31
De oud-Gedeputeerde voor o.m. Monumentenzorg D. van
der Til. (foto Provincie Friesland)
deren inbegrepen. Er moest dus nog
7 ton bij. Wij zijn daar op een mor
gen heen gegaan en hebben ge
zegd: wij betalen 3,5 ton, als de ge
meente de overige 3,5 bijdraagt. De
burgemeester was erbij. Welnu, met
enig gekreun heeft de gemeente
een paar weken later ook 3,5 ton
toegezegd, ze konden toch niet voor
de provincie onderdoen! Als je nu
ziet hoe het kerkje er weer bijstaat.
Dat gezicht kun je niet missen! Het
is inmiddels op de rijkslijst geko
men.'
Decentralisatie
'Eigenlijk,' zegt Van der Til, 'zou het
gehele budget voor monumenten
naar de provincies gedecentraliseerd
moeten worden. Parkeer dat geld nu
maar bij ons, zou ik de rijksoverheid
willen zeggen, dan gaan wij in Fries
land samen bepalen hoe wij het zul
len besteden. Met de provincie als
coördinerend orgaan, in goed over
leg met bijvoorbeeld de Vereniging
van Friese Gemeenten, de monu
menteneigenaren en andere orga
nen. Dan maken we een urgentielijst
en kijken ook naar andere middelen
die beschikbaar kunnen komen. Kijk
naar Sneek. De Martinikerk staat al
sinds jaar en dag op het verlanglijst
je van restauraties van grotere mo
numenten. Maar het budget van
Sneek is lang niet voldoende. De
staat waarin het monument verkeert,
wordt intussen steeds slechter,
straks moet er 3 of 4 keer zoveel
geïnvesteerd worden. Ik denk dat wij
binnen een provinciaal budget kans
hadden gezien een meerjarenpro
gramma op te zetten voor deze kerk.
Die mogelijkheid ontbreekt ons nu
volstrekt. En dan schiet decentralisa
tie zo ver door, dat het effect niet
goed is. We hebben het de Tweede
Kamer en de minister in alle stadia
van de nieuwe wet laten weten: op
termijn komt het de instandhouding
van monumenten niet ten goede.'
'Wij hadden een rijksvolgend beleid.
Dat wil zeggen dat wij praktisch auto
matisch 10 procent subsidie gaven
voor rijksmonumenten die van het rijk
subsidie kregen. Die lijn trekken wij
niet door, dat zullen we in de toekomst
achterwege laten.' (Friesland telt liefst
3500 geregistreerde rijksmonumen
ten, waarmee dit dunbevolkte gewest
op de 3e a 4e plaats komt. Het aantal
van 54 beschermde stads- en dorps
gezichten is zelfs goed voor een eer
ste plaats in Nederland. Het monu
mentenbudget is 1,3 miljoen groot.
(vervolg van pag. 29)
kerkje van Hantumhuizen, dit jaar
Monument van de Maand april). Suc
ces en bekendheid zijn te danken
aan de inzet van het Friese volk, de
uitgebreide publiciteitscampagnes,
de zorgvuldige organisatie, presenta
tieformule en vooral de continuïteit.
'Er is nog nooit een project afgelast,
alles is op tijd, men wordt niet teleur
gesteld' vertelt Anne-Mariken Rauke-
ma met een zekere trots. Over het
Monument van de Maand verschijnt
iedere keer een boekje; een serie die
inmiddels is uitgegroeid tot een veer
tigtal titels en waarvan de oplage is
gegroeid tot 1500 exemplaren. Naar
het boekje over het stoomgemaal Ta
cozij/ (bij Lemmer) bleek zo veel
vraag, dat er inmiddels een derde
druk is verschenen.
De redactie bestaat uit een vaste
kern van auteurs, op één na alle
maal Friezen, die allen één of meer
titels op hun naam hebben staan. Zij
leveren de teksten tegen een be
scheiden honorarium. Voor de bo
venbouw van de basisscholen wordt
bovendien maandelijks een lesbrief
samengesteld door het Gemeen
schappelijk Centrum voor Onderwijs
begeleiding Friesland.
Financieel is Monument van de
Maand grotendeels afhankelijk van
de provincie. Overige kosten worden
gedragen door een aantal vaste
sponsors en door de gemeenten
waarin het monument zich bevindt.
1991 nieuwe formule
Met ingang van 1991 heeft men ge
kozen voor een thematische aanpak.
Niet alleen omdat het aantal ge
schikte monumenten ooit uitgeput
zal raken, maar vooral ook om het
geheel in een ruimer verband van
omgeving, natuur, geschiedenis en
cultuur te plaatsen. Men ontwikkelde
bovendien cultuurtoeristische routes.
Bij de boekjes treft men wandel- en
fietsroutes met beschrijvingen. Voor
1991 koos men voor het thema
'Bouwen in Friesland'. Acht stijlperio
des worden belicht en behalve het
Monument van de Maand worden
vergelijkbare monumenten elders in
Friesland beschreven. Gedurende
de maand worden er bovendien tal
van andere activiteiten rond het mo
nument georganiseerd, variërend
van lezingen en concerten tot expo
sities. Het thema voor 1992 zal
waarschijnlijk 'Kunst in Friesland'
zijn, maar dan wel in de ruimste zin.
Van bouwkunst, kunstenaars en or
gels tot beroemdheden als Slauer-
hofen Vestdijk. Deze nieuwe formu
le vergt een intensievere aanpak; de
werkdruk is groot, aldus Anne-Mari
ken Raukema en de 1,8 formatie
plaats op het secretariaat blijkt dan
ook onvoldoende. De inzet van het
Friese volk en de interesse voor de
eigen omgeving zijn de drijfveren
achter het succes van Monument
van de Maand en voor de stichting
voldoende reden om na het eerste
lustrum door te gaan.
Uitgebreide informatie over het pro
gramma 1991 vindt men in de vorige
aflevering van Heemschut, 1991, afl.
2, pagina 29.
Inlichtingen: Secretariaat Stichting
Monument van de Maand,
Grote Kerkstraat 61, Postbus 805,
8901 BP Leeuwarden. Tel. 085-
134615.
