15
Jaarverslag
verschenen
misch en demografisch belang. De
'Ferieniging Lytse Doarpen'zet zich
in voor de toekomst van de Friese
kleine dorpen, ook op de zeeklei.
Vervangende nieuwbouw is niet al
tijd subsidiabel en op die manier val
len er storende gaten na de sloop
van krotten bij de oude dorpskerk
jes. In de buurt van Dokkum projec
teert Adema op dit moment een
straatje met woningen in een oude
dorpsboerderij. Een geslaagd expe
riment!
Lelijke bebouwing
Dat je naast goede oplossingen vaak
ook lelijke nieuwbouw ziet, bleek tij
dens onze rit langs en door kleine
Friese dorpen ten noorden van Dok
kum. Er is soms sprake van 'ramme
lende' bebouwing. Anjum ziet er wat
dat betreft sfeerloos en verknipt uit.
Extra subsidie leidt vaak tot nostalgi-
Misplaatste renovatie van dorpswoning in Anjum.
(foto E. Jans)
sche nieuwbouw, waarbij kitsch le
vensgroot de kop opsteekt.
Voorop moet blijven staan de
esthetische kwaliteit van oude en
nieuwe architektuur in de noord-Frie
se dorpen. S.J. van der Molen
schreef in 1940 over het eigen ka
rakter van de Friese dorpswoning:
'De Friese topgevel bezit een kloek
silhouet. Krachtig rijst de gevel om
hoog; het vlak ervan wordt niet zel
den verlevendigd door richels of
vlechtingen van rode en gele steen,
terwijl een enkel goed geplaatst an
ker sierend werkt. Luiken sluiten de
vensters des avonds af en dan
straalt alleen het uigesneden hart,
de zeester of de tulp een weinig licht
naar buiten.'
Ee
Ee mag gelden als een geslaagd
voorbeeld van een beschermd
dorpsgezicht: hoe het wèl kan!
In de muur van een oude dorps
woning zijn nog kloostermoppen
(van een gesloopt kerkje?) terug te
vinden; hekjes in oude stijl sieren de
voortuintjes. In een bochtig straatje,
'Omgong'geheten - bij het dorps
kerkje van Ee - restaureerde Broor
Adema een laat-19de eeuwse dorps
woning, voorbeeld van 'zachte' res
tauratie. Als schril contrast mag dan
gelden het bedorven dorp Anjum,
waar o.m. een Duitse huiseigenaar
zijn woning wit aanraapte en van kit
scherige vensters voorzag.
Men kan zich afvragen of Ferwer-
deradeel het werkgelegenheidspotje
wel verantwoord besteed heeft!
De procedure met het Nationaal
Restauratiefonds lijkt een verslechte
ring t.o.v. oudere regelingen, waarin
de Rijksdienst voor de Monumenten
zorg behoorlijk meedraaide. Er wor
den monumenten over de kling ge
jaagd, omdat de mensen niet meer
durven: de betaling gaat te traag. De
Rijksoverheid had meer grip op de fi-
nancieel-technische aspekten.
Ee heeft het gered, een beetje
nostalgie, maar met behoud van het
eigen dorpskarakter. Anjum daaren
tegen is verprutst door het tweespo
renbeleid. Vooral het straatje bij de
kerk is een voorbeeld hoe het niet
moet: veel te harde en slecht gede
tailleerde of zelfs kitscherige vervan
gende nieuwbouw, grof en ongenu
anceerd. Daarentegen is Metslawier
gaaf gebleven bij de aanpak van de
dorpskern. De restauraties zijn er
geslaagd.
De kern van Blija
Architect Adema stelde een boek
werkje samen over de kern van het
noordfriese dorp Blija, in opdracht
van het gemeentebestuur van Fer-
werderadeel, in 1990.
De structuur van dit dorp wordt in
hoofdzaak bepaald door een vijftal
Doorkijkje in Metslawier. (foto E. Jans)
Verstoord dorpsstraatje in Anjum.
(foto E. Jans)
wegen richting kerk. De oudste de
len liggen ten noorden van dit bede
huis. Het centrale gebied rond kerk
en oudste deel van deze nederzet
ting is beeldbepalend.
Een geïntegreerde, stedebouw
kundig en ruimtelijk verantwoorde
aanpak van dit gegeven leidt tot een
afwisselende ervaringswereld. Het is
de bedoeling van architektenbureau
Adema de oude 'haven' als vijver
met 'kade' weer terug te brengen in
het dorpscentrum. Het kerkgebouw
van Blija stamt uit de zestiende
eeuw, terwijl de toren veel jonger is.
De 'Stichting dorpsherstel Ferwer-
deradeel' werkte aan dit uitstekende
plan mee. De Bond Heemschut
hoopt dat het werkelijkheid zal wor
den! Ook al kan men de bouw in
Frieslands noordelijke dorpen om
schrijven als 'hoe men bouwt, dik
wijls goed, dikwijls fout' niemand kan
zich onttrekken aan de charme en
sfeer van deze verstilde nederzettin
gen, waar het goed wonen is. Laten
hoge en lage overheden ervan door
drongen raken, dat een juiste dose
ring van oud en nieuw de 'duizend
vreugden' van het prachtige land der
Friezen ten goede zal komen.
Vorige maand kwam het Jaarverslag
over 1990 van de Bond Heemschut
gereed. Het is bondig geschreven
en overzichtelijk - mèt illustraties -
samengesteld. Geïnteresseerden
kunnen het gratis aanvragen via tel.
020-6225292
