De herinrichting van de Brink te Deventer
Mariëtte Polman
6
De Brink, het centrale plein in Deventer, toont veelal een troosteloze aan
blik. Ondanks de aanwezigheid van terassen, monumentale gevels of de
klaterende Wilhelminafontein zijn het de talloze geparkeerde auto's die de
ruimte nadrukkelijk bepalen. Om van de Brink weer een echt verblijfsge-
bied te maken heeft de Stichting Herinrichting Brink Deventer, op initiatief
van het gemeentebestuur, een openbare ideeënprijsvraag uitgeschreven;
109 inzendingen waren onlangs in de Deventer Bergkerk te zien.
Een belangrijk uitgangspunt bij de
prijsvraag was dat de monumentale
en historische kwaliteit, dat wil zeg
gen het specifieke karakter van het
plein, intact bleef.
Een opvallend element is de lang
gerekte, onregelmatige plattegrond.
De stedebouwkundige vorm met de
pleinachtige ruimten en de 'knik' in
het noordelijk deel dankt de Brink
aan haar oorspronkelijke ligging aan
de rand van de stad. Sinds de 13de
eeuw, toen het Bergkwartier bij de
stad werd getrokken, is deze vorm
nagenoeg intact gebleven. Met de
aanleg van de Keizerstraat aan het
einde van de 19de eeuw, kreeg het
plein aan de noordzijde een open
karakter. Die openheid is er als ge-
Marktdag op de Brink van het vooroorlogse Deventer ge
zien vanaf de Waag (Archief Openbare Werken Deventer,
reproductie J. Meijer).
volg van de verbreding van de
Zandpoort in 1932, eveneens aan
de zuidzijde. De overige toegangs
wegen tot de Brink zijn smal waar
door het gevoel van beslotenheid,
belangrijke factor in de 'pleinbele
ving', versterkt wordt.
Behalve in de stedebouwkundige
structuur zijn er in het ruimtelijk
beeld van de Brink karakteristieke
elementen aan te wijzen. In hoge
mate bepalend voor de identiteit van
het plein is het imposante, uit 1528
daterende Waaggebouw. Maar ook
andere, minder 'blikvangende' pan
den zijn in positieve zin, het gezicht
van de ruimte mede gaan bepalen.
De aanwezigheid van gevels uit een
ver en uit een recent verleden naast
elkaar creëert bovendien een aan
trekkelijke pluriformiteit. Behalve de
Waag vinden we er bijvoorbeeld het
16de-eeuwse pand de 'Drie Vergul
de Haringen'en het Penninckshuis
maar ook de natuurstenen Jugend-
stilgevel van Vroom en Dreesmann
uit 1905 en de aan de Amsterdamse
School verwante voormalige Luxor-
bioscoop uit 1918.
Auto's bederven stadsbeeld
Het lijdt geen twijfel dat de histori
sche continuïteit in hoge mate bepa
lend is voor het specifieke karakter
van de Brink. Zowel in de stede
bouwkundige als in de ruimtelijke
structuur van het plein is die behou
den. Daarentegen is de continuïteit
voor wat betreft het gebruik en func
tioneren van de ruimte ernstig aan
getast. Als het terrein boordevol ge
parkeerde auto's staat herinnert
niets meer aan de periode dat de
Brink het belangrijkste verblijfsge-
bied van de stad was.
De bloei van Deventer viel, even
als in het geval van andere IJselste-
den als Zutphen, Zwolle en Kam
pen, in de late middeleeuwen. De
stad was opgenomen in het Hanze
verbond, het handelsverbond dat in
de 14de en 15de eeuw het econo
misch leven in Noord-Europa be
heerste. In die tijd was de Brink het
