Literatuur:
57
Maquette van het stedebouwkundig plan van Bureau van den Broek en Bakema, dat het eiland met
hoge bebouwing in de tang neemt (uit Forum 1966).
Pampus schuilt echter nog het
meest in de uitzonderlijke ligging en
in het schitterende uitzicht dat men
er over het IJsselmeer heeft. De ver
latenheid, het ruïneachtige karakter
van dit door planten overwoekerde
fort en de stilte die er heerst, moet
menig passant het gevoel geven een
ware Robinson Crusoe te zijn. Elke
zeiler die er aanlegt, ontdekt het als
'zijn eigen' eiland, ver van de be
woonde wereld. Het bordje 'Toegang
ten strengste verboden' maakt het er
eigenlijk alleen nog maar spannen
der op.
Torenflats bleven uit
Aan die periode leek bijna een einde
te komen toen in 1966 het architec
tenbureau Van den Broek Bakema
een stedebouwkundig plan ontwierp,
dat erop was gericht de overbevolkte
randstad rond het jaar 2000 te ont
lasten. Volgens dit zogeheten Pam-
pusplan zou Amsterdam zich aan de
oostzijde moeten uitbreiden en daar
geleidelijk moeten overgaan in een
veel ruimer opgezette bebouwing
van een nieuwe Polder. Een bebou
wing waar men - gezien de open
ruimte en recreatie in de directe om
geving - 'in de stad toch buiten
woonde'. De polder strekte zich van
af Amsterdam tot aan Pampus uit en
de randbebouwing die hier in een
soort krul eindigt zou het eilandje in
de tanggreep nemen. Stelt u zich
voor, zittend op Pampus, en dan een
zicht op torenflats rondom!
Sinds kort zijn er weer nieuwe plan
nen gesmeed maar ik betwijfel of
men daarmee nu zo gelukkig moet
zijn. De eerlijkheid gebiedt me echter
te zeggen dat ik persoonlijk meer ge-
Situatie van het ontworpen koepelfort in de
Zuiderzee aan het Pampus.
fascineerd ben door de ongereptheid
van Pampus en door de symbiose
die hier tussen architectuur en na
tuur is ontstaan. Van dit soort plek
ken zijn er in Nederland heel weinig.
Veel van wat oud en vervallen is
wordt in dit kleine overbevolkte land
je of gesloopt of opgepoetst, bruik
baar gemaakt en vervolgens door
massa-toerisme platgetreden.
Bruiloft op Pampus
In 1990 werd fort Pampus door de
Staat der Nederlanden aan de Stich
ting Pampus verkocht voor het sym
bolische bedrag van 50.000 gulden.
Deze Stichting die in 1986 uit be
zorgdheid over de toekomst van
Pampus in het leven werd geroepen,
heeft de intentie om het fort te res
taureren en het voor het publiek toe
gankelijk te maken. Daarvoor streeft
het bestuur naar de monumenten
status van het eiland (wellicht ook
t.b.v. restauratie-subsidies waarvoor
het dan in aanmerking komt) en cre-
eert ze fondsen om het beheer van
het eiland mogelijk te maken. Om de
exploitatie sluitend te krijgen is de
Stichting van plan fort Pampus toe
gankelijk te maken voor ondermeer:
Bruiloften en partijen, personeels- en
bedrijfsfeesten, barbecues,
(pers)presentaties, dealer-bijeen
komsten, film en foto-opnames. Te
vens is het mogelijk het fort voor en
kele uren of dagen te huren en de
Stichting kan dan desgewenst de ca
tering en rondleiding verzorgen. Na
tuurlijk kunt u ook gewoon vanuit Al-
mere of Amsterdam een boottochtje
naar het fort te maken. Vertrekt u uit
Amsterdam dan kunt u bij de Oran
jesluizen alvast - de wachttijden vari
eren er van een kwartier tot twee uur
- eventjes meemaken hoe het voelt
om 'voor Pampus te liggen' (ook op
de terugweg). Bent u geïnteres
seerd, wendt u zich dan tot de be
heerder van Pampus: Jan Broekhof.
Maar haast U want: 'Als het te com
mercieel wordt ben ik direct weg,'
zegt hij in een krantenartikel.
Zou Pampus zich kunnen verdedi
gen tegen de wurgende greep van
de commercie?
'Scheepskameel of scheepslichter
werd in 1691 uitgevonden door M.M.
Bakker. Twee drijvende bakken wer
den ter weerszijden van het schip
bevestigd. Het schip werd getild en
over het ondiepe water gevaren.
- De stelling van Amsterdam, uitga
ve van AM A-boeken, Beetster-
zwaag
- Het Fort Pampus, H.P. Moelker
- Pampus dwarsligger, Ons Amster
dam nr. 8, 1990, Cees Pfeiffer
- Pampusplan, Van den Broek en
Bakema, Forum 1966
-Volkskrant, 13 juli 1991
Met bijzondere dank aan Cees
Pfeiffer
Voor donatie en informatie:
Stichting Pampus
Postbus 40
1399 ZG Muiderberg
tel: 02942-3372
beheerder: 06-52869904
