30
De nieuw gebouwde loods van geprofileerde staalplaten aan de brink. Rechts nog net
een stukje van de boerderij, die hieronder in volle glorie te zien is.
leerd maar weggedrukt. Als de inrit
ruimte moet geven aan een vracht
wagencombinatie van 18 meter lang,
ontstaat een poort van vele meters
gegalvaniseerd staal en de beuke-
haag wordt tot een minumum gere
duceerd. Zo ook in Vessem.
Nissenhut
Om tegemoet te komen aan ruimte
behoefte voor opslag, werd een
bouwaanvrage ingediend voor een
nissenhut, die aanvankelijk door wel
stand werd afgewezen en zelfs aan
leiding werd tot een leidraad voor het
beperken van dit soort bouwsels tot
de plekken waar ze thuishoren. Uit
eindelijk werd een tijdelijke vergun
ning afgegeven voor een nissenhut,
zij het onder zeer stringente voor
waarden, met name ten aanzien van
de beplanting die ook na het vertrek
van het bedrijf noodzakelijk zou blij
ven. Want het was duidelijk dat het
hier een zeer kwetsbare plek betrof.
Een aantal jaren later werd de tij
delijke vergunning definitief. Het be
stemmingsplan, dat verdere uitbrei
ding van het bedrijf niet toestond,
werd gewijzigd. Een verklaring van
'geen bezwaar' werd door de provin
cie vlot verleend. We horen het de
gedeputeerde op een monumenten
studiedag nog zeggen: Er is al teveel
goede, eigentijdse architectuur on
mogelijk gemaakt omwille van het
behoud van een matig oud gebouw.
Maar dat ging niet over Vessem. Alle
conclusies van vroegere studies van
het Streekorgaan Kempenland en
van de provincie zelf ten spijt, was
de monumentale waarde van de plek
geen afwegingspunt van enige bete
kenis. De zakelijke belangen van het
bedrijf gaven de doorslag, zonder
steekhoudende nadere toelichting.
Er waren wel wat bezwaren van de
genen die oog hadden voor de mo
numentale
waarden, maar
die werden te
licht bevonden.
Loods van
staalplaten
Welstand, door
de wijziging
van het be
stemmingsplan
met de rug te
gen de muur
gedrongen,
probeerde nog-
iets te redden
door wat kos-
metische ingre
pen aan de
grote loods die
er moest ko
men. Maar wie
in onze tijd een
bedrijf de ruimte wil geven, hanteert
geen redelijke eisen van welstand
als moderne materialen zoals bij
voorbeeld geprofileerde staalplaten
worden verboden. De commissie
kon niet anders dan het hoofd in de
schoot leggen en de, onder vigeur
van het gewijzigde bestemmingsplan
te bouwen, veel te hoge en veel te
grote loods van niet in de omgeving
passende materialen te accepteren,
met hoeveel tegenzin ook.
Heemschut schreef B. en W. een
brief: Wat bent u aan het doen? Door
mee te werken lopen voor het bedrijf
de investeringen
als maar op en
verplaatsing
naar een bedrij
venterrein, waar
het inmiddels
thuishoort,
vraagt een ver
goeding die on
verantwoord
hoog is. Die kan
nu nog binnen
de perken wor
den gehouden.
Maar de monu
mentale waar
den die hier op
het spel staan
zijn dermate be
langrijk; dat Ves
sem teveel kwa
liteit dreigt te
verliezen. Zoals
op de foto's is te
zien, is de loods
inmiddels gebouwd, tot ergernis van
een toenemend aantal mensen, dat
nu ziet wat er is gebeurd. Dat daar
mee een klein stukje van Nederland
is bedorven is natuurlijk triest, maar
wie verder weg woont zal er weinig
hinder van ondervinden. Totdat zoiets
ook gebeurt in de eigen omgeving.
Wet Ruimtelijke Ordening
belangrijk
Merkwaardig genoeg hebben klaar
blijkelijk slechts weinigen, die in
overheidsorganen over dit soort za
ken beslissen, door hoezeer hier de
Wet Ruimtelijke Ordening een cen
trale rol speelt in de zorg voor monu
menten. Het geval Vessem toont aan
dat in de ruimtelijke ordening beslis
singen vallen over monumenten op
een ogenblik, dat weinigen nog in de
gaten hebben dat die in het geding
zijn. En het gevolg is dat veel te laat
procedures worden opgestart tot be
houd van monumentale waarden die
al verloren zijn.
Want als een monument al behou
den blijft, als in de achtertuin een fa
briekshal verschijnt kan het monu
ment de kwaliteit van de omgeving
niet meer redden, integendeel, het
draagt bij aan een belachelijke situ
atie.
Alleen als studieobject voor weten
schappers heeft het nog enige waar
de, maar als documentatie en publi
catie klaar zijn, kan het beter ver
dwijnen.
Het is daarom, dat het van het
grootste gewicht is dat monumenten
commissies tijdig worden betrokken
in de procedures voor bestemmings
plannen en dat ze oog hebben voor
de gevolgen van een onjuist ruimte
lijk beleid voor de monumentenzorg.
Laat Vessem voor hen een waar
schuwing zijn.
Bebouwing, zoals die op de brink thuis hoort.
Herman Strijbos is technisch advi
seur en waarnemend secretaris van
de Provinciale commissie van
Heemschut in Noord-Brabant.
