Informatie
28
Naarden.
HUIZEN
'Ankeveen
'Eemn
heide
■.Spanders :-r
IHILVERSUM
•Vv^n'i1 J11
aangelegd.In het in renaissancestijl
gebouwde stadhuis van Naarden dat
uit 1601 dateert zijn de laatste eiken
verwerkt van het legendarische
Gooiersbos. Op de nok staat een
dakruiter met een peervormige be
kroning. Zeer bekend door de jaar
lijkse uitvoeringen van de Mattheus
Passion is de Grote of Sint Vitus-
kerk. Het is een laat-gotische kruis
basiliek waarvan de bouw omstreeks
1380 begon, maar eerst in de begin
jaren van de 16e eeuw eindigde. De
tegenwoordige torenspits dateert
van 1660. Het Spaanse huis in de
Gasthuisstraat is ooit gebruikt als
stadhuis. Hier begon in 1572 de
bloedige moordpartij door de Spaan
se troepen van Don Frederik en Bos-
su.
Het huis is nu ingericht als Comeni-
usmuseum. De in 1670 overleden
Tsjechische pedagoog Jan Amos
Komenskyis in Naarden begraven.
Een standbeeld voor de geleerde
staat bij de oostelijke toegang tot de
stad.
Blaricum
Als enig dorp in het Gooi heeft Blari
cum zijn agrarische aard in de kern
nog min of meer kunnen bewaren.
Die kern bestaat uit zo voor het oog
nogal willekeurig neergezette boer
derijen, uiteraard bij de akkers waar
de bewoners moesten werken. Een
netwerk van paden en weggetjes ligt
in dit oude Blaricum, dat thans een
beschermd dorpsgezicht is en ver
rast door zijn anders-zijn en het wei-
onderhouden groen. De dorpskerk
ligt ten westen van deze kern, waar
omheen zich in de laatste decennia
villa- en woonwijken hebben gegroe
peerd. Veel architecten van villa's
hebben zich laten inspireren door de
boerderijen met hun rieten dak: het
Gooise hallehuistype. Een villa aan
de Torenlaan, Nederheem is ge
meentehuis. In het natuurgebied aan
de westkant ligt de 36 meter hoge
Tafelberg, hoogste punt van het
Gooi. Om in stijl te blijven heeft Blari
cum bij de bebouwing van de Oos
termeent heuvels opgeworpen met
kronkelende wegen: Bijvanck.
Laren
Niet de komst van de spoorlijn naar
het Gooi in 1874 maar de kunstschil
ders hebben Laren gemaakt tot wat
het heden ten dage is. Dit oudste
dorp van het Gooi heeft een prachti
ge beboomde Brink met een plas, de
Koesweerd waar eens, in een meer
agrarisch tijdperk, de koeien werden
gedrenkt. Toen kunstschilders het
zeer landelijke dorp met zijn in het
groen verscholen boerderijtjes had
den ontdekt in het laatste kwart van
de vorige eeuw kwamen er ook villa
bewoners. Aan de Brink staat de
Sint Jansbasiliek. Zij kreeg in 1937
de titel van 'basilica minor'. Het is de
enige basilica 'boven de Moerdijk'.
Het Hervormde kerkje is veel ouder;
vroeg-16e eeuws. Hier en daar ver
spreid in het dorp met zijn schijnbaar
ordeloos patroon van wegen liggen
nog 18e en 19e eeuwse boerderijen.
Ze zijn van het Gooise hallehuistype.
Omringd door groen liggen ook vil
la's van opmerkelijke architectoni
sche kwaliteiten. Wouter Hamdorff
heeft hier veel gebouwd in een stijl
verwant aan de Amsterdamse
school. Hotel Hamdorff met zijn des
tijds zo vermaarde herberg is helaas
verdwenen.
Dicht bij de Brink is wel het Singer-
museum, dat gebouwd werd met
een legaat van de weduwe van de
rijke Amerikaanse kunstenaar Wil-
liam Singer.
's-Graveland
's-Graveland ligt aan de westkant
van het Gooi en is een ontginning uit
de 17e eeuw, waarbij het vrijgeko
men zand naar de stadsuitbreidin
gen in de Amsterdamse grachten
gordel werd vervoerd. De erfgooiers
stelden de ontginning niet op prijs en
een compagnie ruiters en voetvolk
moest aanrukken om de Gooiers in
toom te houden. De ontginning van
wat als 'onland' werd beschouwd
ging door en de eerste percelen wer
den in 1634 verkaveld. Er kwamen
grote buitenplaatsen: Gooilust,
Trompenburg - een vorstelijk verblijf
gebouwd voor de vlootvoogd Corne-
lis Tromp - Hilverbeek, Boekesteyn,
Schaep en Burgh, Swaenenburgh.
Dat alles stempelt heden ten dage
's-Graveland tot een bijzonder dorp
al worden de meeste buitenplaatsen
niet meer bewoond. Het dorp strekt
zich uit aan de westkant van de
's-Gravelandse Vaart, waarover des
tijds de zandschuiten naar Amster
dam voeren. Trompenburg, onlangs
gerestaureerd, heeft een opmerkelij
ke koepelzaal, achtzijdig en door wa
ter omgeven. De zaal is geïnspireerd
op de Oranjezaal van Huis ten
Bosch in Den Haag. Trompenburg
werd in 1680 voltooid nadat een eer
der huis door de Fransen in 1672-
1673 was verwoest.
Naarden: VVV, Adriaan Dortsman-
plein 1b. Blaricum: De Blaercom,
Schoolstraat 3. Laren: Rabobank,
Burg. van Nispenstraat 8. 's-Grave
land: Bezoekerscentrum Natuurmo
numenten, Noordereinde. Naarden:
Comenius museum, Turf poortstraat
27. Vestingmuseum Naarden, West-
walstraat. Laren: Singermuseum,
Oude Drift 1, geologisch museum
Hofland, Zevenend 8a. Fietsroute:
langs stad en dorpen 50 km 't Gooi,
monumentenroute: fietsroute Anke-
veen-'s-Graveland-Kortenhoef. Wan
delroute: Naarden. Diverse fiets- en
wandelroutes.
De fietsroutes 'Noordhollandse ste
den en dorpen', door Heemschut uit
gegeven in het kader van Toer-in
1991 zijn verkrijgbaar bij de VVV's in
Noord-Holland en het landelijk bu
reau van Heemschut.
'Het Gooi' is één van de 14 routes,
die Heemschut in vier vouwbladen
heeft uitgegeven.
De teksten zijn van J.Th.Balk,
de foto's van Fons Brasser.
Samensteller is Rob Schimmel,
secretaris van Heemschut Noord-
Holland
