Europese campagne
voor bescherming cultureel erfgoed
u-
9
Jaap Kamerling
De conferentie, die Europa Nostra van 20 tot 24 september in het Haag
se Vredespaleis met Heemschut als gastheer hield was vooral een bij
eenkomst, waar de gezamenlijke Europese uitdaging om het cultureel
en natuurlijk erfgoed in Europa een toekomst te garanderen werd bena
drukt. Hoe te garanderen dat de aandacht voor behoud van het cultu
reel en landschappelijk erfgoed blijvend is en verder versterkt wordt.
Er werd een resolutie aangenomen,
die eerder door de Raad van Europa
is aanvaard en een nieuwe pan-Eu-
ropese campagne moet inluiden
voor de bescherming van het cultu
reel erfgoed, rekening houdend met
de nieuwe politieke situatie in Mid
den- en Oost-Europa.
De campagne moet niet alleen de
nieuw opgekomen demokratieën in
Oost-Europa een steun in de rug ge
ven maar hen ook helpen het be
houd van hun cultureel erfgoed op
nieuw te waarderen in de context
van een open markt-economie. Ver
der werd er dit jaar een sterk accent
gelegd op de milieu-verontreiniging,
die niet alleen ons landschap be
dreigt maar ook het gebouwde cultu
reel erfgoed. De lezing van prof. M.
J. Scoulos, president van het Euro
pese Milieu-bureau klonk als een
noodkreet: het is echt vijf voor
twaalf.
Hij benadrukte ook de integratie,
die er moet komen van de milieu-in
spanningen in West- en Oost-Euro
pa. Anders haalt het nog niet veel
uit, wat je in West-Europa doet. Zure
regen houdt niet op bij grenzen. Het
sterker betrekken van de jonge
Oost-europese democratieën bij de
bescherming van het culturele erf
goed was in feite de rode draad, die
door deze conferentie heen liep.
Een Duitse afgevaardigde kondigde
aan, dat zijn organisatie de komende
jaren de blik sterk zal gaan richten op
het oosten van het land, de oude
DDR. Er is daar nog veel aanwezig
aan monumenten maar veel monu
mentale gebouwen staan leeg en
worden niet gebruikt. De communisti
sche overheid besteedde bijna alleen
maar aandacht aan de topmonumen-
ten. De paleizen in Potsdam zien er
redelijk geconserveerd uit kon ik in
augustus met eigen ogen constate
ren, maar een monumentale buurt
als de Hollandische Viertel ligt er ver
waarloosd bij. (zie ook pag. 42) Er
moet snel gehandeld worden, waar
schuwde de Duitse afgevaardigde
want veel Oostduitse monumenten
verkeren in zeer slechte staat.
Gelukkig neemt in de oude DDR
de belangstelling voor het culturele
erfgoed toe. Zelf zag ik hoe in Pots
dam de buurtbewoners het initiatief
hebben genomen om hun buurt op te
knappen, daarbij gesteund door de
Nederlandse KNOB en Heemschut.
En de Duitse afgevaardigde kon mel
den, dat binnen korte tijd zijn organi
satie 300 leden uit de DDR erbij had
gekregen. Ook beginnen de Oost
duitsers in de gaten te krijgen, dat je
monumenten, bijvoorbeeld kastelen
maar beter weer in particulier beheer
kunt geven. De overheid heeft veel te
wat hij zei begint in Nederland zo
langzamerhand gesneden koek te
worden. De ene studiedag na de
andere wordt hieraan gewijd. On
langs nog organiseerde de gemeen
te Dordrecht een symposium over
het toeristisch uitbaten van onze his
torische binnensteden. Toch blijft de
boodschap maar al te waar. In 1988
bezochten in ons land liefst 5.7 mil
joen mensen oude steden en histori
sche gebouwen. Dat kan een be
langrijke spin off opleveren voor de
plaatselijke economie van de steden
met een rijk verleden.
Nouwens constatering, dat de re
venuen uit entree-gelden voor die
steden een belangrijke hulp kunnen
vormen bij de instandhouding van
monumenten lijkt vooral ingegeven
door 'wishfull thinking' reëel. Die en
tree-gelden komen immers meestal
in heel andere potjes terecht.
«ilÜILDB (HRÖl
Prins Henric van Denemarken (midden), die gekozen werd tot de nieuwe president van Europa No
stra. Mr. Henri de Koster (rechts) werd gekozen tot voorzitter. Links van de prins prof. P. Oltmanns.
(foto Europa Nostra)
weinig middelen beschikbaar en par
ticulieren willen zelf ook wel wat in
vesteren in een monumentaal kan
toor of eigen onderkomen.
Cultureel toerisme
Een tweede mogelijkheid om het cul
tureel erfgoed ook voor toekomstige
generaties veilig te stellen vormt de
groeiende aandacht voor het cultu
reel toerisme. ANWB-voorzitter Nou-
wen hield daar een betoog over en
Terecht noemde Nouwen ook een
nadeel, dat aan het groeiend cultureel
toerisme kleeft. Historische gebou
wen kunnen ook schade ondervinden
van massaal toerisme. En terecht
waarschuwde Scoulos dan ook voor
toeristische over-exploitatie. Nouwen
acht daarom in uitzonderingsgevallen
beperking van de bezoekersstroom
noodzakelijk. In veel gevallen kunnen
echter de juiste informatie voor be
zoekers, het inschakelen van gidsen
