«ra*
De Brink in Assen (foto Rijksdienst voor de Monumentenzorg).
stadskern in 1865 volop aanwezig. Ze zijn
sterk herkenbaar in de huidige situatie, en
herinneren toch weer aan de grootse plan
nen van de Koning van Holland.
Stedebouwkundige karakteristiek
In het bestemmingsplan 'Beschermd stads
gezicht Assen c.a.'gepubliceerd door de
gemeente Assen worden de stedebouw
kundige kenmerken van de Drentse
hoofdstad uitstekend beschreven (augus
tus 1988).
Al op 12 juni 1974 werden de stadsge
zichten 'Assen Markt' en 'Assen Brink" in
het rijksregister van beschermde stads- en
dorpsgezichten ingeschreven. Beeldbepa
lend zijn: het gebied van de Brink, de To
renlaan en de Vaart. Verder wordt gewe
zen op het overwegend open karakter, dat
bepaald wordt door o.m. de Brink, de Gou-
vemeurstuin, het Hertenkamp en de uitge
strekte open binnenterreinen.
Over de Brink: 'De fraaie gevelwanden
aan de noord-, oost- en zuidzijde van de
Brink bepalen, in samenhang met de bo
men op het groene deel van de Brink het
karakteristieke beeld in dit oudste ge
deelte van de stad. De bomen dateren
voor een groot deel van het begin van
deze eeuw of het einde van de vorige
eeuw.' Goed aangepast is de Nederlandse
Middenstandsbank in Delftse School-trani.
'Doorgezaagd weesmeisje'
Detonerend en qua grootschaligheid van
een grote onbenulligheid is het 'functiona
listische'hotel etalages) 'Nieuwe Brink"
als een tang op een varken de fraaie
Brink ontsierend. Het ontstond in 1968. Het
is onbegrijpelijk dat men dit ontwerp des
tijds heeft willen realiseren! Op de kaart
van de 'historisch-architectonische waar
dering' scoort het dan ook een dikke on
voldoende (1988). Het is ook jammer dat
het pand van 'Gerritsma Mannenmode'ex
uitziet als een 'doorgezaagd weesmeisje1.
van boven geblindeerd, winkel onder, met
z'n toch opmerkelijke 19de-eeuwse lijstge-
velcontour en tentdakje van pannen.
Prachtig is het roodgeverfde pand Brink
30/3la, met houten daklijstbalustrade,
goed geplaatste dakkapellen en blauw
grijze pannen. Na de verhuizing van het
Provinciehuis kwamen twee panden vrij
voor het Drents Museum (Drostenhuis,
v.m. Provinciehuis en Abdijkerk). Het Ont
vangershuis is al sinds de restauraties tus
sen 1958 en 1967 in gebruik als museumge
bouw. Fraai zijn ook historistische woon
huizen aan de kant van de Torenlaan en in
de Torenlaan zelf, met mooie ambachte
lijke détails.
Het nieuwe bestemmingsplan zegt: 'De
mate van bescherming van waardevolle
gevelwanden is binnen het beschermende
stadsgezicht groter dan in het overige ge
deelte. Iets verder: 'Op nog aanwezige
open plekken in het beschermde stadsge
zicht is één van de navolgende dakvormen
gewenst: zadeldak, afgeplat schilddak en
afgeplat zadeldak. Goed zo!
Kleinschaligheid
Vooral qua schaal dient er geen grove ver
storing van de oude historische kem van
Assen plaats te grijpen. Niet bijster over
tuigend is de vormgeving van het Asser
gemeentehuis/stadskantoor, wat wegge
drukt achter het classicistische Huis van
Bewaringen Gerechtsgebouwervoor, qua
architektuur middelmatig, en voorzien van
de onvermijdelijke modieuze klokkenstoel
(vgl. Haaksbergen).
Assen tussen gisteren en morgen:
1945-2000
In 1983 werd in 'Stedebouw en Volkshuis
vesting" een uitstekend beeld geschetst
van '25 jaar binnenstads-ontwikkeling in
De Brink te Assen tussen 1810 en 1860.
Assen', zodat ik er in dit verband niet op
terug hoef te komen. Als sluitstuk werd
daarin een experimenteel woningbouw-
projekt besproken (door het bekende en
begaafde bureau Sterenberg- vgl. Emmen
- gerealiseerd). Natuurlijk mag een Heem
schutter niet uitsluitend het bouwkunstig
verleden prijzen: ook nu ontstaat hier en
daar goede architectuur. Het voetgangers
gebied in de oude kem wordt nog steeds
uitgebreid, en het 'beschermd stadsge
zicht' ligt als een folie over oud-Assen. Er
is nog hoop voor een goede relatie tussen
oude en jonge bouwkunst, mits men wil
'geven', en niet alleen 'nemen'. Positief
denken, daar kom je verder mee! Toch
moest ik wel even slikken, toen ik het
nieuwe Asser NS station in aanbouw zag,
op de plek van het oude negentiende
eeuwse gebouw.
Met dank aan de heer G. H. Schnieders,
stedebouwkundig medewerker dienst
VHM, gemeente Assen en aan het Rijksar
chief in Drenthe, te Assen.
Literatuur
W. ter Braake en M. A. Klaver, 25 jaar bin
nenstadsontwikkeling in Assen, in: Stede-
bouw en Volkshuisvesting, april 1983, p.
153-162.
Bericht van de brink, juni 1988, subsidie
verordening stadsvernieuwing, afd. voor
lichting, gem. Assen.
Beschermde stads- en dorpsgezichten, As
sen, 's-Gravenhage 1988.
E. Ennik, De nederzetting Assen, Ont
wikkeling tot 1700, Assen 1984.
Lagendijk, De stedebouwkundige ont
wikkeling van Assen 1260-1945, in: Ge
meentewerken, sept./okt. 1982.
Lodewijk Napoleon en Assen, stadsplan
nen voor een dorp (catalogus expositie),
Groningen/Assen 1984.
A. Oltmans, De gemeente Assen in hare
wording en ontwikkeling, Assen 1907.
Stadswandeling Assen, uitgave VW As
sen, 1 mei 1986, prijs: 2.-.
J. Wattel, Gijsbert Karei van Hogendorp op
zijn reis door Drenthe 1819, Nieuwe
Drentse Volksalmanak, 86,1968, Assen
1969, p. 127.
A. van der Woud, Stadsplannen voor een
dorp, in: Wonen/TA-BK, 6-7-1984.
P. Zweegers, Tien eeuwen Drenthe, de
Drenten en hun hoofdstad, Zwolle (Waan-
ders), 1988.
Heemschut, nov.-dec. 1989
23
