Het Korenmetershuisje
aan de Nieuwe Zijds Kolk
Sarah Bakker
26
Sinds 1967 is het Korenmetershuisje aan de Nieuwe Zijds Kolk zetel
van de Bond Heemschut. Het gebouw werd in het verleden door een
aantal verschillende instanties gebruikt. De naam van het gebouw geeft
de oorspronkelijke functie weer. Het Korenmetershuisje is in 1620 ge
bouwd op de plek waar het vorige gildehuis van de korenmeters en de
korenzetters stond. In de zestiende eeuw was het onderkomen van de
korenmeters op de Oude brug gesitueerd.
In het jaar 1558 werd door de Vroed
schap van Amsterdam besloten een
nieuw Korenmetershuis te bouwen
op de Nieuwe Zijds Kolk (vroeger
ook wel Oude Zijds Kolk genoemd).
Op dit moment wordt het huis inwen
dig opgeknapt. Reden om eens de
geschiedenis in te duiken. De Nieu
we Zijds Kolk werd vanaf het midden
van de 14de eeuw tot het eind van
de 15de eeuw geleidelijk aan ge
dempt. Vroeger vormde de Kolk de
verbinding tussen de Amstel en de
Nieuwe Zijds Voorburgwal. Toen de
N.Z. Voorburgwal werd verlengd
naar het IJ, werd de N.Z. Kolk over
bodig als waterweg. Het plein deed
sinds 1501 dienst als veemarkt, hop
markt en ook als bierkaai. Vaten bier
werden in de 17de eeuw door de
Weesperbierschippers aangevoerd
via de N.Z. Voorburgwal. De Kolk
werd hierom ook wel de Bierkolk ge
noemd. Op de kaart van Balthazar
Florisz, uit 1625, is de gedempte
N.Z. Kolk goed te zien. Voor het Ko
renmetershuisje staat een dubbele rij
bomen. De Kolksteeg is ook goed
zichtbaar. Deze vormt de verbinding
tussen de N.Z. Kolk en de Oude-
brug. Op de kaart is ten zuiden van
de Oudebrug de houten Korenbeurs
uit 1617 getekend. De gebouwen
van de graanhandelaren, graanma-
kelaars en korenmeters waren vrij
dicht bij elkaar gesitueerd in het ge
deelte van de stad ten westen van
het Damrak, tot aan de N.Z. Voor
burgwal. De Korenbeurs en het Ko
renmetershuisje zijn zojuist vermeld.
Verder waren de makelaars gehuis
vest in het Makelaars Comptoir aan
de N.Z. Voorburgwal. De makelaars
bemiddelden in graan. Zij waren de
tussenpersonen tussen de koper en
verkoper van graan.
Korenmeters, -zetters en -dragers
De Korenmarkt was destijds de
hoofdmarkt van Amsterdam. Rogge
werd aangevoerd uit Polen, Pruisen
en Pommeren, soms ook uit Zweden
en werd verkocht aan Engeland,
Spanje en Portugal. De Amsterdam
se graanhandel verschafte niet al
leen brood aan de Amsterdamse be
volking, maar ook aan vele mensen
werk. Keurmeesters, korenzetters,
korenmeters, korendragers en ko-
renstorters waren bij deze handel
actief betrokken. Zij moesten het li
chamelijke werk verrichten terwijl de
kooplieden in de korenbeurs in
graan handelden. De korenmeters
en korenzetters werkten nauw sa
men. De gildebroeders waren tussen
1589 en 1654 in twee afzonderlijke
gilden verenigd. Na 1654 vormden
zij weer één gilde. Het koren werd
gemeten door de korenmeters. De
zetters moesten de maat goed recht
houden en vastzetten, terwijl de ko
rendragers het graan in de schep
sels schepten of storten, waarna het
door de meters afgestreken en ge
meten werd. leder meter had zijn ei-
De zaal van de korenmeters en korenzetters op de begane grond. Naar een tekening van J.M.A. Rieke (1851-1899) (foto Gemeente Archief
Amsterdam).
