Het Prinselijk Logement 'De Berckepoort'
te Dordrecht
Hans Bollebakker
6
Wat verwaarloosd en bedreigd staat aan de Nieuwstraat te Dordrecht
één van de laatste en thans nog gave overblijfselen van de rijke Dordt-
se burgerlijke cultuur van de 16de eeuw, de Berckepoort, zo genoemd
naar haar belangrijkste 16de-eeuwse eigenaar, Matthijs Berck. Het is in
principe een uitzonderlijk deftige burgerwoning, die juist in de 16de
eeuw waarin Dordrecht zo geprononceerd als oudste en eerste stad
van Holland optrad al van meer dan plaatselijk belang werd.
De woning werd immers vanwege
haar ruimte en praal aangewezen
als gastverblijf, logement voor aan
zienlijke gasten, in het bijzonder re
geringsfunctionarissen. Het zal ons
misschien een zorg zijn dat in dit in
zijn huidige vorm grotendeels om
streeks 1565 tot stand gekomen ge
bouw de Hertog van Alva, Philips ge
neraal, werd gehuisvest in 1572, of
toen hij goed en wel was vertrokken
de nauwelijks zachtzinniger
Geuzenaanvoerder Lumey, Graaf
van der Marck. Voor de historie van
de rebellerende Noordelijke Neder
landen als geheel is het echter van
bijzonder belang dat Oranje na de
aanslag op Den Briel inzag hoe be
langrijk het was te resideren in Hol
lands eerste stad.
Charlotte de Bourbon
Na zijn huwelijk met Charlotte de
Bourbon in 1575 voerde hij een der
gelijke staat dat het onderkomen van
zijn huishouding in twee apparte
menten moest geschieden. Vandaar
enige verwarring bij enkele historici:
hield Willem van Oranje hof in het
voormalige Augustijnenklooster
(daarom ook wel 'Hof' of 'Prinsenhof'
genaamd, het vlakbij de Berckepoort
gelegen complex waarin ook de 'Sta
tenzaal' ligt waar in 1572 de eerste
vrije Statenvergadering werd gehou
den) of hield hij hof in de Bercke
poort? De oplossing is simpel: het
drukke officiële gedoe kwam beter
uit in het Augustijnenklooster, terwijl
mevrouw la Princesse haar rustige
appartement had in de Berckepoort.
Hier kon najaren onrust een geluk
kig gezinsleven plaatsvinden. Hier, in
de Berckepoort, werd op 31 maart
1576 hun oudste dochter, Louise Ju-
liana, geboren. Juist tussen hun
twee appartementen konden Willem
en Charlotte ter kerke gaan in de Au
gustijnenkerk, vlakbij ook toen in
1577 hun tweede, in Middelburg ge
boren dochter Elisabeth, toch in Dor
drecht werd gedoopt en wel van de
Berckepoort uit.
Behalve de noodzakelijke ruimte
waren afzonderlijke appartementen
ook noodzakelijk gezien de indeling
van het 16de-eeuwse woonhuis
waarin gangen een onbekend ver
schijnsel waren.
Na Oranje hebben hier nog Lei-
cesteren Oranje's kleinzoon, Frede-
rik van de Palts gelogeerd. De Graaf
van Leicester kwam in 1585 en richt
te er zijn hof in. Luise Juliana was
getrouwd met de Keurvorst Frederik
IV van de Palts; hun zoon Frederik
volgde op als Frederik Vin de Palts
en werd in 1619 gekozen tot Koning
van Bohemen. Na het ongelukkige
Praagse avontuur - sindsdien werd
hij de 'Winterkoning' genoemd -
De kopse gevelwand van het gebouw aan de zuidwestzijde, die nog in 1986 is gerestaureerd. De poort zelf is destijds afgebroken, (foto Hans Bollebakker).
