(BRRM) aan Gedeputeerde Staten
toedelen, om de budgetten van de
kleine monumentengemeenten te
verdelen, valt in de praktijk zeer be
scheiden uit. Het aantal gemeenten
dat mee wil doen aan een gezamen
lijke pot, is zelfs zo klein dat de pro
vincie weigert deze taak op zich te
nemen. Het beheren van zo'n klein
budget is geen zinnige taak voor de
provincie, vindt de gedeputeerde.
'Het is het verdelen van de armoe
de.'
Boerderijen
Mevrouw De Vries vindt dat er in de
Zeeuwse planologie zorgvuldig om
gegaan wordt met monumenten. 'De
gemeenten gaan hoe langer hoe
meer de waarde van cultuurhistori
sche monumenten inzien. Histori
sche gegevens zoals dijkjes, water
gangen, kreken, vliedbergen en der
gelijke worden zo veel mogelijk ont
zien.'
De aanvragen om monumenten te
slopen betreffen vooral boerenschu
ren en boerderijen in het landelijke
gebied. 'Dat vind ik niet zo gek. Als
je ziet dat de boeren het tegenwoor
dig niet zo makkelijk hebben en als
je ziet wat voor investeringen ze dan
moeten plegen (voor instandhouding
- AR) en welke bijdrage daar van
het rijk tegenoverstaat, dan denk ik
wel eens: voor hetzelfde geld kun
nen ze een hypermoderne schuur
neerzetten waar ze heel goed in
kunnen werken zodat ik me wel kan
voorstellen dat de boeren daar nogal
aarzelend tegenover staan.' De hui
dige milieu-eisen voor de agrarische
bedrijfsvoering verdragen zich niet
allemaal met de historische behui
zing van de veestapel. 'Des te meer
respect heb ik voor degenen die het
wel volhouden. Ik denk dat er door
het rijk in feite meer aandacht aan
besteed zou moeten worden. Het is
natuurlijk wel schitterend als je juist
die oude boerderijen behouden kunt
voor je streek. Het rijk heeft hier de
middelen voor, de provincie niet.'
Gemeenten
De Zeeuwse gemeenten zijn nog
niet ver gevorderd met hun gemeen
telijke monumentenbeleid. Gemeen
telijke monumentenlijsten zijn een
zeldzaam verschijnsel. De provincie
stimuleert de gemeenten niet bij het
ontwikkelen van hun zelfstandige be
leid. 'Het is natuurlijk wel zo dat door
het Monumenten Inventarisatie Pro
ject (MIP) de gemeenten bewuster
zijn geworden ten aanzien van hun
monumenten. Dat stimuleert natuur
lijk wel weer.' In het algemeen vindt
mevrouw De Vries dat de gemeen
ten zich hun verantwoordelijkheden
goed bewust zijn.
Inventarisatie
De provincie heeft geen provinciale
monumentenlijst. 'Het is wel zo dat
we via het streekplan deze zaken
proberen te bewaren' zegt de gede
puteerde, 'en het is wel bekend wel
ke monumenten er zijn.' Het MIP is
in Zeeland afgerond. Op eigen initia
tief heeft de provincie hierin ook de
monumenten van na 1945 meegeno
men. De waterkeringselementen zijn
nog niet allemaal bekend. Die pro
beert de gedeputeerde mee te ne
men als portefeuillehouder voor na
tuur en landschap. 'Zo zijn er ver
schillende kanalen waarlangs je kunt
werken'. Mevrouw De Vries heeft 'er
wel plezier van' dat ze behalve mo
numenten ook natuur en landschap
in haar portefeuille heeft, evenals
o.a. recreatie en toerisme. 'Zo kun je
allerlei verbindingen leggen.'
(vervolg van pagina 5)
is goed mogelijk zonder het uiterlijk
geweld aan te doen.
Landbouwmachines
Ook als de agrarische bedrijfsvoe
ring gehandhaafd blijft, is er een pro
bleem, zegt Oele. 'De boer heeft een
ander soort schuur nodig.' Een oude
Vlaamse schuur is soms zes maal
duurder dan een nieuwe schuur. In
sommige gevallen moet je toestaan
dat de oude houtconstructie uit de
schuur verwijderd wordt, zodat de
boer één grote ruimte tot zijn be
schikking krijgt. 'De schuur is dan
toch bruikbaar voor combines. Al
leen het uiterlijk is dan nog origineel.'
Oele kent ook een oplossing als de
deuren te klein zijn voor de grote
machines: je kunt de oorspronkelijke
houten buitenwand zo aanpassen,
dat de boer een gedeelte in het
hoogseizoen kan demonteren.
De Zeeuwse Heemschutters vinden
de moderne agrarische 'damwand-
loodsen' een verarming in het land
schap, vooral de vele standaard-mo
dellen. 'Het hangt ook van de vorm
af', maar een boer die een aange
past, landschap-vriendelijk model wil
hebben, is duur uit.
De Heemschutters maken een
vergelijking met Friesland. Daar is
meer gevoel voor het behoud van
oude boerderijen. 'De Zeeuwse boe
ren zijn minder bereid te investeren
in monumenten.' Gunstige uitzonde
ringen zijn er gelukkig ook.
Overtuigen
Het kleine aantal gemeentelijke mo
numentenlijsten in Zeeland vindt vol
gens de PC-leden zijn oorzaak in de
geringe belangstelling; de mentali
teit. De beschermde stads- en
dorpsgezichten zijn bijvoorbeeld niet
populair. 'Want dan mag ik niks
meer' is een veel gehoorde uitdruk
king. Maar het is niet allemaal even
somber. Plomp: 'Als je je ervoor in
zet, dan krijg je ze toch wel achter
je. Het is niet makkelijk om autocht
one Zeeuwen te winnen voor monu
mentenzorg. Oele weet hier echter
wel raad mee. Hij inventariseerde
ooit 36 vliedbergen, die alle op de
rijksmonumentenlijst kwamen. 'Je
moet eerst goed contact met de
boer hebben. Je moet beginnen met
een praatje te maken in de boer z'n
taal.'
Europa
Zeeland is een grensprovincie. Zijn
er dus gevolgen te verwachten van
de Europese eenwording? De
Heemschutters verwachten dat de
Europese invloed zich zal beperken
tot Zeeuw-Vlaanderen. 'Voor
Zeeuws-Vlaanderen vrees ik het
ergste. Ze gaan zich steeds meer
oriënteren op België. Als ze dan ook
de ruimtelijke cultuur overnemen, is
het niet best' zegt de voorzitter.
De PC-leden signaleren daar
naast een toenemende druk van in
dustrialisatie langs de as Antwerpen-
Rotterdam. Oele ziet ook een bedrei
ging in de mogelijke overloop van de
glastuinbouw uit de regio Naaldwijk.
'Dat kan de kip met de gouden ei
eren slachten', zo waarschuwt
Plomp. Zo'n aantasting van het land
schap verjaagt de toerist.
Hoe belangrijk is de cultuurhistorie
voor het Zeeuwse toerisme? Zee
land dankt zijn toerisme oorspronke
lijk aan mensen die zon, zee en
strand zoeken. Tegenwoordig blijft
het hier niet bij. Plomp: 'Nu eist men
meer kwaliteit, onder andere van de
omgeving. Dus: maak je dorpskern
aantrekkelijk. De cultuurhistorische
omgeving is belangrijk voor de at
tractiviteit van je gebied.'
