Monument en commercie
14
Bert Franssen
'Onze huurders krijgen het monumentale aspect er gratis
bijgeleverd I
Monumenten zijn in. Hoewel het nog regelmatig voorkomt, dat karakte
ristieke oude gebouwen het loodje leggen, vinden veel mensen monu
mentenzorg een zaak van gewicht. Dat geldt in toenemende mate ook
voor de commercie. En niet alleen voor de toeristische industrie. Zo
raakt het bedrijfsleven meer en meer geïnteresseerd in hergebruik van
monumenten voor commerciële doeleinden.
Monumenteneigenaren zijn vaak ge
woon particulieren, die een histo
risch pand bezitten, er soms ook in
wonen. Gegevens over het eigen
dom van monumenten worden niet
bijgehouden, maar 'met het mes op
de keel' wil de afdeling Registratie
niet zelden gering. Dergelijke gebou
wen gaan soms voor één gulden van
de hand. Desondanks is het knap
lastig om ze aan een andere eige
naar kwijt te raken. Want wat doe je
bijvoorbeeld met een leegstaand
kerkgebouw?
Interieur van de Posthoornkerk in Amsterdam, door de architecten Van Stigt verbouwd voor
buurtmanifestaties, culturele en commerciële doeleinden, (foto TU Delft)
van de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg wel schatten, dat 'mis
schien' zo'n vijftig procent van de
monumenten in handen van natuur
lijke personen is. De rest is in bezit
van kerkbesturen, stichtingen, over
heden, n.v.'s, enzovoort.
Waarde
Men kan zich afvragen wat de waar
de van het monumentenbezit is. De
aankoopwaarde van monumenten is
Maarten de Boer is directeur van
het Amsterdams Monumenten
Fonds (AMF). Een stichting, die zich
het verwerven en beheren van grote
Amsterdamse monumenten, zoals
kerkgebouwen, scholen en bedrijfs
panden, ten doel stelt. De ervaringen
van de stichting met hergebruik van
grote monumenten zijn prima. De
Boer: 'Gebruikers van een monu
ment zitten in een heel bijzonder ge
bouw. Niet in de gebruikelijke strak
ke nieuwbouw zonder kraak of
smaak. Onze huurders krijgen het
monumentale aspect er gratis bijge
leverd! En dat blijkt aantrekkelijk te
zijn, terwijl onze huurprijzen concur
rerend zijn. Het geeft status aan de
zaak. Deze is niet gevestigd in de -
straat nummer zoveel, maar bijvoor
beeld in de Posthoornkerk. Onze
huurders blijven heel lang zitten, het
verloop is heel gering. Vanwege mi
lieuaspecten wordt sloop overigens
steeds duurder. Onze ervaring is dat
de nieuwbouwprijs per vierkante me
ter hoger is dan inrichten voor herge
bruik.'
Hij laat een foto zien van het interi
eur van een architectenbureau, dat
gevestigd is in de verbouwde Post
hoornkerk, een van de projecten van
de stichting. Het ziet er schitterend
uit, met neo-gotische gewelven. Een
betere p.r. kan men zich niet wensen.
De Posthoornkerk - waarvoor ooit
een sloopvergunning was
aangevraagd - bevat nu 1500 vier
kante meter kantoorruimte. De centra
le ruimte wordt gebruikt voor recep
ties, tentoonstellingen, congressen.
Het casco-herstel kostte 3 miljoen;
80% (2,4 miljoen) daarvan was sub
sidiabel, het geld kwam onmiddellijk
beschikbaar dank zij voorfinanciering
door de gemeente. Het inbouwen
van de kantoren kostte 1,3 miljoen.
Sponsors droegen 3 ton bij, de be
langrijkste waren de Kamer van
Koophandel, het NOG en het Prins
Bernhardfonds.
Een makkie is zo'n klus niet. 'Je
praat over bedragen van 3 tot 5 mil
joen,' zegt Maarten de Boer. 'Men
sen kunnen het vaak niet overzien,
gebouwen zijn vaak zo ingewikkeld,
met standaardregels kun je niet uit
de voeten. En toprendementen zijn
niet te verwachten. De onroerend-
goed jongens zien er meestal geen
markt in, gemeenten en banken ge
loven er niet in, je moet toch 1,5 tot 2
miljoen zien te lenen. Kortom, pro
fessionele bijstand is bij zo'n project
noodzakelijk.'
Nu zijn de deskundigen waar het
gaat om grote gebouwen dun gezaaid.
Om die reden is het AMF opgericht.
Teneinde nuttige ervaring die een
groep architecten en kunsthistorici had
opgedaan te bundelen, zodat ze weer
benut kan worden bij andere gebou
wen. Want het traject is in grote lijnen
steeds hetzelfde, er is een bepaalde
formule, óók voor het hergebruik van
grote monumenten. Dat geldt in zeke
re zin ook voor het beheervan de ge
bouwen. Door dagelijks gebouwen te
beheren doet het AMF ervaring op die
het kan gebruiken bij volgende projec-
(vervolg op pag. 16)
