Een rondgang door de
gemeente Westvoome
P. A. H. M. DE WIJS
De tijd dat vernieuwing vrijwel synoniem was met afbraak ligt nog niet zover achter ons.
De sporen daarvan zijn vaak nog pijnlijk zichtbaar. Er vond echter een ommekeer plaats:
meer en meer wordt nu bij planning uitgegaan van het bestaande. Een evaluatie van de
bebouwing vormt in deze 'conservatieve'benadering een zinvol onderdeel van het ruim-
tehjk beleid. Een monumenteninventarisatie is relevant geworden.
Uit dat oogpunt liet het gemeentebestuur van Westvoome vorig jaar waardevolle panden
nader onderzoeken. Een aantal van de oudere panden, meestal in het oog vallende
bouwwerken, staat al op de Rijkslijst. Het onderzoek draagt ertoe bij dat inzicht wordt
verkregen in het bestand Jongere Bouwkunst'.
Verspreid in de duinen liggen nog een aantal geheel traditionele witte duinboerderijtjes zoals
hier aan Kreekpad 10 in Rockanje (foto Wint van Zeijst)
Diversiteit
De gemeente Westvoome bestaat, na de
recente samenvoeging, uit de plaatsen
Oostvoome en Rockanje en het gehucht
Tinte. Op het overgangsgebied tussen dui
nen en klei ontstond hier een grote diver
siteit aan bebouwing. Het oudste deel, de
burcht van Oostvoome, werd opgetrokken
op een natuurlijke hoogte tegen de dui
nenrij aan van het eiland Voome-Putten. In
de loop der tijd werd het omringende ge
bied ingepolderd. Daar zijn grote en
kleine boerderijen en enkele dagloners
behuizingen te vinden. Voor bemaling
zorgden de molens. Zowel die van Oost
voome als die van Rockanje staan er nog -
met molenaarshuis!
In later tijd zorgde de nabijheid van de
zee en de duinen voor de opkomst van het
toerisme. Hotels en pensions uit de peri
ode voor W.O.I vormen daarvan de getui
gen. Ook terwille van zijn gezondheid be
zocht men dit gebied; in Rockanje kon
men met modderbaden in 'Wa/esfeyn'ku-
ren, in Oostvoome staat het sanatorium
'Duinoord'. Het gebied was en is aantrek
kelijk. Een uitgestrekte villawijk getuigt
daarvan. De bewoners van de duinwonin
gen, die in een enkel geval nog als bedoe-
ninkje functioneren, biedt de natuur geen
ontspanning maar inspanning.
Uit deze opsomming kan opgemaakt
worden dat er uit een scala van bouwtypen
een representatieve keuze voor een monu
mentenlijst gemaakt kan worden.
Terug naar het verleden
In de twaalfde eeuw al was er een belang
rijke burcht, gelegen in wat nu de kern van
Oostvoome vormt. Oorspronkelijk was die
burcht gesticht ten tijde van de invallen
der Noormannen, luidt de overlevering.
Machteld van Oostvoome was de laatste
burchtvrouwe. Bij haar overlijden in 1372
vererfden de bezittingen naar de graven
van Holland en Zeeland. Van die oude tij
den is niet veel meer over. Wel is er nog
de burcht, als ruïne, en de zgn. 'Over-
burghdaartegenover gelegen uit de late
Middeleeuwen. Andere panden uit deze
vroege tijd zijn er niet. Oostvoome groeide
niet uit tot stad in tegenstelling tot een aan
tal burchten in vergelijkbare setting, bij
voorbeeld 's-Gravenhage. Het nabijgele
gen Brielle werd het handelscentrum en
trok de groei naar zich toe. Oostvoome
bleef als verdedigingspunt belangrijk. Be
halve de burcht wijst daar ook de verster
king aan de Brielse Maas op, waar naast
de stenen Baak (vuurtoren) een kogel-
gloeioven staat. In tijden van oorlog wer
den hiervandaan de voorbijvarende oor
logsschepen plotsklaps bestookt met
gloeiende kogels die in de kogelgloeioven
verhit waren. Opzet was de houten sche
pen in brand te laten vliegen. In de 19e
eeuw ondergaat Oostvoome grote veran
deringen. Daarover later meer.
Rockanje is een gewoon dijkdorp. De
dorpsstraat volgt het tracé van de dijk. In
de wat losse bebouwing is het landelijke
karakter goed waarneembaar. De kerk uit
de 15de eeuw staat een beetje terzijde be
neden aan de dijk en is inmiddels deels
ingebouwd. Het pand Dorpsweg 48 is het
voormalige 'Regthuis'mt de 18de eeuw.
Het type komt meer voor: een hoger deel
met schilddak en aansluitend een laag
deel met zadeldak. Voor zover nu bekend
is dit pand de oudste woonbebouwing in
de dorpskern. In 1871 werd het gesplitst.
Vervolgens is het lage deel nog eens in
tweeën gedeeld.
De boerderij de 'Kloosterstee', in de na
bijgelegen Strijpsepolder, is nog ouder.
Dè overwelfde kelders van deze boerderij
kunnen wel uit de 16de eeuw dateren: de
uithof van de monniken van het klooster in
Rugge, bij Brielle, was hiet gevestigd. (Een
uithof is een hofstede/buitenpost van een
klooster.) Het woonhuis van deze boerde
rij is na een brand in de negentiende eeuw
verbouwd. De schuur is in 1954 geheel
herbouwd na een brand waarbij ook de
leibedekking verloren ging (mondelinge
informatie van de zoon van de toenmalige
eigenaar/bewoner). Onderzoek naar de
ouderdom van de schuur die bij de laatste
brand verloren ging en naar de herkomst
van de leibedekking is daarmee ar
chiefwerk geworden.
Ook de kern Tinte behoort tot de ge
meente Westvoome. Er staan enige boer
derijen, een paar bedrijven die diensten
aan de omringende agrariërs verlenen,
twee scholen en een handvol woonhuizen:
Voorbeeld van erf aankleding in stijl: een em-
merrekbij een boederij aan Polderweg 1 te
Oostvoome. (foto P.A.H.M. de Wijs)
14
Heemschut, april 1990
