Bert Franssen
23
ren moest wel, want anders gingen
ze weg uit de binnenstad... Datzelfde
verhaal hadden Delta Lloyd, de Uni
versiteit, de AMRO-bank, Wagons
Lits en het Koreahuis.
De volgende dia toont de Wester-
kerk op een schilderij van Jan van
der Heyden. Van Stigt is er lyrisch
over. De kerk was in de kleuren
rood, wit en blauw uitgevoerd, kleu
ren die met de restauratie weer terug
moeten komen. De suggestie dat
Amsterdam geen kleur had, altijd
een grijze stad was, verwijst hij naar
het land der fabelen.
De omgeving van de Westerkerk
is sterk verloederd, wat Van Stigt er
van laat zien is ronduit schokkend.
Het plein voor de kerk is een onge
hoorde rotzooi, met zes kraampjes,
een taxitelefoon, spuiten van drug
gebruikers, losliggende stenen, en
zovoort. Dit stadsgezicht wordt dui
delijk niet beschermd. 'Moet je je
voorstellen dat het Pietersplein er zo
uitzag. Het is schandelijk. We heb
ben het aangekaart bij de gemeente
en hoorden dat we over twee jaar
aan de beurt zijn. Over twee jaar!
Terwijl we alleen een paar wagens
met zand nodig hebben.'
Amende
Frans Amende, bestuurslid van twee
van de vijf organiserende verenigin
gen, draagt net als Joop van Stigt
het hart op de tong en dat luistert al
tijd plezierig. 'Ik ben een geboren
Amsterdammer,' zegt hij, 'en hou
wegdragen. 'Een echte scherpslij
per,' zegt iemand achter me.
Amende: 'Amsterdam is niet roest
vrij staal - de Kamer van Koophandel
hoort niet - Amsterdam is niet wit,
niet kunststof. Volgens Jan Dekkers,
het vorige hoofd van het Bureau Mo
numentenzorg in Amsterdam, die ik
eerder tot de rekkelijken dan de pre-
ciezen reken, is er niets aan de hand.
Er worden 7000 Rijksmonumenten
beschermd, 1000 panden zijn op de
gemeentelijke lijst geplaatst. De uit
daging was er volgens hem vanaf.
Zelfs huiseigenaren vinden monu
mentenzorg belangrijk, koesteren
hun bezit. Dus wat doen we vandaag
de dag nog? Tja. Het is maar wat je
als norm stelt. Mij lijkt het dat de risi
co's juist groter dan ooit zijn.'
Amende komt met voorbeelden.
'Op Keizersgracht nummer 810 wer
den binnen veertien dagen twee ver
diepingen geplaatst. Het zijn Rijks
monumenten. Wij hebben het Bu
reau Monumentenzorg opgebeld:
nee, van een vergunning daarvoor
was niets bekend. Er gebeuren erg
veel van dergelijke dingen zonder
vergunning. Er worden penthouses
verkocht zonder dat de buurtbewo
ners tegen de bouw ervan hebben
kunnen protesteren.'
Achter de Alhambra-bioscoop, aan
de Nicolaas Witsenkade, voltrekt
zich een andere tragedie. Een
prachtig pand werd verwaarloosd,
waardoor op echt Amsterdamse wij
ze de bewoners huurverhoging wei-
Afschuwelijke nieuwbouw aan de Vijzelgracht.
ontzettend veel van de stad.' Maar
hij houdt niet van de ingrepen in de
binnenstad, die de laatste decennia
hebben plaatsgevonden. Er is eigen
lijk niets dat zijn goedkeuring kan
gerden te betalen. Daardoor werd
het nog erger verwaarloosd wat
weer tot gevolg had dat een specu
lant het pand wil slopen. Er komt nu
iets nieuws in een volgens de spre
ker gevoelige wand. 'Met ongetwij
feld weer penthouses erop, daar durf
ik mijn jaarsalaris om te verwedden.
Die liggen heel goed in de markt!'
Artist's impression
Amende komt met dia's van voortref
felijke kwaliteit. De inferioriteit van
veel nieuwbouw met sublieme mid
delen vastgelegd. Het wordt een lan
ge opsomming, waarvan je inder
daad somber wordt. Het stadsge
zicht wordt bedreigd... De eerste dia
toont een 'artists impression' van het
nieuwe kantoor van Wagons Lits
plus hotel, dat aan het Stationsplein
verrijst. Amende spreekt er met af
schuw over en ik kan hem geen
ongelijk geven. (Te bedenken, dat de
kwaliteit ervan model moet staan
voor de verdere invulling van de IJ-
oevers...) Wagons Lits zal volgens
Amende vanaf allerlei punten in de
binnenstad te zien zijn. Iets derge
lijks kun je verwachten van torens
die aan het Oosterdok gebouwd zul
len worden.
De uitbreiding van het Victoria ho
tel vindt ook geen genade in de ogen
van de spreker: past niet bij de sfeer
van de binnenstad.
C 8 A mocht dwars over de Nieu-
wendijk een brug bouwen om de
winkel met het hoofdkantoor te ver
binden. 'Dat stond niet in een be
stemmingsplan, dus dan mag het.
Hoe komt het, vraag ik me wel eens
af, dat het bezoek aan de winkelstra
ten van de binnenstad terugloopt?'
'Overkokende melk'
Amende gaat verder. Het SAS-hotel
aan het Rusland: 'brutale nieuw
bouw'. Een hoog pand aan de Vijzel
gracht: 'Het is een ondiep gebouw,
dus dachten ze: dan gaan we de
lucht in. Is hier sprake van bescher
ming van een stadsgezicht?' Er vol
gen panden aan de Prinsengracht,
aan de Keizersgracht, een modern
blok in de as van de Brouwers
gracht. Dan het A/WflO-gebouw aan
het Rembrandtplein... Een schitte
rende foto toont de moderne dakop-
bouw in al zijn lelijkheid. 'Overkoken
de melk,' zegt Amende. 'Ook de
AMRO dreigde met vertrekken uit de
binnenstad, wat ze later toch hebben
gedaan. Was hier nu sprake van een
lange termijnvisie?'
De bedreigde Singelpanden die
aanvankelijk moesten wijken voor
een winkelcentrum zijn geen monu
menten, maar er wordt volgens hem
toch ontzettend veel waarde aan ge
hecht. Ze zijn nu voorlopig op de
monumentenlijst geplaatst.
Maakt Frans Amende zich zorgen,
Brinkgreve en Van Voorden maken
Vervolg op pagina 25
