"Nieuwe architectuur moet
karakter hebben en dan is
zelfs licht contrast met het
oude toelaatbaar*
INTERVIEW
de gemeente 's-Hertogenbosch om via
art. 19 van de Wet van Ruimtelijke Orde
ning aan Provinciaal Bestuur bouwvergun
ning te verlenen om het plan van Prof.Quist
te realiseren,maakte de Bond Heemschut
bezwaar en wel in maart 1984, omdat er
onvoldoende garanties waren tot behoud
van het interne monument, waaruit 8
schouwen, 5 lambrizeringen, 3 stucpla-
fonds, 2 deuren en 2 kastdeuren verwij
derd zouden worden en ramen aan het
oog onttrokken.
Het merkwaardige van deze art. 19-pro-
cedure is, dat hier de Provincie het laatste
woord heeft. Hoewel het juridisch-formeel
juist is, dat Gedeputeerde Staten bezwaren
tegen dit bouwplan hebben te beoordelen,
is het in strijd met het gevoel voor recht en
billijkheid, dat de bouwaanvrager zelf over
de bezwaren tegen zijn bouwplan beleids
matig in hoogste instantie heeft te oorde
len. Hierop volgden gesprekken van alle
betrokkenen. Dit had tot resultaat dat de
Provincie de Bond Heemschut toezegde,
dat nader overleg zou worden gevoerd
over de voorgenomen aanpassingen/ver
bouwingen binnen het Gouvemementspa-
leis. Hierop trok de Bond Heemschut op 19
september 1984 zijn bezwaar bij de Raad
van State in. Enige tijd later werd het voor
lopig ontwerp van de architect vervangen
door een nieuw zeer ingrijpend verbou
wingsplan. Hierdoor moest opnieuw ver
gunning van de Rijksdienst en bouwver
gunning van de Gemeente gevraagd en
verkregen worden. Opnieuw gaf de Rijks
dienst vergunning voor deze verbouwing
en opnieuw had de Bond Heemschut be
roep met schorsende werking bij de Raad
van State kunnen instellen.
Van Agt
Toen greep de toenmalige Commissaris
der Koningin - Mr.A. A.M. van Agt - in. Hij
belegde een vergadering in het Provin
ciehuis op 13 juni 1986 van alle betrokke
nen en hij slaagde erin een compromis te
bereiken, dat, naar ons gevoelen, voor alle
partijen redelijk mocht worden genoemd.
De Bond Heemschut heeft door deze
langdurige actie weten te bereiken, dat dit
monument van hoge kwaliteit niet verder
is aangepast en verbouwd dan strikt nood
zakelijk was voor de nieuwe bestemming
als museum. Dit heeft zowel het Provinci
aal bestuur als de Bond Heemschut grote
moeite gekost, wat het bereiken van een
dergelijk vergelijk des te meer in waarde
doet stijgen.
Wat heeft de Bond Heemschut nu con
creet weten te bereiken? De aanbouw
werd in hoogte verlaagd en de voorhof
werd teruggebracht in zijn oorspronke
lijke toestand, dus geheel bestraat. Er ble
ven enige schouwen, lambrizeringen, stuc-
plafonds, deuren en kastdeuren gehand
haafd. Het lijkt niet veel, maar het compro
mis is aanzienlijk verder gegaan dan-waar-
aan de Rijksdienst namens Minister van
WVC reeds goedkeuring had verleend.
Met een brief van de Bond Heemschut aan
het College van Gedeputeerde Staten d.d.
19 juni 1986, waarin het compromis con
creet werd omschreven en de brief van de
Gedeputeerde Staten d.d. 1 juli 1986,
waarin aan de Bond Heemschut de over
eenkomsten werden bevestigd, kon deze
actie met succes worden beëindigd.
JAAP KAMERLING
Na twaalf jaar voorzitterschap nog steeds enthousiaste
heemschutter Hein Bergé:
Op de laatste Algemene Vergadering van Heemschut kreeg de fervente Brabantse
heemschutter Hein Bergé uit handen van voorzitter Franssen de Ton Koot-penning, de
hoge Heemschut-onderscheiding, die alleen heel enthousiaste heemschutters ten deel
valt. Bergé is zo iemand. Al ruim twaalf jaar geeft hij leiding aan de provinciale commissie
Heemschut Noord Brabant en hij doet dat met veel verve en energie.
We zochten hem op voor een interview in zijn woning aan de Choorstraat, vijftig passen
van de inspirerende kathedraal, de Sintjan.
Hij woont in een karakteristieke woning
boven Museum Slager, dat door zijn vrouw
Suze Slager en Bergé zelf wordt beheerd.
Het intieme museum bevat een prachtige
collectie landschappen en stadsgezichten
van de opeenvolgende kunstenaarsgene
raties Slager, de familie van Suze. Een heel
passende entourage voor een heemschut
ter.
Hoe kwam Bergé in aanraking met het
heemschutwerk?
Bergé: 'In de jaren vijftig werd ik op dat
punt pas echt volwassen. Van Meel, toen
adjunct-directeur van de Provinciale Pla
nologische Dienst van Noord-Brabant en
later voorzitter van de Provinciale Com
missie Heemschut in Overijssel, opende
als eerste mijn ogen.' Bergé, advocaat en
later vice-president in de Bossche recht
bank, begon in die tijd zijn pleidooien -
maar dan als hobby - voor monument en
landschap. Zijn eerste actie: een ingezon
den stuk in de Heusdense krant over de
dreigende sloop van een stuk wal, waar
woningen zouden komen. Die woningen
moesten maar buiten de wallen, vond
Bergé en dat gebeurde ook.
Een tweede mijlpaal in zijn herinnering:
het onzalige plan om het nieuwe Provin
ciehuis van Noord Brabant midden in de
Bossche binnenstad te bouwen. Bergé
klom in de pen en de jonge Bossche archi
tect Jan van der Eerden reageerde daar als
enige op. Toen al lid van Heemschut, po
pelde Van der Eerden naar een mogelijk
heid om meer gericht actie te ondernemen
tegen alles wat hij in zijn geboortestad ver
keerd zag gaan en waar hij in zijn eentje
geen grip op kreeg. Het ingezonden stuk
van Bergé gaf hem die mogelijkheid en
werd het begin van een intensieve vriend
schap en vruchtbare samenwerking,
waarin de activiteiten van de één niet
denkbaar waren zonder de inbreng van de
ander, en waartoe zij het Comité Binnen
stad oprichtten. Van der Eerden zou later
lid worden van de Provinciale Commissie
van Heemschut en Bergé voorzitter. De
honderd meter hoge torenflat van de Pro
vinciale griffie kwam door hun eerste ge
meenschappelijke optreden uiteindelijk
buiten de binnenstad te staan.
'Monumenten'partij werd tweede
partij van Den Bosch
Helemaal in de ban van het heemschut
werk kwam Bergé toen bleek dat de ge
meente Den Bosch in het geheim een
structuurplan voor de stad voorbereidde,
dat in 1964 werd gelanceerd en direct
daarna door de raad werd vastgesteld.
Echt zo'n jaren zestig-plan met van die gi
gantische doorbraken in het fijnmazige
centrum van Den Bosch om snel vervoer
naar de uitbreidingswijken mogelijk te
maken.
Van dér Eerden had tijdens werkbezoe
ken aan Gemeentewerken fragmenten van
het plan gezien en besefte aanstonds de
bedreigende ernst ervan. Zo berekende
hij dat daar meer dan zesduizend meter
karakteristieke gevelwand voor moest
worden opgeofferd. De smalle Clarastraat,
die ik vanuit de woning van Bergé kan zien
liggen, zou een flinke middenberm krijgen
en liefst vier rijstroken.
Bergé en Van der Eerden des duivels.
Toen tijdens een van de vele persconfe
renties die het comité belegde over deze
zaak, één van de aanwezige journalisten
vroeg of het comité geen steun kon krijgen
in de gemeenteraad, leidde dit tot de op
richting van een nieuwe politieke raads-
groepering 'Beter Bestuur', die bij de ver
kiezingen van 1966 vier zetels behaalde. In
1970 werd dit met zes zetels zelfs de
tweede partij in de Bossche raad, na een
fusie met de "Jongerengroepdie als af
scheiding van de KVP sinds 1966 eveneens
een zelfstandige raadsfractie had ge
vormd. Toen er kort daarop in verband
met een annexatie van buurgemeenten al
weer verkiezingen kwamen, redde de
partij het niet langer. Al het werk moest
van vrijwilligers komen en op een gege
ven moment werd dat teveel gevraagd.
Heeft Beter Bestuur die actie tegen het
Structuurplan toen gewonnen?
'Gewonnen? Neè, zo noem je dat niet.
Op een goed moment hoorde je er niet
8
Heemschut, sept.-okt. 1989
