Door het groene land van de oude grens
tussen Noord en Zuid
J.Th. Balk
16
Honderdvijftig jaar geleden werd de provincie Holland gescheiden en
ontstonden de provincies Noord- en Zuid-Holland. De provinciale mo
lencommissie Noord-Holland vulde ter gelegenheid hiervan haar molen
routes aan met een 'grensoverschrijdende' route Hoofddorp - Leiden.
Wij volgen hieronder die weg maar kijken naar meer zaken dan molens
alleen.
De fiets of de auto... maar gedeel
ten van de weg tussen Hoofddorp
en Leiden kan men ook wandelend
afleggen. En, al gingen we in omge
keerde richting - we konden de ver
leiding niet weerstaan om op een
zomerse dag, wanneer de wolkge
vaarten als zeilschepen het blauw
van de hemel bevaren, in Leimuiden
de weg naar Bilderdam te kiezen.
Bilderdam, de grens tussen
Noord- en Zuid. Een oude grens.
Men heeft in 1840 bij de scheiding
niet lang naar een grenslijn behoe
ven te zoeken. Men kon eenvoudig
teruggaan naar de zuidelijke grens
van de oude Frankische gouw Ken-
nemerland. Deze gouw bestond uit
een smalle strook van duinen en
geestgronden in het noorden bij Alk
maar met een breed en zwaar on
derlijf. Dat laatste liet Amsterdam
oostwaarts liggen, raakte bij de
proosdij van St. Jan - heden ten
dage Uithoorn - de Stichtse grens.
De grens liep door de venen tussen
Kudelstaart en Kalslagen, en voerde
dan tussen Leidse- en Haarlemmer
meer naar de Kennemerbeek bij
Zicht op Bilderdam (foto Sabel en Daniels)
Bennebroek en door de duinen naar
de Noordzee. Aan het einde van de
vijftiende eeuw spoelde de schei
ding tussen Haarlemmermeer en
Leidsemeerweg. De grensscheiding
liep dan ook in 1840 langs de zuid
rand van dat vervaarlijk grote water
dat in de jaren 1848 - 1852 werd
drooggemalen. De Kennemerbeek
staat nu bekend als de Kennemer-
beekweg.
Geurige hooi
We wandelen dus tussen de kleuri
ge bermen van de Vriezekoop-
Noord, de weg langs de Drecht. Aan
onze linkerhand het polderland met
een rafelige boomrand aan de ein
der: daar loopt langs de Westein-
derplas de Herenweg - grensweg
tussen Kudelstaart en Leimuiden.
We komen langs een enkele boerde
rij, het hooi ligt geurend in de kap-
berg, een geitje mekkert in het talud
van de dijk. Door de Drecht tjottert
een kajuitjachtje. Soms loopt de weg
tussen een boerderij en de schuur
door. Rood-wit geschilderde vaten
herinneren de weggebruiker aan de
kwetsbaarheid van de oude muren.
Beneden in de weilanden loopt
De Zijlpoort te Leiden (foto VVV Leiden).
zwart- en rood-bont vee door elkaar.
Naarmate we Bilderdam dichter
naderen verandert toch het karakter
van de omgeving. Grote schuren bij
de boerderijen, akkers met graan en
bieten, langs de Drecht kleine In-
steekhaventjes met witte cruisers en
op de wal tussen de struiken verho
len zitjes achter glas. Een helwit ge
schilderd huis draagt een veelzeg
gende tekst in een modieuze
smeedijzeren letter: Tempora mutan-
tur et mutamur in illis.
Vrouwentroost
Aan onze linkerhand rijst in de verte
als een knots met een groengeverf
de kop de watertoren op van Kudel
staart. Maar op deze afstand ver
raadt geen enkel teken hoe veran
derd dat dorpje langs de dijk van de
Westeinderplas is. We zijn er zojuist
doorgekomen: het is nu een flink
dorp van 6000 inwoners en voor de
uitbreiding in de Zuider Legmeer-
polder is een grenswijziging nodig
geweest tussen Uithoorn en Aal
smeer. Het fort aan de plas ligt er
nog altijd - nu als een soort water
sportcentrum. Voor we uit Aalsmeer
Kudelstaart bereiken komen we
door de buurtschap Vrouwentroost,
naam van een boerderij.
De molenroute Hoofddorp - Lei
den volgt in Aalsmeer de Uiterweg
alvorens in het eigenlijke dorp te ko
men waar de kerk overigens best
wat aandacht mag hebben. Een
merkwaardig bouwwerk, zo heet het,
uit het midden van de 16de eeuw
met drie dwarsbeuken. De toren is in
1868 gebouwd. J.F. Berghoef heeft
in 1944 de kerk opgemeten, in later
jaren was deze vertegenwoordiger
van de Delftse school - inmiddels
hoogleraar geworden - de bouwer
