Criteria
26
den voor de vormgeving van winkel
puien. Er is een 'gedegen kennis van
historische bouwstijlen en liefde hier
voor nodig, niet alleen voor het maken
van reconstructies, maar ook voor het
ontwerpen van nieuwe puien in een
historische omgeving.' De deskundig
heid kan geconcentreerd worden in
een projectbureau, 'waar onderne
mers terecht kunnen met hun wensen,
waar documentatie en voorbeelden
aanwezig zijn en waar deskundigen
plannen kunnen ontwikkelen, voorzien
van betrouwbare begrotingen.'
En wat te denken van een onder
houdsplicht? Eigenaren moeten vol
gens de nota verplicht worden tot het
onderhouden van hun monument,
niet alleen na een restauratie met ge
meenschapsgeld, maar ook bij ver
waarlozing zonder dat er al subsidie
geld besteed is. Een onderhoudssub-
sidie zou de onevenredige kosten van
onderhoud moeten compenseren.
Busser doet tenslotte de sugges
tie een prijs in te stellen voor onder
nemers die een goed initiatief heb
ben genomen (bijvoorbeeld de 'gevel
van het kwartaal').
Bovenwoningen
De nota maakt zich niet alleen zor
gen om de onderbouw van de ge
vels, maar ook om de historische bo
venbouw. Veel bovenwoningen
staan leeg omdat de eigenaar niet
meer boven zijn zaak woont. Het
onderhoud aan deze leegstaande
gedeelten blijft achterwege. De nota
wil bevorderen dat deze bovenver
diepingen opnieuw een functie krij
gen. Hiervoor is het belangrijk om
bovenverdiepingen een entree te ge
ven buiten de winkel om. De woon
functie kan zorgen voor een beter
onderhoud van de bovengevels. Het
wonen boven de winkels heeft nog
een bijkomend voordeel: er ontstaat
sociale controle, die de straat buiten
de winkeltijden beschermt.
Het karakter van de bovenwonin
gen kan versterkt worden door het
instellen van een 'blinden-subsidie':
een subsidieregeling die bevordert
opnieuw blinden aan te brengen als
historische zonwering.
Samenspel
Welke rol moeten de ondernemers
spelen? De nota beklemtoont dat het
niet alleen gaat om de gezichtspun
ten van welstand en monumenten
zorg. Winkeliers hebben - terecht -
hun commerciële belangen. Het gaat
om een afweging van belangen die
soms tegenstrijdig zijn. Hiervoor is
het nodig dat de gemeente een to
taalvisie op de historische binnenstad
heeft. De nota schrijft het prachtig:
'Serieus omgaan met beleid betekent
een goede inventarisatie maken van
alle daarbij relevante facetten en ver
volgens de direct betrokkenen in de
gelegenheid stellen mee te denken
en mee te bouwen aan een even
wichtig raamwerk, dat de grenzen
van het aanvaardbare aangeeft.'
Voor een succesvol beleid acht de
nota het noodzakelijk de betrokken
winkeliers te overtuigen van de
noodzaak om iets te doen aan het
historische winkelgebied. De onder
nemers moeten de kans krijgen hun
wensen op tafel te leggen. Busser
ziet dit proces met vol vertrouwen te
gemoet. Want zijn de economische
belangen van de ondernemers niet
beter gediend met een meer ver
zorgd winkelgebied, 'waar historie en
economische verlangens elkaar de
hand reiken'? De winkelstand kan
juist zijn kracht zoeken in het histori
sche karakter van de binnenstad.
'Een aantal stokpaardjes zal over
boord moeten worden gezet. Onder
andere het idee dat de winkelope
ning en de etalages zo groot moge
lijk moeten zijn. Verder moeten we af
van het idee dat reclame pas werkt
als ze zo groot en zo opvallend mo
gelijk is. Reclame kan ook opvallen
door een goede vormgeving, belette
ring en plaatsing aan de gevel.'
Bereidheid
De nota 'Pronken met puien' is be
doeld om zowel bij de ondernemers
als bij de gemeenteraad te peilen in
hoeverre zij bereid zijn mee te den
ken in de richting van een nieuw be
leid. Tot nu toe is hier nog niet veel
van terechtgekomen.
De voorzitter van de plaatselijke
ondernemersvereniging kreeg pas
na veel moeite een exemplaar van
de 'geheimzinnige' nota ter inzage.
Een goed begin is het halve werk...
De nota 'Pronken met puien'
hanteert interessante criteria
voor het inventariseren van de
'schade' in de historische win
kelstraten.
Wanneer is een pui sto
rend? De nota noemt de vol
gende criteria: de pui heeft
geen relatie met de bovenge-
vel; de pui vermindert de waar
de van de fraaie bovengevel;
de pui is architectonisch zwak;
de gevelrooilijn is aangetast;
de pui heeft een armoedige
materiaalkeuze of detaillering;
de pui heeft een agressieve
uitstraling door opvallend
kleurgebruik of door uitge
bouwde elementen als luifels
en uitkragende forse pui-on
derdelen.
Welke reclame is storend?
Reclame die aangebracht is
zonder rekening te houden
met de architectuur van de ge
vel: lijstwerk, friesdetails,
kozijnranden; reclame die op
de bovengevel is aangebracht;
reclame die het zicht op een
naastliggende gevel weg
neemt; grote aantallen recla
me-uitingen die een rommelige
indruk maken; elkaar overlap
pende reclames; reclame die
onevenredig veel aandacht
vraagt door afmetingen en
kleurstelling; tenslotte reclame
met een uiterlijk dat onver
zorgd is of strijdt met redelijk
te stellen eisen van esthetica.
Luifels kunnen het straat
beeld verstoren als het gaat om
simpele 'kistachtige uitstulp-
sels', soms voorzien van harde
kleuren en belettering. Brede
luifels die verschillende panden
aan elkaar koppelen negeren
het individuele karakter van de
afzonderlijke panden.
Verder legt de inventarisatie
ook aantastingen vast, veroor
zaakt door gesloten rolluiken
en door zonweringen die on
gunstig vormgegeven en/of
bevestigd zijn.
Abeta Reitsma is wnd. technisch ad
viseur van de prov. Commissie
Heemschut Gelderland
Zinloze vernieling in Kampen: de moderne pui
heeft geen etalagefunctie.
