Met Jacob Cats op de kaai
13
Drieluik van oude havens II
Het zeewater bespoelt ook niet langer die andere kléine havenstad, het
Zeeuwse Brouwershaven. Maar er ligt nog altijd een indrukwekkend
stuk water voor de oude havenmonding, het Grevelingenmeer, door de
aanleg van de Brouwersdam in 1971 van de Noordzee afgesloten. Brou
wershaven heeft in het verleden grote dagen gekend. In de vorige eeuw
was het de voorhaven van Rotterdam, waar lichters langszij kwamen
van zeeschepen die Rotterdam door hun diepgang niet konden berei
ken.
Bij het totstandkomen van de Nieu
we Waterweg in 1872 was dat ge
daan en viel Brouwershaven terug in
de serene slaap waarin het na een
vroegere bloeiperiode was gedom
peld. Maar het heeft er de laatste de
cennia de bedrijvigheid en het vertier
voor terug gekregen, die de water
sport in het seizoen biedt. De grote
jachthaven die naast de haventoe
gang, gemarkeerd door de molen
'De Haan', is aangelegd is tot de
laatste plaats bezet. Wie langs de
haven naar de dijk loopt ziet het wij
de water van het zoutwatermeer
voor zich met aan de overzijde de
kustlijn van Goeree en Flakkee. Vlak
voor de havenmonding ligt een met
ruigte begroeide plaat met de pas
sende naam Dwars in den weg en
veel verder op, voor het Goereese
Ouddorp ligt de Hompelvoet, even
eens een thans permanent droogge
vallen plaat.
Brouwershaven, met de bebouwing
aan weerszijden van de havenkom,
wit bepleisterd of gewoon wit ge
sausd, met de masten oprijzend
langs de kaai is van een vertederen
de schaal. Er is gewoon geen kans
om te verdwalen. Met de komst van
de watersportliefhebbers ontbreekt
het er niet aan horeca-gelegenheden
en voor cultuurminnenden is er zelfs
een mini-museum De Vergulde Gar
naal. De haven, wat ingekort in de
loop der eeuwen, wordt afgesloten
door de Markt met als pronkstuk de
joyeuze gevel van het stadhuis met
het jaartal 1599: het moet het mooiste
voorbeeld zijn van de Vlaamse re
naissance in ons land maar de gevel
is een eeuw geleden volgens deskun
digen nogal stijfjes gerestaureerd.
Jacob Cats
Het is jammer dat de buurman zijn
gevel, toch al niet zo fraai, zo afgrij
selijk heeft voorzien van zijn groot-
geletterde naam, gifgroen gekleurd.
Even om de hoek bij het stadhuis
ziet men een trapgeveltje, het ouder
lijkhuis van Jacob Cats.
Een kapmeeuwtje rust uit op het hoofd van
Jacob Cats, de trots van Brouwershaven.
Het vieringstorentje van de onlangs in
restauratie genomen NH kerk.
De pleziervaart beheerst de havenkom van het
oude Brouwershaven.
Want laten we wèl wezen: Brou
wershaven is de geboorteplaats van
de dichter-staatsman Jacob Cats.
Dat was in 1577. Aan de haven staat
zijn standbeeld. Een van de oudste
standbeelden in den lande, want het
is in 1829 opgericht. Amsterdam bij
voorbeeld kreeg zijn (gietijzeren,
voor brons had men het geld niet)
Rembrandt eerst een kleine kwart
eeuw later, in 1852.
Aan de zuidzijde van de haven is
nog een laag huis met drie mooie
gevelstenen, samen een jachttafe
reel voorstellend: het jagershuis. De
voorstelling van een jager werd nog
wel eens gebruikt voor een tabaks
winkel. Vlak er bij is de Waag - nu
een huisartsenpraktijk. Aan de
noordkant van de haven ligt, verder
op, nog een groot karakteristiek
19de eeuws gebouw, destijds voor
de loodsdienst gesticht.
De zeilers op het Grevelingen
meer hebben geen moeite om uit de
verte Brouwershaven te herkennen
daar op de Schouwense kust: achter
de lage huizen rijst het hoge blauwe
dak van de enorme kerk van het ste
deke, de grote St. Nicolaaskerk. Er
staat geen toren bij; wel priemt uit
het leiendak een spits vieringstoren
tje op. Van de Markt komend is de
kerk gemakkelijk te bereiken - het
gebouw blijkt gesloten te zijn, even
als dat in Vollenhove het geval was.
Maar hier is er een goede reden
voor. Er wordt gerestaureerd, de zui
delijke gevel staat in de steigers.
'Begin van dit jaar zijn we hier be
gonnen', aldus de heer C. van Salm,
directeur van aannemingsmaat
schappij Huurman te Delft. Het voeg
werk wordt hersteld, de ledesteen
bijgewerkt met reparatiemortel. De
zeer grote ramen - visblaastracerin-
gen ontbreken niet - zijn nog goed
voor wat betreft de natuursteen; het
glas in lood is hier en daar minder
goed. 'De leien daken zien er nog
perfect uit', merken we op. 'Vergis u
niet', antwoordt uitvoerder A. A. Jop-
pe, die we enige jaren geleden al
ontmoetten bij de restauratie van de
kerk van Wemeldinge. 'In de kap
heeft de bonte knaagkever heel wat
schade aangericht. We hebben twee
spantpoten ontdekt die totaal ver
gaan zijn.'
De kerk heeft een grote koorpartij
met een krans van vijf kapellen -
