omdat Amersfoort in het re
cente verleden toch zo'n aardige pu
blicatie het licht heeft doen zien on
der de titel 'Jonge bouwkunst in
Amersfoort 1800-1990' (dus niet al
leen van 1850 tot 1940, zoals het
MIP). Kennis van zaken is dus aan
wezig, waarom dan niet meegeno
men in een beleidsnota monumen
tenzorg?
Vermoedelijk raakt deze vraag
een kwetsbaar punt van de algeme
ne visie op monumentenzorg anno
1992. Heette het in 1979 nog 'voor
uitstrevend behoud', nu is de naam
veranderd in 'Amersfoort goed beke
ken'. Is de dynamiek, ondanks het
enthousiasme en elan, er een beetje
uit ten voordele van een meer be
dachtzame beschouwing?
teitsbeleid. Een beleid, dat niet al
leen visuele rehabilitatie nastreeft,
maar vooral sociaal-maatschappelij
ke en infrastructurele ontwikkelingen
in een historisch perspectief weet te
plaatsen. De Amersfoortse nota gaat
hier helaas nog weinig op in, het
geen wel begrijpelijk is omdat op dat
terrein vooralsnog meer vragen lij
ken te bestaan dan antwoorden (ook
op rijksniveau). Het gevolg is echter
dat het nu voorliggende beleidsstuk
met betrekking tot de monumenten
zorg in Amersfoort wel erg 'braaf'
overkomt, zonder opmerkelijke ver
nieuwing of vooruitstrevendheid.
Dit alles neemt natuurlijk niet weg
Inpassing van nieuwbouw in de oude binnenstad van Amersfoort.
Erg 'braaf'
Bij de nota lijkt het inmiddels traditio
neel geworden cultuurbehoud nog
sterk te domineren ten opzichte van
cultuurvernieuwing. Maar dit laatste
is toch essentieel voor een even
wichtige ontwikkeling van een neder
zetting? Is de monumentenzorg (en
niet alleen in Amersfoort), na de (fei
telijke) afronding van de traditionele
instandhoudings- en welstandstaak
in een identiteitscrisis geraakt? En
kan daarom een huidig monumen
tenbeleid alleen maar zicht op 'meer
van hetzelfde' bieden?
Het is niet te hopen, want juist een
gemeentebestuur met een historisch
besef als het Amersfoortse heeft
baat bij een vooruitstrevend kwali-
dat er een goed verzorgde, in hand
zaam formaat opgemaakte nota is
verschenen, die zeker de niet des
kundige stedeling enthousiasme
voor en wegwijs in het historische
Amersfoort zal bijbrengen. Als be
leidsnota voor de jaren negentig met
betrekking tot een integraal stedelijk
kwaliteitsbeheer komt hij evenwel
weinig progressief over.
Amersfoort goed bekeken.
Beleidsnota en vademecum over
monumentenzorg en archeologie.
Uitgeg. door het gemeentebestuur
van Amersfoort, sept. 1991.
Peter van Dun,
Rijksdienst voor de Monumentenzorg
