Boeken
Jaarboek Vereniging
Oud Utrecht 1990
Jaarboek
Monumentenzorg 1990
VVAI
Koper
Kasteel en evenement
28
Dit jaarboek biedt een zestal bijdra
gen over uiteenlopende onderwer
pen. O.a. een historisch overzicht
van S.L. Wynia over de archeologi
sche opgravingen van de Romeinse
militaire versterkingen in Vechten.
Verder bijdragen over het buitenge
recht Tolsteeg, het Jachtrecht, land
meter Justus van Broeckhuijsen en
Jonas Zeuner, die een bepaalde
techniek ontwikkelde voor zoge
naamde achterglasschilderijen.
Vereniging Oud Utrecht, p.a. A. Nu-
mankade 199, 3572 KW Utrecht
Met de decentralisatie van de Monu
mentenzorg zijn de werkzaamheden
van de Rijksdienst drastisch veran
derd; van een controlerende naar
een meer adviserende taak. De
Rijksdienst moet zich ontplooien als
centraal kennisinstrituut, waar niet
alleen kennis verzameld en opgesla
gen wordt, maar waar vooral kennis
toegankelijk is, toegankelijk wordt
gemaakt en uitgewisseld wordt. De
uitgave van een Jaarboek is daartoe
een medium en het is dan ook de
bedoeling dat hierin een gevarieerd
scala aan onderwerpen met betrek
king tot de monumentenzorg aan de
orde komt.
Het jaarboek wil een nationaal plat
form bieden en op reflecterende wij
ze zowel immateriële als materiële
zaken aan de orde stellen, aldus de
redactie. De opzet is dan ook twee
ledig met beschouwende, becom
mentariërende artikelen in het eerste
deel en meer feitelijke gegevens in
het tweede. Het streven van de re
dactie is er bovendien op gericht het
lokale of regionale niveau te over
schrijven, voornamelijk om een zo
algemeen mogelijk kader te schep
pen. Een greep uit de opstellen in dit
eerste jaarboek: de wetenschap
pelijke beschrijving van architectuur,
die een meer literaire vorm zou moe
ten krijgen om de publieke belang
stelling te vergroten; het Charter van
Venetië en de Monumentenzorg;
hergebruik en herbestemming van
kerken; de Amstelkerk en de prote
stantse kerkbouw in de 17e eeuw en
de gewelfschilderingen in de Her
vormde kerk van Warmenhuizen. In
Heemschut 1988, afl. 3/4 p. 35
schreef ik een stukje over de Gro
ningse stichting 'Het Woonhuismo
nument'. Het gesprek met voorzitter
M.C. Scheers voerde ik in zijn woon
huis, de oude pastorie van Warffum.
Ik schreef toen dat ik hoopte dat
Heemschut t.z.t. meer over dit inte
ressante bouwwerk zou berichten. In
het Jaarboek Monumentenzorg
wordt door de eigenaar in samen
werking met Prof. Meischke uitge
breid verslag gedaan van de bijzon
dere bouwhistorische vondsten in dit
pand.
De bijdragen zijn gelukkig niet te
lang, hetgeen de leesbaarheid ten
goede komt en bevatten veel illustra
ties. Voor degene die zich verder in
het onderwerp wil verdiepen is per
bijdrage een notenapparaat en/of
een literatuurlijst opgenomen. Deze
nieuwe uitgave mag een geslaagd
initiatief genoemd worden.
Zwolle, Waanders, 1990. 150 pp.
ISBN 90 6630 269 0. Prijs 35,-.
De Vlaamse Vereniging voor Indus
trieel Erfgoed voed een jaar lang, tot
april 1991 een 'Campagne Indus
trieel Erfgoed' om de belangstelling
en de inzet van publiek, overheid,
bedrijven en verenigingen te wekken
voor het industrieel verleden; om te
redden wat er nog te redden valt.
Met het boekje 'Handen te kort' werd
de campagne ingezet. Na een histo
risch overzicht, formuleert een aantal
personen hun gedachten omtrent het
industrieel verleden en het belang
van behoud. Voor een lidmaatschap
(incl. nieuwsbrief) wende men zich
tot VVAI, Postbus 30 (Postkantoor
Maria Hendrikaplein), 9000 Gent-
12. Tel. 056/359102.
Met de uitgave van 'Koper in Neder
land; het gebruik van koper in voor
bije eeuwen' wordt een serie van vijf
deeltjes gecompleteerd. Vanaf 1983
verschenen achtereenvolgens zink,
gietijzer, terra cotta en lood, alle sa
mengesteld door Meindert
Strokroos, werkzaam bij de afdeling
monumentenzorg van de Bouw- en
woningdienst te Amsterdam. (Zie
Heemschut 1989, afl. 1/2 voor de
bespreking van lood). Stokroos kiest
telkens onderwerpen die nauwelijks
onderwerp van studie zijn geweest,
waarbij hij aantekent dat de boekjes
slechts een eerste kennismaking zijn
en hopelijk aanzetten tot verder on
derzoek. In ieder geval bevatten ze
allen een schat aan interessante ge
gevens. De informatie wordt boven
dien op een heldere begrijpelijke ma
nier gegeven en voorzien van vele
afbeeldingen. In de inleiding stelt
Stokroos 'dat het bij koper, brons of
messing niet altijd gaat om kande
laars, beddepannen en ander
huisraad 'tot behoef of tot cieraet'.
Na hoofdstukken over eigenschap
pen, geschiedenis en technische as
pecten (brons, messing, de Duitse
en de Engelse methode) koperslage
rijen (o.a. op de Veluwe) wordt de
geschiedenis van een aantal bedrij
ven in Nederland en Vlaanderen be
schreven, met produkten variërend
van geschut, knopen, beelden, plaat
materiaal, kerkelijke producten (Fir
ma Brom Utrecht), lampen en kro
nen (Firma Cuprera te Den Haag) tot
bronzen beelden van de firma's Mer-
kelbach van Enkhuizen (Breda) en
de Brusselse Compagnie des Bron
zes. In de bouw werd koper veelvul
dig toegepast als dakbedekking.
Kennis van deze wijze van toepas
sing is belangrijk omdat men daar in
de restauratiepraktijk in toenemende
mate mee wordt geconfronteerd.
Ook in de jonge bouwkunst werd bij
ornamentiek veelvuldig koper toege
past en bij restauraties ontbreekt
maar al te vaak kennis van het mate
riaal. Het boek heeft verder nog
hoofdstukken over koorhekken,
doopvonten, kaarsenkronen, winkel
puien (bronzen deuren) en grafpla
ten. Een hoofdstuk handelt over de
speciale techniek galvanoplastiek of
'galvanische vormkunst', een metho
de waarmee men van een voorwerp
met behulp van elektrische stroom
metalen kopieën kan maken. Bij
voorbeeld naar gipsen voorbeelden,
een ingewikkelde en kostbare tech
niek, die geen lang leven beschoren
bleek (o.a. toegepast bij Van Kem
pen in Voorschoten). Tot slot geeft
Stokroos een aantal voorbeelden
van toepassingen: van de ketel aan
de Waag te Deventer tot de dakbe
dekking van de St. Bavo in Haarlem.
Het zou me niets verbazen als Stok
roos nog een nieuw onderwerp ter
bestudering vindt en de serie ge
woon door gaat!
De uitgave (68 pp.) is verkrijgbaar bij
het Gemeentelijk Bureau Monumen
tenzorg te Amsterdam door overma
king van 17,50 op postgiro
5856644 onder vermelding van de ti
tel. De eerder verschenen deeltjes
zijn nog verkrijgbaar. Informatie bij
voornoemd bureau 020-263947.
AMtC
De Nederlandse Kastelenstichting
(NKS) heeft onlangs een boekje uit
gegeven 'Kastelen geschikt voor
evenementen; voor uw recepties,
party's, feesten, vergaderingen etc.'
Het boekje bevat 52 Nederlandse
kastelen, huizen, havezathes en
landgoederen, die men kan huren
voor een speciale gelegenheid.
Informatie NKS:
Poortgebouw 'Huis Doorn', Lang-
broekerweg 10a, 3941 MT Doorn.
Tel. 03430-16282.
