Tuinhuis van Salm gerestaureerd
Ton Gijsbers
46
Adoptieproject van Heemschut-Gelderland weer als nieuw
Zaterdag 19 april van dit jaar arriveerde in alle vroegte een spectaculair
transport voor de poorten van de Forellenhof in Beek bij Nijmegen. Op
een dieplader werd het tuinhuisje van Salm teruggebracht naar zijn
oude stek. De restauratie van het adoptieproject van Heemschut-Gel
derland kon daarmee worden afgesloten.
Het Salmhuisje staat er weer bij als
nieuw, compleet met toren, waarin
een heus klokje. Molenmaker-aan
nemer W. Coppes uit Bergharen bij
Druten heeft eer van zijn werk ge
had. Tot in de kleinste details is het
chaletachtige gebouwtje hersteld of
gereconstrueerd. De houten voet
werd totaal vernieuwd. 'Onverwoest
baar' volgens Coppes: er is gekozen
voor een houtsoort die ook gebruikt
wordt voor sluisdeuren en ducdalfs.
Nieuw zijn ook de houten voor
deur met jaloezieën, de vensters in
de zijwanden, de figuraties rond deur
en ramen en de balustrade, die al ja
ren spoorloos was. Voor al deze on
derdelen kon aannemer Coppes een
beroep doen op de creativiteit van
zijn meester-timmerman Martien
Jansen. Wat niet op tekening stond
bedacht Janssen ter plaatse wel!
Op dagen dat ze vanwege het
slechte weer niet vooruit konden met
het molenherstel waren Coppes en
zijn medewerker te vinden in de gro
te, halfopen bouwloods op het erf in
Bergharen. Daar werd vanaf najaar
1990 de legpuzzel, die het Salmhuis
je in afgebroken staat inmiddels had
opgeleverd, stukje voor stukje in el
kaar gepast. En nu de laatste hand
aan het gebouwtje is gelegd, de ko
peren goten zijn aangebracht en de
oorspronkelijke kleurstelling is terug
gevonden en hersteld, glanst het
Salmhuisje letterlijk en figuurlijk van
alle kanten.
'Eigenlijk te mooi', oordeelden en
kele leden van de Provinciale Com
missie van Heemschut-Gelderland
toen ze hun adoptieproject in ogen
schouw kwamen nemen. Het
Zweedse rood voor het strekkende
houtwerk en het geel-oker voor deur,
ramen, detailleringen, luiken, jaloe
zieën en balustrade leveren in elk
geval een fraai kijkspel op onder het
rustieke geboomte van de Forellen-
hof.
Bad Beek
Tot 1928 stond het Huisje van Salm
aan de Prins Hendriklaan in Berg en
Dal. Het deed daar dienst als wacht
huisje voor de stoomtram naar Nij
megen ten behoeve van de bewo
ners van de villa 'Stollenberg'. Dat
landhuis, eveneens gebouwd door
Abraham Salm, brandde in 1927 tot
de grond toe af. Op het voormalige
Bad Beek kreeg het Salmhuisje een
nieuwe bestemming als badmeester
lokaal en ruimte voor kaartverkoop.
Na de Tweede Wereldoorlog werd
op het terrein een forellenkwekerij
annex restaurant gesticht door de fa
milie Steehouder. Die zon jarenlang
op herstel van het fraaie, maar in de
loop der jaren behoorlijk aangetaste
gebouwtje. Heemschut-Gelderland,
op zoek naar een adoptieproject in
het kader van het vijfenzeventig jarig
bestaan van de Bond, werd het snel
eens met de Steehouders: het Salm
huisje moest worden gerestaureerd.
Dat was in 1986.
Nu vijf jaar later is het resultaat er
naar. Dankzij de geweldige steun -
ook in financieel opzicht - die mocht
worden ontvangen van de Stichting
tot behoud van Monument en land
schap in de gemeente Ubbergen kon
Het gerestaureerde tuinhuisje van architect
Salm (foto Abele Reitsma).
het herstel vorig jaar worden aange
pakt. Daarvoor werd een nieuwe
stichting in het leven geroepen: de
Stichting Salmhuisje Beek-Ubber-
gen, waarin participeren de (voorma
lige) eigenaar, Heemschut-Gelder
land en de Ubbergse Monumenten
stichting. Voor het symbolische be
drag van 1,- werd de nieuwe stich
ting eigenaar van het Huisje. De eer
ste daad was het verzoek tot plaat
sing van het Salmhuisje op de ge
meentelijke monumentenlijst van Ub
bergen.
Subsidies
Toen dat verzoek in 1988 werd ge
honoreerd kwamen ook mogelijkhe
den tot subsidiëring in zicht. En dat
was hard nodig ook. Want zoals met
veel restauraties het geval is viel ook
deze - in geld gerekend - behoorlijk
tegen. Alleen al die van het torentje,
door leraren en leerlingen van de
Technische School St. Jozef te Nij
megen, kostte meer dan 5000,-.
Totaal was met het herstel van het
Salmhuisje 50.000,- gemoeid. De
bijkomende kosten voor de architect,
de fundering, het grondwerk, tegel
pad, erfaanplant en bewegwijzering
liggen rond de 15.000,-.
Maar daarvoor heeft Beek-Ubber-
gen dan ook weer een kleinood te
ruggekregen. Het als voorbeeld van
een kleinschalig restauratieproject
uitgekozen Huisje van Salm, dat in
1989 werd bekroond door de Britse
Conservation Foundation, mag wor
den gezien.
Publieksfunctie
En als de Stichting Salmhuisje er tij
dens de Open Monumentendag
1991 op zaterdag 14 september een
kleine tentoonstelling over leven en
werk van architect Abraham Salm
presenteert, met het accent op het
herstel van zijn tuinhuis en de Forel
lenhof, kan dat best een aantal ver
rassingen opleveren... De feestelijke
openstelling van het Salmhuisje
wordt verricht door voorzitter J.
Franssen van Heemschut, geassis
teerd door burgemeester M.
Schneemann van Ubbergen. Een
mooi geschenk voor de inmiddels
tachtigjarige Bond, vindt de P. C.
Gelderland. U
Ton Gijsbers, secretaris van Heem
schut-Gelderland
