42
sies zullen een onmisbare factor
kunnen gaan betekenen ter bevorde
ring van de schoonheid van stad,
dorp en landschap.
Het beschermingsbeleid inzake
historisch-geografisch waardevol
le objecten en structuren in het
landelijk gebied
Naar aanleiding van het rapport van
1985 van de Dr. A. A. Beekman
stichting ter bevordering van de be
oefening van de historische geogra
fie 'Oude waarden in een verande
rend landschap' verzocht in 1986 de
Minister van Landbouw en Visserij
aan de Natuurbeschermingsraad
een advies uit te brengen over een
meer effectieve bescherming van
historisch-geografische waarden. In
1987 kwam de Natuurbeschermings
raad in zijn advies tot de conclusie
dat aan de bescherming van histo
risch-geografische waarden nog veel
verbeterd kan worden. Voor een be
langrijk deel schuilen deze verbete
ringsmogelijkheden in een gerichte
toepassing van bestaande wetten op
het terrein van bestemming, inrich
ting en beheer in het landelijk gebied.
Andere mogelijkheden tot verbetering
liggen in een versterkte aandacht
voor dit onderwerp bij de voorberei
ding van ruimtelijke plannen.
Historisch-geografische elemen
ten of structuren verschaffen infor
matie over en herinneren aan de be-
wonings- en ontginningsgeschiede
nis en de wijze van gebruik van het
gebied waarin zij voorkomen. Ook
de Rijksoverheid heeft in verschillen
de beleidsnota's, onder andere in de
Nota landelijke gebieden en in het
Structuurschema natuur- en land
schapsbehoud het belang van het
behoud hiervan onderschreven.
Historisch-geografische waarden
worden bedreigd door activiteiten en
ingrepen zoals ondermeer landin
richting, wegenaanleg, ontgronding
en stads- en dorpsuitbreiding. Om
resterende waarden te beschermen
is het nodig dat aan dit aspect meer
aandacht wordt besteed bij de plan
vorming en dat er meer gewicht aan
wordt toegekend bij de belangenaf
weging.
De Bond Heemschut zal hiertoe in
overleg treden met de Beekman
stichting teneinde het maatschappe
lijk draagvlak voor een goede belan
genbehartiging van historisch-geo
grafische waarden door de overhe
den te vergroten.
Het beschermingsbeleid inzake
historisch waardevolle stads- en
dorpsgezichten
Van de ruim 3000 in Nederland voor
komende nederzettingen zullen circa
330 geheel of gedeeltelijk als be
schermd stads- of dorpsgezicht on
der de beschermende werking van
de Monumentenwet 1Ö88 vallen.
Veel waardevolle stads- of dorpsge
zichten van historisch-ruimtelijke
kwaliteit zullen derhalve geen be
scherming krijgen als stedebouw
kundig monument.
De Bond Heemschut zal bevorde
ren bij de desbetreffende gemeenten
dat deze stads- of dorpsgezichten
door middel van ruimtelijke orde
ningsmaatregelen toch de gewenste
bescherming zullen verkrijgen.
Het beschermingsbeleid inzake
historisch waardevolle landschap
pen
Nederland kent een grote verschei
denheid aan historische landschap
pen die tezamen met historische ste
den en dorpen bepalend zijn voor de
historische schoonheid en het histo
risch-ruimtelijke karakter van Neder
land. Deze landschappen informeren
over de cultuurhistorie. Landschaps
behoud is eveneens cultuurbehoud.
Indien deze historische landschap
pen onvoorwaardelijk blootgesteld
worden aan de moderne dynamiek,
betekent dat onherroepelijk cultuur-
verlies en een achteruitgang van
ruimtelijke kwaliteit. De Bond Heem
schut zal bepleiten dat de overheden
een sturend beleid zullen voeren ter
bescherming van de historische
kwaliteit van het Nederlandse land
schap en zal bevorderen dat de daar
voor in aanmerking komende land
schappen aangewezen zullen worden
als beschermd landschapsgezicht
zodra de nieuwe Natuurbescher
mingswet in werking is getreden.
Het hergebruik van historisch
waardevolle panden
Slechts weinig panden hebben ge
durende hun hele bestaan hun oor
spronkelijke functie behouden. Na
verloop van tijd krijgen vele een
nieuwe functie, waarna dit proces
zich meer dan eens kan herhalen.
Oude gebouwen hebben dan ook
vaak uiteenlopende bestemmingen
gehad. Verreweg de meeste gebou
wen hebben een zekere flexibiliteit,
die het mogelijk maakt met behoud
van hoofdvorm, draagstructuur en
gevels, het interieur te wijzigen voor
een andere bestemming. Bekend is
de flexibiliteit van de soms eeuwen
oude panden in de binnensteden,
die voortdurend aan steeds verande
rende functies zijn aangepast. Naar
mate een gebouw echter groter, ar
chitectonisch kwetsbaarder of meer
toegesneden is op een specifieke
gebruiksvorm treden meer fricties
op. Door de ingrijpende veranderin
gen op technisch, economisch en
godsdienstig terrein, waardoor veel
gebouwen thans niet meer geschikt
zijn voor hun oorspronkelijke gebruiks-
doel, kampt juist dit soort gebouwen in
toenemende mate met functieverlies.
De Bond Heemschut hanteert het
uitgangspunt dat het voortbestaan van
een (monumentaal) gebouw is ge
diend met een zinvolle vorm van ge
bruik. De wenselijkheid van een ge
richt herbestemmingsbeleid dient dan
ook niet alleen ingezien te worden
door architecten en beheerders, maar
ook door gemeentebesturen. De wen
selijkheid en mogelijkheid van herge
bruik van historisch waardevolle pan
den zal de Bond Heemschut bepleiten
en door middel van goede voorbeel
den stimuleren. In dit verband behoeft
vermelding de onlangs opgerichte
Noordbrabantse Stichting Panden-
bank, die leegstaande of leegkomen
de historisch waardevolle panden re
gistreert en ten behoeve van perso
nen of instellingen bemiddelt.
De Bond Heemschut heeft als
pleit- en belangenbehartigingsorga-
nisatie tot taak te bevorderen dat
historisch-ruimtelijke karakteristieken
bescherming verkrijgen. De Bond
Heemschut onderscheidt zich van de
talrijke locale en regionale op be
scherming gerichte organisaties door
zijn algemene en landelijke karakter
en door zijn traditie van deskundig
heid, waakzaamheid en strijdbaar
heid. Deze bijzondere positie ver
sterkt de zeggingskracht van de
Bond Heemschut.
drs. J. P. J. van der Haagen is direc
teur juridische en ruimtelijke zaken
van de Bond Heemschut
Vervolg van pagina 35
stroom met z'n oude boerderijen
(met vloedstenen!) richting Nieuw-
poort (kleinste omwalde stadje van
Holland). Via de Lekdijk naar Lange-
rak, Tienhoven en Ameide, alwaar de
lunch gebruikt zal worden 12.30
uur). Deze bestaat uit een brood
maaltijd met soep vooraf.
Om 13.30 uur via de Zouwendijk
langs een schitterend natuurgebied
op de grens van Alblasserwaard en
Vjfheerenlanden richting Meerkerk
en Arkel naar Gorinchem. In deze
'stad van de Arkels' o.a. bezoek aan
de Dalempoort en fraai gerestaureer
de Linge-sluis. Het laatste stuk van
onze route voert ons langs Schellui-
nen, Giessenburg en langs het slin
gerende riviertje de Giessen terug
naar Dordrecht waar we om 17.00
uur op ons vertrekpunt terug zijn.
Aanmelden door overmaking van
40,- op postgiro 124326 t.n.v.
Heemschut Amsterdam, met vermel
ding 'excursie Zuid-Holland'.