Monumentenbeleid in Wassenaar
Gert van Kleef
23
Goed begonnen, maar voor veel objecten is het te laat
Het monumentenbeleid in Wassenaar komt goed op gang, maar er moe
ten nog wat zaken uit het recente verleden worden aangepakt. Met
name het behoud van het Zusterhuis aan de Kerkstraat van de architect
Nicolaas Molenaar.
Een nieuw beleid
In de afgelopen maanden is ook in
Wassenaar een monumentencom
missie geïnstalleerd, die aan de
hand van de modelmonumentenver-
ordening het Wassenaarse gemeen
tebestuur adviseert over het plaatse
lijke monumentenbeleid.
Er is meteen een goed begin ge
maakt door het plaatsen van enkele
markante Interbellumvilla's - waar
van Wassenaar er vele heeft - op de
gemeentelijke monumentenlijst.
Deze villa's liepen gevaar door ver
bouwing of sloop als gevolg van het
wisselen van eigenaar. Voor een
aantal monumenten of gebouwen
met bijzondere waarde komt dit be
leid echter te laat.
In de afgelopen 5 jaar zijn belang
rijke objecten gevallen onder de slo
pershamer. Te denken valt daarbij
aan het bekende kasteel Duinrell, de
imposante Wassenaarse watertoren,
het heel bijzondere landhuis Nieuw
Rijksdorp en het fraaie classicisti
sche landhuis Rust en Vreugd uit
1848.
Binnenkort zullen nog worden ge
sloopt het hoofdpostkantoor van
rijksbouwmeester Knuttel en het poli
tiebureau uit de twintiger jaren met
een aardig torentje. Geen gebouwen
die in aanmerking komen voor be
scherming op rijksniveau, maar wel
karakteristiek voor het straatbeeld en
voor de Wassenaarse geschiedenis.
Daarnaast dreigt nog sloop voor
het Zusterhuis aan de Kerkstraat. Dit
monumentale pand, van de architect
Nicolaas Molenaaris na het vertrek
van de zusters gekocht door een be
legger met het doel om te slopen.
Een projectontwikkelaar heeft in
middels een plan gemaakt voor
sloop van dit Zusterhuis en van de
nabij gelegen zeer monumentale Bo-
nifaciusschool en vervanging van
beide gebouwen door nieuwbouw
met ondermeer een nieuwe school
en luxe appartementen. Om dit te
voorkomen heeft het in Wassenaar
actieve Cuypers Genootschap aan
de minister gevraagd het Zusterhuis
op de Rijksmonumentenlijst te plaat
sen. Daardoor is het gebouw voorlo
pig beschermd.
Procedure rond het Zusterhuis
Het is tot nu toe wat merkwaardig
gegaan met dit Zusterhuis. Al in ja
nuari jl. had de gemeentelijke monu-
Het Zusterhuis, voorzijde.
mentencommissie het college gead
viseerd het gebouw op de gemeen
telijke monumentenlijst te plaatsen.
Het college nam dit advies echter
niet over, omdat het zich gebonden
voelde aan afspraken met de pro
jectontwikkelaar, maar bood wel aan
om met de projectontwikkelaar in ge
sprek te gaan om te kijken of behoud
mogelijk was.
Het gemeentebestuur kwam deze
belofte echter niet na, waardoor de
projectontwikkelaar verder ging met
plannen maken. Het Cuypers Ge
nootschap, vertegenwoordigd in de
gemeentelijke monumentencommis
sie, besloot daarom om een aan
vraag te doen voor plaatsing op de
Rijksmonumentenlijst. Dit genoot
schap krijgt nu echter het verwijt van
de projectontwikkelaar, dat er veel
eerder had moeten worden gere
ageerd, terwijl het initiatief in handen
van de gemeente was gelegd!
Korte beschrijving
Een zeer beknopte beschrijving zal
mogelijk uw interesse wekken. Het
oorspronkelijke hoofdgebouw betreft
een Zusterhuis naar ontwerp van Ni
colaas Molenaar (1850-1930). De
eerste steen werd gelegd op 8 mei
1899 door de toenmalige pastoor
J. J. Bruyskens. In de vijftiger jaren
is het hoofdgebouw uitgebreid met
een vleugel met spreekkamers en
slaapvertrekken. De kwaliteit van
deze aanbouw is voor wat betreft
harmonie en ornamentiek minder ge
slaagd dan het hoofdgebouw en
doet afbreuk aan het oorspronkelijke
werk van Nicolaas Molenaar. Zijn
ontwerp is traditioneel van aard en is
tot stand gekomen in de voor die tijd
typerende klooster- en gestichtsstijl
in een mengvorm van neo gothiek
en neo renaissance.
Bij het oorspronkelijke hoofdge
bouw gaat het om een beperkt naar
voren staand risaliet, met onder
meer de hoofdingang (thans buiten
gebruik) en het trappenhuis, be
kroond door een topgevel waarin
een zeer bijzonder venster is opge
nomen.
Voorts is de topgevel versierd met
twee ronde spaarvelden en tegen de
schuin oplopende daklijn twee hard
stenen reliëfs met een wat romaans
aandoende raamvorm. De vorm hier
van doet denken aan vroeg-christelij-
ke architectuur.
De vorm van de ramen op de eer
ste verdieping van dit gedeelte mani
festeert duidelijk hun functie. Het
venster ten behoeve van het trap
penhuis is voorzien van traceringen
en eenvoudig glas-in-lood. De boog-
trommels van dit venster en van de
voormalige hoofdingang zijn voor
zien van neo gotisch gedecoreerde
tegeltableaus met de opschriften 'soli
deo gloria' en 'liefdesgesticht'. Bo
ven het venster ten behoeve van het
trappenhuis is een groot hardstenen
kruis ingemetseld.
De ramen van de zijbouw bestaan
uit kruisvensters met boogtrommels,
gevuld met eenvoudig geometrisch
gedecoreerd metselwerk. Dergelijke
versieringen van metselwerk van
zwarte en gele stenen bevinden zich
in de vorm van speklagen op de drie
vloerniveaus van het gebouw.
