Monument van de Maand in 1990 Net als in de vier voorgaande jaren zal de stichting Monument van de Maand weer acht maal een of meerdere monumenten centraal stellen. In 1989bleken vooral het stadhuis te Dokkum en molen De Rat in Ijlst veel belangstellenden te trekken. Ook dit jaar is gekozen voor een aantal monumenten die zowel naar inhoud als lokatie een grote variatie kennen. Net als andere jaren is de kwaliteit gewaarborgd. De monu menten zijn tijdens de weekenden opengesteld. Daarbij zullen culturele activiteiten plaatsvinden als exposities, rondleidingen, lezingen, demonstraties, muziek- en dansuit- voeringen om een bezoek aan een Monument van de Maand extra aantrekkelijk te maken. Het spits wordt in april afgebeten met de sluizen en de kem van Lemmer. Het oude sluizencomplex met de sluiswachterswo ning en de doorvaart door de Zijlroede is karakteristiek voor het oude Zuiderzee stadje. De N.H. kerk dateert uit 1716 en heeft een beschilderde preekstoel en de R.K. kerk werd in 1910 gebouwd met open torenbekroning. Het zijn de bezienswaar dige godshuizen van Lemmer. De Oud heidkamer en de vele 18e eeuwse woon- en pakhuizen zijn de moeite van een be zoek waard. Voor mei heeft het Monument van de Maand gekozen voor de Kazematten van Komwerderzand. Deze bunkers werden in de jaren '30 gebouwd om de Afsluitdijk af te grendelen. Er zijn in totaal 17 kazemat ten, waarvan zes geheel gerestaureerd zijn. Deze zijn definitief ingericht met ka mers voor geschut en machinegeweren. In mei 1940 hadden de Duitsers nog weinig belangstelling voor de kazematten, maar na het keren van hun krijgskansen nam de interesse toe en voegden zij drie kanon bunkers aan de stelling toe. In juni staan de schijnwerpers gericht op de kerk van Oudega, Smallinger land, de plaats die dan 900 jaar bestaat. De Romaanse kerk werd in het begin van de 12e eeuw uit tufsteen opgetrokken. In 1888 werd de torenspits vervangen door een van baksteen. Het kenmerkende van deze oude kerk is de aparte avond zijn de beschilderde ramen, de gedenkte kens en de rouwborden van belang. Juli staat in het teken van molen 'De Weijert'in Makkinga. Deze monnikmo len met stelling en aangebouwde schuren werd oorspronkelijk als houtzaagmolen gebouwd in Gorredijk. Het precieze bouw jaar is niet bekend. In 1913 werd de molen door molenaar Wijert Zeephat overge bracht naar Twijzelen nog later, in 1925, naar Makkinga. Daar zou de molen voort aan dienst doen als korenmolen. In 1971 werd 'De Weijert' gerestaureerd. Het bij zondere aan deze molen zijn de maalste nen, die op zolder liggen. Een aantal ge dichtjes, waarvan enkele door Wijert Zeephat geschreven, sieren onder andere de meelpijp. In augustus wordt de aandacht verlegd naar de Slachtedijk. Het is een overblijfsel van een aantal dijken, die als een van de eerste in ons land zijn aangelegd. Om streeks 900 is men daarmee begonnen. De Slachtedijk werd aangelegd om de inge polderde stukken terpland voor overstro ming te behoeden en deze met elkaar te verbinden. De Slachte, de voormalige Mid- delseedijk kronkelt dwars door de Greid- hoeke en de Bouwhoeke over een lengte van bijna 42 km. De Middelsee lag tussen de Waddenzee en de Zuiderzee en spleet destijds Friesland bijna geheel in tweeën. Hoewel de Slachtedijk nu al honderden ja ren een zg. 'slaperdijk' is, heeft de zee et telijke keren aan de voet van de Slachte gestaan. Nog steeds wordt bij dijkbewa- keringen tember staat het fraaie dorps- ge king een aantal water gesloten. In sep 'i. .„-s Het stoomgemaal van Tacozijl bij Lemmer, (foto Rijksdienst voor de Monumentenzorg) zicht van Oldeboorn centraal. De Her vormde kerk dateert uit 1243 en is ge bouwd uit tufsteen. In 1723 werd de toren door de bliksem getroffen en verwoest. Deze werd in 1736 weer opgebouwd met een opmerkelijke opengewerkte toren van 30 meter hoog. Zeventien jaar later werd naast de nieuwe toren een nieuwe kerk gebouwd. In de kerk zijn het rijke beeldhouwwerk, de preekstoel, de here- bank uit 1655, dus uit de oude kerk over gebracht, en de grafzerken te bewonde ren. In de Waag is de Oudheidkamer inge richt met een overzicht van de geschiede nis van Oldeboom. Daarnaast kent Olde boorn tal van mooie, oude herenhuizen, waaronder de 18e eeuwse Andringastate. In oktober zijn de liefdesgestichten van Bolsward te bezichtigen. De oudste liefda digheidsinstelling is het St. Anthony Gast huis, dat in 1464 werd gesticht. De mooie voogdenkamer is de moeite van het be zichtigen zeker waard. Achter het Gasthuis ligt een hofje, waartoe men via het karak teristieke poortje toegang heeft. In 1522 stichtten Hendrick Nannesz. en Cathrijn Epesdochterhet Armenhuis. Vooral de gerestaureerde schildering is erg mooi. Het voormalig Weeshuis Hid Herohiem werd in 1550 gesticht en de be stuurskamer heeft een interessant interieur. Huize St. Martinus is sinds 1850 bekend, het oude poortje in de hal van dit grootste bejaardentehuis is vermoedelijk afkomstig uit een veestal, getuige het opschrift Pas a Pas (voetje voor voetje). Vooral in de 17e eeuw schonken de burgers van Bolsward veel aan de liefdadigheidsinstellingen als tegemoetkoming in de kosten van levens onderhoud van de wezen en armen. November sluit de serie Monument van de Maand van 1990 met Leeuwarden als hofstad. De stinsen, kerken en tuinen rond het hof van Nassau-Dietz staan dan cen traal. Opengesteld worden onder meer het 16e eeuwse voormalig StadhouderUjke Hof met de mooie Nassau-zaal en het museum Princessehof, in de late middeleeuwen ge bouwd als stins en later aan stijlen en sma ken aangepast en verbouwd. De Prinsen tuin met het Pier Pandermuseum, de Waalse en de Jacobijnerkerk vormen daarnaast de belangrijkste monumenten van Nassau. Acht monumenten leveren ook dit jaar weer acht boeken in de serie Monument van de Maand op. Deze boeken zullen voor dezelfde prijs als voorgaande jaren worden verkocht in de Friese boekhan dels, de WVs, en bij het secretariaat van de Stichting Monument van de Maand. De prijs van een deel is 12,50. Wie zich wil abonneren op de serie kan een (post)- abonnement nemen bij de Stichting. De boeken kosten dan slechts 10,- per stuk. De monumenten zijn doorgaans geopend op vrijdag, zaterdag en zondag van 13.00-17.00 uur. De culturele activiteiten zullen veelal in de weekenden plaatsvin den. Informatie over de evenementen zal van maand tot maand beschikbaar zijn bij de WVs in Friesland en het secretariaat van de Stichting, Grote Kerkstraat 61 Postbus 805 8901BP Leeuwarden tel. 058-134615 toestel 32/33 Heemschut, april 1990 29

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1990 | | pagina 29