Noot
17
van het gemeentehuis van Aals
meer. Opvallend is ook aan de Sta
tionsweg in Aalsmeer het omstreeks
1912 gebouwde station van de toen
malige Haarlemmermeerspoorlijn.
'Witte boerderij'
De Haarlemmermeer zelf kan zich
niet beroemen op veel monumenten:
er zijn vijf rijksmonumenten, de drie
gemalen, de stenen molen De Eer
steling met het molenaarshuis aan
de zuidkant van Hoofddorp en de
'witte boerderij' aan de westkant van
de Hoofdvaart/Hoofdweg 743, ten
zuiden van Hoofddorp. Dit is een ty
pische pioniersboerderij van het
kop-romptype. In de boerderij is
thans de actieve stichting Meerhis-
torie gevestigd die zich bezig houdt
met de geschiedvorsing van de
Meer.
Keren we nu terug naar de Vrieze-
koop, tussen Leimuiden en Bilder-
dam. Tussen het geboomte langs de
Drecht door ontwaren we in het
zuidoosten, dus rechts de scherpe
donkere torenspits van de St. Adria-
nuskerk van Langeraar. Een kerk in
vroeg-gotische trant gebouwd door
J.L. Meesteren J. Scheepens. Er
zijn hier in het noorden van Rijnland
heel wat kerken verrezen in de twee
de helft van de vorige eeuw. In het
bijzonder de kerkenbouwer Th. Mol-
kenboer was hier actief. Geen won
der, hij werd in 1796 te Rijnsater-
woude geboren. Een van zijn be
kendste kerken is overigens de Re
demptoristenkerk aan de Keizers
gracht te Amsterdam tussen Wes-
termarkten Reestraat, nu als Moe
der Godskerk in gebruik bij de Sy-
risch-orthodoxen. Molkenboer
bouwde in zijn streek, in Roelofs-
arendsveen de kerk van St. Petrus
Banden, en wel in 1856. De kerk is
in 1969 afgebroken. In Rijpwetering
verrees in 1860 de O.L. Vrouwe Ge
boorte. Molkenboer is een vertegen
woordiger van de z.g. stucadoors-
gotiek - de gewelven waren niet van
steen maar van stucwerk. In Leimui
den staat, ongeveer tegenover de
naar Roelofarendsveen voeren de
Heilige Geestlaan een r.k. kerk ook
in stucadoorsgotiek, de St. Johan-
nes de Doper, gebouwd in de jaren
1854-1856. De beschreven molen
route Hoofddorp - Leiden gaat over
de Heilige Geestlaan want van die
weg geniet men een kijkje op de
Geestmolen. Een molen die aan het
Braassemermeer ligt en bij zeilers
overbekend is door het sprekende
silhouet langs de lage boorden van
de plas.
Bilderdam
Voor de wandelaar blijkt Bilderdam
een teleurstelling. Een groep huizen,
een garage, een staalconstructiebe
drijf aan de buitenkant; de brug over
de Drecht, die herbouwd wordt. Aan
de overkant een wit huis met grote
letters 'Jacobs Droom'. Oorspronke
lijk was Jacobs Droom tegenover
het thans nog altijd aanwezige maar
al lang in onbruik geraakte kerklo-
kaaltje Pniël. Hier, in het zuidelijk
deel van Bilderdam moeten we ons
het boek Genesis in gedachten hou
den. Aan de noordzijde een enkel
mooi oud huis, langgerekt, eens be
staande uit vier turfstekershuisjes.
Nu een atelier. Door de tuin loopt de
provinciegrens, die dan verder oost
waarts de Drecht volgt.
Een gedenksteen in een boerderij
herinnert aan de eerste steenleg
ging door Wm. Roest Cz. in 1856.
De boerderij zag toen uit op de uit-
geveende plas, op atlassen aange
duid als De Poel. Het land van
Roest lag in een strook oud land
langs de Drecht, de Kalslagerpol
der, eens deel uitmakend van de
Proosdij van St. Jan. 'De Poel' is in
de jaren tachtig drooggelegd: de
Zuider Legmeerpolder, nu in gebruik
als overloop van de Aalsmeerder
bloementeelt. Van Bilderdam loopt,
pal noord, een groene dijk naar de
Westeinderplas. Dat is de grens tus
sen Noord- en Zuid-Holland. Links
de Zuidhollandse Vriesekoopse pol
der, rechts de Zuider Legmeer.
Hier ligt ook de grens tussen de
twee hoogheemraadschappen, Am-
stellanden Rijnland. De dijk van Bil
derdam naar de Westeinderplas
Voor de wandelaar is Bilderdam,
niet aangesloten op openbaar ver
voer, een doorgaansoord: er is geen
winkel te bekennen, laat staan een
bescheiden horeca-etablissement.
Er is slechts te kiezen uit verder
wandelen naar Langeraar 3 km.) of
naar Kudelstaart (4 km.) of terug te
keren naar Leimuiden over de Vrie-
zekoop Zuid. Dat is nog de aardig
ste wandeling.
Wipmolens
De route naar Leiden voert vervol
gens door het plassenland met veel
molens, waaronder kleurige wipmo
lens, en veel zeilen op het water.
Een paar opmerkelijke molens staan
bij Rijpwetering: twee stenen ge
vaarten, de molens van de Lijker-
polder, gebouwd in 1779 en 1780.
Het zijn de enige twaalfkantige mo
lens in den lande. De metselaarba
zen meenden, dat een ronde molen
nooit helemaal dicht tegen de regen
kon worden gebouwd - dus werd
het twaalfkantig muurwerk.
Bijzonder mooi ligt in het groene
land de rode wipmolen van de
Vrouw Vennepolder bij Oud-Ade.
Maar dan duurt het niet lang of Lei-
Zicht op de Tolhuissluizen (foto Sabel en Daniels)
vormt het westelijkste deel van de
z.g. Ring van Amstelland. Zoals de
naam al aangeeft lag destijds in de
Drecht een dam. De waterscheiding
tussen Amstelland en Rijnland (het
peil van Amstelland ligt circa 20 cm.
hoger) ligt nu oostelijker bij de Nieu
we Tolhuissluis in de Drecht, aan het
einde van het Drecht-Amstelkanaal.
Eens was Bilderdam het onder
werp van veel strijd tussen Haarlem
en Amsterdam. Door de dam werd
het scheepvaartverkeer uit het zui
den gedwongen door de Haarlem
mermeer en het Spaarne Haarlemse
tolplicht te voldoen, op weg naar
Amsterdam. De hedendaagse be
woner van de hoofdstad kent het
bestaan van Bilderdam niet - of hij
moet een bevaren watersportsman
of -vrouw zijn. Dat was vroeger an
ders. Bedreigde men kinderen met
een pak rammel dan heette het: We
zullen eens Bilderdamse kermis vie
ren. En het feit, dat Bilderdam ten
zuiden en Buiksloot ten noorden van
Amsterdam lag gaf aanleiding tot
het dubbelzinnige rijmpje: De plaats
waar ik ter wereld kwam ligt tussen
Buiksloot en Bilderdam.
den dient zich aan met alle ver-
keersvoorzieningen er om heen: de
Zijlpoort kondigt de binnenstad aan:
tijd om met de apostelwagen verder
te gaan.
De tijden veranderen en wij met hen.
Ter gelegenheid van 150 jaar Noord-
Holland zijn 9 nieuwe molenroutes
uitgegeven, ze zijn verkrijgbaar bij
de VVV's in Noord-Holland en kosten
1,50-, Daarnaast verscheen bo
vendien een interessante Holland
route (ook bij de VVV's te krijgen).
Er is verder een Toer-in krant 1990
verschenen met alles wat deze zo
mer in cultureel-recreatief-toeristisch
opzicht in Noord-Holland te doen is.
Ook te krijgen via het VVV.
J. Th. Balk is oud-redacteur van
Heemschut en free-lance journalist.
