Het Gouvernementspaleis te
's-Hertogenbosch
HEEMSCHUT IN ACTIE
budget dat een gemeente krijgt toegewe
zen daar willen houden en de andere helf
ten van de Brabantse gemeenten in één
pot willen doen, waaruit de provincie dan
op basis van prioriteitstelling middelen
kan toewijzen.
Brugman hoopt, dat de provincie ook bij
de uitvoering van de kanjer-regeling - ex
tra geld t.b.v. de restauratie van kanjers
van kerken - een stem krijgt. Bij die grens-
overstijgende belangen ziet hij zeker een
taak voor de provincie. We vragen hem
nog eens of de provincie via het stadsver
nieuwingsfonds toch niet het een en ander
kan doen aan monumentenzorg.
Creatief
Brugman: 'Formeel gezien is dat via het
provinciale fonds niet mogeüjk maar dat
wil niet zeggen, dat je toch niet probeert
creatief te zijn. Er is nu eenmaal geen en
kele regel, die absoluut wordt toegepast.
Je kunt wel eens wat kleinigheden meene
men, bijvoorbeeld als het om een herin
richtingsproject gaat: een doorgaande
straat wordt voetgangersgebied, je neemt
dan gelijk wat achterstallig onderhoud
mee. Of je weet, dat van een molen alleen
de stomp nog staat. Zo'n molen verklaar je
dan tot beeldbepalend element in een ge
meente. Dat moet dan hersteld worden
i.v.m. de beleving van het dorpsbeeld. Je
praat dan niet over monumenten maar re
deneert vanuit een andere invalshoek. We
hadden in zo'n geval ook kunnen zeggen:
dat is een monument, dat is een zaak voor
het Rijk. Zo doe je dus wel eens wat maar
dat blijft in de marge. Je moet dat vooral
niet opblazen. We praten dan over een
paar keer 10.000 gulden. Overigens bleek
ons, dat Noord-Brabant soms behalve cre
atief ook nog wel eens royaal met haar
stadsvernieuwingsfonds weet om te gaan.
Zo steunde de provincie de restauratie van
klooster Nazareth uit dit fonds fors (zie
pag. 13).
Behoud spoorbruggen
Een ander voorbeeld van hoe de provincie
toch nog iets aan monumentenzorg kan
doen is het behoud van de oude spoor
bruggen in de Langstraat.
Brugman is op mijn vraag daarnaar stellig
van mening, dat die bruggen behouden
moeten blijven. 'Het zijn mijns inziens mo
numenten.' Toen NS al opdracht had gege
ven ze te slopen heeft de provincie, daar
toe aangespoord door de actiegroep 'Redt
de Waalwijkse Spoorbrugdit kunnen
voorkomen door de slopers af te kopen.
De provincie is nu tijdelijk eigenaar van de
bruggen en wil er een nieuwe bestemming
aan geven. 'Dat zou uitstekend kunnen
door er een officieel fietstracé over te
laten lopen.' Het onderhoud van de brug
gen kan dan uit andere fondsen dan die
voor monumentenzorg worden gefinan
cierd. Zo kun je via omwegen toch weer
iets aan monumentenzorg doen stelt Brug
man enthousiast.
Leuk meegenomen, maar het blijft inder
daad beleid in de marge.
H. BERGE
Voorbeeld van succesvolle Heemschut-actie
Het voormalige Gouvernementspaleis aan de Verwersstraat, is sinds 1987in gebruik bij
het Noordbrabants Museum. Het gebouw heeft een lange voorgeschiedenis. Het werd in
1768 uitwendig en inwendig geheel verbouwd in Louis Seize-stijl naar ontwerp van de
bouwmeester van Prins Willem de Vierde, Pieterde Swart (1709-1772)
Van de Nederlandse gouvernementen was
dit wel het mooist. De geheel natuurstenen
gevel trekt de aandacht evenals de inde
ling van de hal, gangen, antichambres, za
len enz. Het gebouw vertoont een zuide
lijke statie en gratie. Het kenmerkt zich
door het prachtige vormenspel van de
18de eeuwse bouwstijl en door de voor
name allure van de statige vertrekken,
vestibules en traphallen. De fraaie lambri-
zeringen, de met stucwerk versierde pla
fonds en de grote open voorhof en grote
tuin verlenen het gebouw verfijnde grafie.
Dit maakt het tot een der mooiste bouw
werken van 's-Hertogenbosch.
Bestemd tot woning van de Gouverneur
(na 1850 Commissaris des Konings gehe
ten) en zijn familie, bood het alle gelegen
heid voor het houden van bijeenkomsten
en voor ontvangst en overnachting van de
Koning en de leden der Koninklijke fami
lie.
Met de bestemming van het gebouw tot
museum, veranderde de waardering van
het interieur. Wat eerst bedoeld was om
een waardige ambiance te zijn en als zoda
nig een interieur van grote monumentale
waarde vormde, werd veranderd in een
ruimte tot expositie van beeldende kunst.
Onmiddelijk was de Bond Heemschut at
tent en maakte in september 1983 bezwaar
tegen het voorlopig ontwerp van het archi
tectenbureau QuistB.V. voor de verbou
wing van het Paleis. Bij brief van 28 de
cember 1983 verleende de Rijksdienst
voor Monumentenzorg echter goedkeu
ring aan dit voorlopig ontwerp van Prof-
QuistDeze vergunning van de Rijks
dienst was nodig omdat het Gouverne
mentspaleis een Rijksmonument is.
Krachtens art. 26 van de toenmalige Mo
numentenwet heeft Heemschut tegen deze
beschikking beroep bij de Raad Van State
ingesteld, door welk beroep de werking
van de vergunning van de Rijksdienst
werd geschorst. Ook tegen het plan van
Voor het behoud van dit soort schouwen in het Gouvernementspaleis zette Heemschut zich met
succes in (foto Rijksdienst Monumentenzorg).
Heemschutsept.-okt. 1989
7