De Vermaning van Edam
A. Meester
Edam-
Menno's Vermaning.r
Een wandeling door Edam brengt U ongetwijfeld ook op de Kaasmarkt.
De doopsgezinde kerk, schuilgaande achter de kosterswoning, Nieuw-
enhuizenplein 5, staat hier als een getuige uit de tijd dat de Dopers niet
langer werden vervolgd, maar ook nog niet geheel geaccepteerd.
De plaatselijke doopsgezinde kerk
geschiedenis gaat terug tot om
streeks 1530, toen de eerste ge
meenten van Dopers (later Menno
nieten en Doopsgezinden) zich in
Waterland vestigden. Veel gelovigen
braken met de traditionele Rooms-
katholieke Kerk en lieten zich herdo
pen. Dat de Kerk en de Overheid
daartegen ernstige bezwaren had
den, blijkt ondermeer uit het feit dat
de Procureur en Baljuw in 1546 's-
nachts met fakkels en lantarens in
Edam huiszoeking deden bij Dirck
Pietersz. Smuel en Jacob Gelder
man. Beide 'ketters' werden in dat
zelfde jaar in Amsterdam verbrand!
De Vermaning, in 1702 gebouwd op
de fundamenten van een vroegere
doopsgezinde kerk, komt als zo vele
gebouwen hier, op de Monumenten
lijst voor, en is door de kunsthistori
sche afdeling van de Rijksdienst
voor de Monumentenzorg als een
van de oudste en gaafst bewaarde
vermaningen in Nederland gekwalifi
ceerd.
Het interieur heeft rondom eikehou
ten lambrizering, waartegen langs
alle zijden vaste banken staan. In
combinatie met de zware houten
trekbalken en het houten gewelf le
vert dat een bijzonder intact geble
ven geheel op, dat sinds de bouwtijd
niet onder ingrijpende veranderingen
heeft geleden.
De oostelijke, zuidelijke en westelijke
muren verkeren echter in zeer slech
te staat, evenals de vloerbalken en
het dak. Dit alles is al reden genoeg
om een grondige restauratie uit te
voeren.
Het Ministerie van WVC heeft een
vergunning daartoe verstrekt, alsme
de toezegging van subsidie. Ook de
gemeente Edam-Volendam heeft
haar volle medewerking toegezegd.
Voor de kleine groep Edamse
doopsgezinden is het vrijwel onmo
gelijk de financiële konsekwenties
van de restauratie alleen te dragen,
hoewel de eigen inspanningen een
weerspiegeling zijn van de wil tot in
standhouding van hun oude en ge-
strument, zal er toe bijdragen het ge
bouw buiten de regelmatige kerk
diensten voor culturele doeleinden
dienstbaar te maken. Uit het bestuur
van de Stichting is inmiddels een Be
heerscommissie gevormd, die zich
nu reeds met de exploitatie bezig
houdt.
Uit de berekeningen van de archi
tect blijkt dat een bedrag van ca.
175.000,- nog moet worden ge
vonden om de renovatie schuldenvrij
te voltooien. Hiertoe is het bestuur
van de Stichting, naast de acties van
zelfwerkzaamheid, die reeds een
•»V\1
De Doopsgezinde kerk in Edam, de Vermaning uit 1702.
liefde plaats van samenkomst. Ter
ondersteuning hiervan is in 1988 de
Stichting Herstel en Beheer der Ver
maning van Edam gevormd. Haar
eerste taak, de aanzet tot de restau
ratie van de Vermaning, heeft zij in
zoverre verricht dat de architect de
plannen en de kosten-subsidie-ana-
lyse heeft kunnen maken. Haar
tweede taak, na de restauratie, zal
zijn het uitoefenen van een goede
'bedrijfsvoering'.
Multifunctioneel
De teruggang van het religieuze le
ven in Nederland vereist tegenwoor
dig vaak een exploitatie die zich niet
meer beperkt tot het oorspronkelijke
doel waarvoor de Vermaning werd
gebouwd. Om een multifunctioneel
gebruik mogelijk te maken is in de
restauratieplannen opgenomen een
vergroting van de consistoriekamer,
voorzien van betere huishoudelijke
en sanitaire voorzieningen. Ook een
mooi klinkend orgel, overgenomen
van de Gereformeerde Gemeente
van Gaasmeer in Friesland, ter ver
vanging van het oude aftandse in-
tiental jaren door de Doopsgezinde
Gemeente zelf worden gevoerd,
overgegaan tot het aanschrijven van
fondsen. Velen daarvan zijn gene
gen financiële hulp voor het behoud
van monumenten als het onderhavi
ge te bieden. Maar lang niet alle zijn
bij ons bekend.
Mocht u als lezer van dit artikel,
naam en adres weten van een fonds
waarvan u aanneemt dat het zich op
dit terrein beweegt, dan wordt de
Stichting graag daarover ingelicht,
opdat zij ook langs die weg een mo
gelijkheid kan vinden haar doel, de
restauratie van het prachtige oude
monument, te bereiken.
De Bond Heemschut heeft uit
haar eigen Hoegen-fonds een sym
bolische bijdrage verstrekt voor de
restauratie.
Stichting Herstel en Beheer
der Vermaning van Edam
A. Meester
(secretaris)
Bouwen Loenstraat 13
1135 JC Edam.
