Boekenkroniek Friesland
MÈp
Annemarie ten Cate
43
Een speurtocht langs een aantal boekwinkels in Leeuwarden leverde de
volgende titels op van boeken die de afgelopen anderhalf jaar zijn ver
schenen. Hieronder een overzicht.
Molens in en om Harlingen
Harlingen was ooit een stad omge
ven door vele molens. Nu moeten wij
het stellen met de moderne windmo
lens. Omstreeks 1943 werd de 'Ba
zuin' de laatste molen van Harlingen
op last van de bezetter afgebroken.
Auteur T. J. Severein verrichtte tien
tallen jaren onderzoek in musea, ar
chieven en publicaties om deze ver
vlogen tijden in woord en beeld vast
te leggen. Het moet monnikenwerk
zijn geweest, wil men een dergelijk
resultaat bereiken. De eerste ver
melding over een korenmolen da
teert uit 1566. Successievelijk wordt
zo chronologisch de geschiedenis
van 63 molens opgetekend, waarbij
in het voorwoord aangetekend
wordt, dat er niet te veel technische
details vermeld worden; historische
feiten daarentegen in overvloed. Op
genomen werden brieven, dagboek
fragmenten, krantenberichten, ver-
koopacten, verhalen en overleverin
gen. Natuurlijk geeft het boek vele
oude afbeeldingen, foto's, tekenin
gen, kaarten enz. Uitgegeven met
steun van de Vereniging Oud-Harlin-
gen. De prijs is naar mijn idee uit
zonderlijk laag te noemen.
Molens in en om Harlingen, Flevo-
druk, 1990. 184 pp. ISBN 90 708
8614 6. Prijs 34,50.
Bij dezelfde uitgever verscheen vorig
jaar deel 3 in de serie Harlingen
mien stadsje; een uitgave van de
Vereniging Oud-Harlingen. Het is
een boekje met oude foto's van Har
lingen. Prijs 24,50.
Leeuwarden
Vergelijkbaar is het boek: Leeuwar
den in de jaren 50; door Dirk Swier-
stra. De opzet is gelijk aan de boekjes
uit de serie '...in oude ansichten', zij
het dat hierin ook oude foto's zijn af
gebeeld. Het formaat is groter waar
door de afbeeldingen duidelijker zijn.
Klaaswaal, Deboektrant, 1990. ISBN
90 718 0244 2. Prijs 34,50.
Diakenen als woningbouwers
Eigen Brood Bovenal: Leeuwarder
Hervormde Diakenen als woning
bouwers (1854-1990); door Geartde
Vries. De aanleiding voor deze uitga
ve is de renovatie geweest, die on
langs heeft plaats gevonden. 'Eigen
Brood Bovenal' werd in 1858 opge
richt met het doel 'het verschaffen
van goede woningen tegen een re
delijke huur' voor de minder gegoe
den van de Hervormde Gemeente.
Geldelijke middelen werden ver
schaft door de uitgifte van aandelen.
De toelating geschiedde onder strin
gente voorwaarden en er was toe
zicht op de naleving van de regels.
De Vereniging bestaat overigens nog
steeds. De toewijzing wordt nu gere
geld door de bewonersvereniging.
De eerste 24 woningen kwamen ge
reed in 1863, gevolgd door nog
maals 24 in 1870 en 16 in 1888; de
Het is overigens een van de oudste
voorbeelden van volkswoningbouw
in Nederland en daarom destemeer
het behouden waard.
Een uitgave van de Stichting Eigen
Brood Bovenal. 102 pp. ISBN 90 900
3530. Prijs 15,-.
Sint Anthony Gasthuis
Sint Anthoon, in steno, groen en
steen; aspecten uit de geschiedenis
van het Sint Anthony Gasthuis te
Leeuwarden. De teksten zijn ver
zorgd door Hendrik ten Hoeve, drs.
Peter Karstkarel, Hugo Kingmans en
drs. Rita Mulder-Radetzky. Het boek
je werd uitgegeven t.g.v. de herope
ning van het nieuw Anthony Gasthuis
en vanuit verschillende invalshoeken
wordt de geschiedenis van het Gast
huis belicht. In 1425 wordt het voor
het eerst genoemd, hoewel er al voor
die datum sprake is van een gast
huis. Het gasthuis bood permanent
en tijdelijk onderdak voor gegoede en
minder gegoede burgers. In vogel
vlucht wordt vervolgens de geschie
denis door de eeuwen verteld, ge
volgd door een overzicht van regle-
De centrale ingangspartij van het gasthuis voor de heropening. Rechts op de foto de klokketoren.
zogenaamde Oud Eigen Brood wo
ningen. De laatste 60 woningen wer
den gebouwd in 1904 na de invoe
ring van de Woningwet en worden
Nieuw Eigen Brood genoemd. In dit
aardige overzicht wordt de geschie
denis verhaald van deze buurt, de
achtergronden, de idealistische over
wegingen, de eerste bewoners, de
verdere ontwikkelingen in deze
eeuw, de verbeteringen tot en met
de oplevering na de recente renova
tie. Achterin het boek een fotorepor
tage van een aantal bewoners, som
migen zijn er geboren en getogen.
Het straalt van de gezichten dat ze
er nog steeds tevreden wonen. Het
is goed te zien dat met liefde en in
zet een dergelijke uit idealistische
overwegingen opgezette woonwijk
voor ons nageslacht behouden blijft.
menten, instructies, tradities en ge
bruiken, waarvan een aantal trouw in
ere wordt gehouden. In het tweede
hoofdstuk worden de tuinen rondom
het complex beschreven. De tuinen
bij het oude gasthuis waren te verge
lijken met de oude kloostertuin. De
tuinen bij de nieuwbouw uit de vorige
eeuw werden aangelegd in de zoge
naamde landschapsstijl. Het ontwerp
is van Gerrit Vlaskamp. Bij de recen
te restauratie van het gasthuis is ook
de tuin grondig opgeknapt. Karstkarel
vertelt tenslotte de geschiedenis in
steen. Vele 19de eeuwse instellingen
van weldadigheid werden in de vori
ge eeuw gesloopt of vernieuwd. Dit
ten gevolge van de grootscheepse
stadsvernieuwingen ter verbetering
van de volksgezondheid en -huisves
ting. In 1878 werd het oude gasthuis
