Impressies uit Zeeuwsch-Vlaanderen (I)
S?||ffgS
Abele Reitsma/Jaap Kamerling
37
In een Zeeland-nummer van Heemschut mag een impressie van het
unieke grensgewest Zeeuwsch-Vlaanderen niet ontbreken. Met de rond
borstige VVV-gids George Sponselee, kenner bij uitstek van de streek,
waar hij geboren werd en nog steeds woont, rijden we een hele middag
door dit prachtige en unieke stukje Nederland. Sponselee voelt zich
meer Vlaming dan Zeeuw en heeft absoluut geen behoefte aan een vas
te oever-verbinding met de rest van Nederland. Al die Nederlanders ex
tra, die dan deze kant opkomen, zegt hij met ironie. Een opmerking, die
wel aangeeft in welke bijzondere regio we rondtrekken. Overigens ziet
deze Vlaming Zeeuwsch-Vlaanderen toch echt wel als een stuk Neder
land.
Landschap met dijken en
schansen
'Voor elke meter is hier wel zeven
keer gevochten' zegt onze gids als
we door het westen van Zeeuws
Vlaanderen rijden. Niet alleen de
oorlogen hebben enorme inspannin
gen gevergd in dit gebied. Het ver
overen van het land op het water is
al een strijd op zich geweest.
Zeeuws Vlaanderen bestaat uit hon
derden polders. De enorme ruimte in
dit landschap en de geweldige luch
ten zijn veel bezongen. Het land
schap is doordrenkt van historie,
maar de meeste cultuurmonumenten
zijn hier geen blikvanger.
Iemand die alleen op zoek is naar
gebouwde monumenten, moet op
veel plekken in het buitengebied elke
historische referentie missen. Er is
bijvoorbeeld geen overdaad aan
schilderachtige oude boerenerven.
Dit landschap is niet intensief be-
Dorpspleintje van St. Anna ter Muiden (1959).
bouwd. In deze openheid zijn de his
torische dorpskernen en stadjes ex
tra duidelijk herkenbaar, als eilandjes
in het water. In deze streek zijn min
der nieuwbouwwijken en industrie
terreinen die het zicht verstoren dan
elders in het land. Een halve eeuw
terug moet heel Nederland zo over
zichtelijk zijn geweest.
Juist bij afwezigheid van blikvan
gers komt het werkelijke erfgoed van
deze streek tot zijn recht: aarden for
ten en schansen, dijken, vliedber
gen, watergangen en grenspalen on
derbreken de wijdsheid. Juist deze
sporen van gevechten en van inpol
deringen verlenen het landschap zijn
unieke afwisseling. Het zijn beschei
den monumenten, die langer in ruste
zijn dan ze ooit in functie zijn ge
weest. In dit stille landschap ontvan
gen ze de eerbied die ze verdienen.
Deze monumenten vertellen meer
over dit gebied dan een willekeurig
historisch bouwwerk. Sommige ver
dedigingswerken hebben hun naam
gegeven aan een blijvende neder
zetting, zoals Retranchement en
Turkeye - ooit een fort met waar
schijnlijk Turkse huurlingen.
De dorpskernen en stadjes in het
westen van Zeeuws Vlaanderen
ademen eveneens een bescheiden,
kleinschalige sfeer. Sommige winkel
straten zijn nog nauwelijks bedorven
door lelijke reclame. Prachtig zijn
plaatsen als Sluis, St. Anna ter Mui
den, iJzendijke en Biervliet. On
danks de glorie van het toerisme krij
gen de Zeeuwse gemeenten niet de
grootstedelijke pretenties die veel
andere plaatsen elders wel hebben,
terwijl ze zich meestal niet kunnen
beroemen op zo'n belangrijke eco
nomische functie als de Zeeuwse.
Aardenburg
Een verplicht nummer tijdens een
verkenning van West-Zeeuws Vlaan
deren is de stad Aardenburg, hoewel
andere steden niet minder 'schoon'
zijn. Aardenburgers beroemen zich
er op dat hun woonplaats in de tijd
van de Romeinen al van grote
betekenis was als Castellum (175-
275 na Chr.). Tot voor kort had Aar
denburg internationaal patent op de
aanwezigheid van beschilderde sar
cofagen. Onlangs werd hier nog zo'n
graf gevonden onder het terras van
een restaurant. Het gemeentelijk
museum toont een schat aan materi
aal over de geschiedenis van de
streek.
Gidsje
Op dit moment zijn acht nieuwe fiets
routes in ontwikkeling. De toerist
heeft in Zeeuws Vlaanderen geen
gebrek aan goed verzorgde cultuur
historische informatie. Van elke
plaats is wel een historische be
schrijving beschikbaar. Het Toeris
tisch Bureau Zeeuwsch-Vlaanderen
geeft een zeer informatieve full-co-
lour gids uit 'Zeeuwsch-Vlaanderen
ten voeten uit' met onder andere ze
ven cultuurhistorische routes. Het
boekje is tegen een gering bedrag bij
dit bureau te bestellen: Postbus
1166, 4530 GD Terneuzen, telefoon
01150-21022.
A.R.
In het augustusnummer volgt deel II
van dit artikel.
