Assendorperlure tegen de vlakte voor
Hanzelandprojekt
Geen toekomst voor historisch stukje Zwolle
Heemschut in actie
42
De Zwolse Assendorperlure gaat tegen de vlakte. Dit werd duidelijk tij
dens een gesprek tussen ingenieur J. P. van den Berg van Heemschut
Overijssel en de Zwolse wethouder voor Economische Zaken Schaf-
tenaar. Heemschut had zich sterk gemaakt voor behoud van de 'Lure',
ondermeer door het aanbieden van een alternatief stedebouwkundig
plan aan de Zwolse gemeenteraad.
De Assendorperlure is jaren een punt
van geschil geweest tussen de ge
meente Zwolle en het bedrijfsleven
enerzijds en een aantal ideële groe
peringen waaronder de Bond Heem
schut anderzijds. Het karakteristieke
stukje Zwolle grenst aan het Zwolse
NS-emplacement en vormt de over
gang naar Zwolle-Zuid. Bij de invul
ling van het industriegebied Hanze
land zou de 'Lure' volgens de plannen
niet te handhaven zijn. Het ambitieu
ze Hanzeland-projekt, waarmee een
geschatte investering van een miljard
gulden is gemoeid, leek even op los
se schroeven te staan. Projektontwik-
kelaars Mabon en Wilma trokken zich
terug en onder het NS-emplacement
vond de NS de grootste olieverontrei
niging in het land tot nu toe. Alle hoop
voor de Assendorperlure leek zo
doende nog niet verloren.
De term 'lure' (of ook wel: 'lier') stamt
uit de middeleeuwen en wordt ge
bruikt als aanduiding voor hooggele
gen grond. In het geval van de Assen
dorperlure behoorde deze hogere
grond tot de marke Assendorp. Op de
luren werden in de middeleeuwen ne
derzettingen gevestigd, de laagten
werden gebruikt als weide en als hooi
land. De Assendorperlure is één van
de laatst overgebleven gebieden
waarin dit van oorsprong middeleeuw
se karakter bewaard is gebleven. Een
oversteekplaats in het laaggebied
vormde de verbinding tussen de As
sendorperlure en de nederzetting die
later de stad Zwolle zou worden. In de
middeleeuwen werd deze oversteek
plaats de Voorde' genoemd, maar in
de Tachtigjarige Oorlog wordt gespro
ken van 'Reysigef, een militaire term
die staat voor een plaats die geschikt
is om over te steken. Via Voorde of
Reysiger was het mogelijk bij de Sas-
senpoort te komen.
De bebouwing van de Assendor
perlure is karakteristiek voor de histo
rische ruimtelijke ordening. De huizen
staan alle vrij van elkaar en scheef
ten opzichte van de weg. Bovendien
verleent de Assendorperlure direct
bestaansrecht aan de Lurerschans
wanneer de laaggebieden in tijden
van oorlog werden geruïneerd, was
de goed begaanbare Assendorperlu
re een zwakke schakel in het verdedi
gingssysteem van de stad Zwolle.
Om dat zwakke punt te neutraliseren
liet prins Maurits als verdedigingsmid
del de Lurerschans aanleggen.
Andere belangen
'Door de veranderingssymptomen en
het groeiproces binnen een stad ver
dwijnt een stuk herkenbaarheid', ver-
'De provinciale commissie Overijssel
van Heemschut heeft de stede-
bouwkundige G. Lodder in 1989 een
plan laten opstellen dat er in voor
zag dat de Assendorperlure gehand
haafd zou blijven binnen de nieuw
bouw. Zo heeft Heemschut gepro
beerd aktief mee te denken met het
Zwolse gemeentebestuur en ge
tracht te laten zien dat oud en nieuw
goed verenigbaar zijn. Dat plan is
ook daadwerkelijk door Heemschut
aan het gemeentebestuur gepresen
teerd. Ook de dr. A. A. Beekman
stichting heeft het gebied in cultuur
historisch opzicht laten onderzoeken
en daarover in mei 1989 een rapport
uitgebracht. Dat onderzoek werd uit
gevoerd door de heer P. P. D. Burm
met assistentie van prof. dr. G. Bor
ger, dr. J. Beenakker en drs. W. Lig-
tendag.'
'.ioH'ü'
l l. r' i i'p
De Assendorperlure te Zwolle, gezien vanuit het NS-emplacement (foto ir J. P van den Berg,
Zwolle)
telt ingenieur J. P. van den Berg van
Heemschut Overijssel. 'Dat heeft tot
gevolg dat de mensen de band met
hun omgeving kwijtraken. Ik denk dan
ook dat veel van wat we kennen als
'weerstand tegen verandering' een
diepere psychologische oorzaak heeft.
Bij stadsuitbreiding krijg je hoe dan
ook te maken met het oude patroon.
De waarde daarvan moet onderkend
worden en men is zich daar ook
steeds meer van bewust. Dat zie je nu
ook terug bij de Assendorperlure. Veel
Zwollenaren zien de Lure als een soort
recreatiegebied dat zou moeten wijken
voor andere belangen. De mensen
wonen daar al jaren, hun directe le
venssfeer wordt ernstig bedreigd.'
Gaat de Assendorperlure definitief te
gen de vlakte, de hoop voor de nabij
gelegen Lurerschans lijkt nog niet ge
heel verloren. 'De Lurerschans zou
misschien geïntegreerd kunnen wor
den in de plannen', vertelt de Zwolse
wethouder Schaftenaar. 'Maar wat de
waarde is van een Lurerschans die
helemaal omringd is met een modern
wegennet, daarover heb ik zo mijn
twijfels.'
Richard Kers
Richard Kers is ex-pr-medewerker
van de provinciale commissie Heem
schut Overijssel
