Commentaar auteur
Villa 'Ons Belang" zal worden
gerestaureerd. De gemeente
draagt bij in de kosten.
sende manier recht worden gedaan door
het onderdeel te laten zijn van een nieuw
ingerichte kade. In de laatste jaren is ove
rigens de industriële (milieu-onvriende
lijke) bedrijvigheid sterk verminderd. Het
ziet er naar uit dat dit gebruik van de veer
manskade geheel zal verdwijnen.
Met het oog voor realiteit zal zorgvuldig
moeten worden gezocht naar een goede
vormgeving van de plaatsvervangende re
creatieve activiteiten en woonbestemmin
gen.
Terzijde, het veevoeder-opslagbedrijf
COVA maakt binnen de lijnen van de mo
derne milieu-wetgeving en binnen een
De reactie van Burgemeester en Wethou
ders van Amersfoort is in sterk relative
rende zin geschreven. Het tast de teneur
van het gewraakte artikel niet aan. Wat de
beweerde onjuistheden betreft het vol
gende:
Sinds 1973 heeft de tijd niet stilgestaan,
ook bij de Nederlandse Spoorwegen waait
een andere wind. Een aantal slooprijp be
vonden stations kon, dankzij aanhoudend
verzet van de plaatselijke bevolking (soms
met steun van de locale overheid), behou
den blijven. Oost-Gelderland vormt daar
voor het beste bewijs. De stations in Aal
ten, Vorden, Winterswijken waarschijnlijk
nu ook Terborg zijn letterlijk onder de
sloophamer vandaan gehaald. Aalten staat
inmiddels op de gemeentelijke monumen
tenlijst, voor Winterswijk en Terborg be
staan plannen in die richting. In Winters
wijk leken, net als in Amersfoort,
nieuwbouw en grootschalige herinrich
tingsplannen voor de omgeving vele jaren
onafwendbaar. Toch is het stationspand al
daar, dankzij alle actie, thans luisterrijk ge
restaureerd. Wie echter, als in Amersfoort,
aanhoudend doorvaart op een
nieuwbouwkompas komt inderdaad in een
positie terecht dat er geen weg terug is.
De gemeente Amersfoort kan toch
moeilijk ontkennen dat de tot nu toe ge
presenteerde plaatjes van partner OCA
geen spanningsvelden tussen hoog- en
laagbouw oproepen? Dat is ook de vrees,
die uit een groot deel van de bezwaar
schriften spreekt en uit gepubliceerde ge
sprekken met vertegenwoordigers van
buurt- en wijkcomité's. De situatie hoek
pand Stationsstraat/Regentesselaan kan
daarbij als algemeen illustratief voorbeeld
gelden, dus hoeft het in dit (algemene)
verband geen deel uit te maken van het
straal van vijfhonderd meter tal van an
dere ontwikkelingen onmogelijk.
Vrijmetselaarsloge niet
'wegbestemd'
Het lage gebouw van de vrijmetselaars is
zeker niet 'wegbestemd'. De voetgangers
doorgang in het ontwerpplan is nog geen
vaststaand feit. Ook wij zijn van mening dat
het hier gaat om een karakteristiek pand.
Het stedelijke front langs de tegenwoor
dige Stadsring, met name het gedeelte tus
sen de uitmonding van de Utrechtsestraat
en de Amhemsestraat, is inderdaad van
grote economische waarde. De sociëteit
OC A-plan. Zo is het bedoeld, zo is het ge
steld.
Wie enkele gepubliceerde ontwikke-
lingsschetsen van gemeentelijk partner
OCA bekijkt kan zich niet aan de indruk
onttrekken dat inderdaad gestreefd wordt
naar realisering van een tweede stadshart.
Bijvoorbeeld de plattegronden van 7 de
cember 1988 in de Amersfoortse Courant
en in de gemeentelijke voorlichtingsru
briek Stadsberichten van de Stad Amers
foort. De OCA-plannen worden in dat or
gaan ook nog eens bekopt als die voor 'het
nieuwe hart van Amersfoort'. Ook het in
terview in het NRC/Handelsblad, van 10
mei 1989, met TH-stedebouwkundige ir.
W. J. A. Hermans uit Delft neigt in die rich
ting. In het daarbij afgedrukte fotobijschrift
wordt opnieuw letterlijk over 'een nieuw
stadshart voor Amersfoort' gesproken,
maar what's in a name?
Ontwikkelingsmodellen van projectont
wikkelaar OCA en Van Hezik Partners BV
Buro voor Stedebouw en Architectuur
(Rotterdam) van 11 september 1988 sugge
reren een ander stratenbeloop in het ge
bied Nederberg dan het thans bestaande.
Ook kan uit die modellen afbraak gedestil
leerd worden van de portiekwoningen in
de Korte Bergstraat. Als deze modellen
van de gemeentelijke partner geen zeg
gingskracht hebben kan de vraag gesteld
worden waarom ze ontwikkeld zijn?
Blijkens het OCA-plan, zoals dat op 7
december 1988 met een officiële tekening
is toegelicht in de Amersfoortse Courant
en het voorlichtingsorgaan Stadsberichten,
wordt een gedeelte van de eeuwen oude
loop van de rivier de Eem verlegd en komt
de gemeentelijke korenschuur 't Spijkertje
op een schiereiland te staan. Als dat plan
inmiddels is bijgesteld wil dat nog niet
zeggen dat het nooit heeft bestaan. Burge
meester en Wethouders hebben gelijk als
Amicitia maakt deel uit van dit geheel. De
noodzakelijke vermeerdering van het win
kel-vloeroppervlak in dit gebied werd al
eerder, los van de veel besproken cen
trumplannen, van groot belang geacht.
Ook de bijschriften bij de foto's behoeven
een correctie of dienen op zijn minst te
worden genuanceerd. Het VW-kantoor
dat gesloopt zal worden staat midden op
het Stationsplein ten behoeve van een
nieuwe pleininrichting. Het gebouwtje
stamt uit 1974. Het voornoemde hoekpand
Stationsstraat/Regentesselaan biedt tijde
lijk onderkomen aan de VW. Van 'Ons
Belang' aan de Utrechtseweg is een restau
ratie-verbouwplan in voorbereiding. De
gemeente Amersfoort zal een restaura
tiesubsidie in de kosten verlenen. De afge
beelde gevelrij aan de Korte Bergstraat
blijft gehandhaafd. De eerdergenoemde
korenschuur, het 'Spijkertje' wordt in te
genstelling tot wat de tekst bij de foto sug
gereert, niet 'met sloop bedreigd'.
Wij vertrouwen er op U met deze reactie
te hebben duidelijk gemaakt dat wij,
vooral op zakelijke gronden, weinig geluk
kig zijn met het artikel in Uw tijdschrift.
Het wil ons ook voorkomen dat de Heem
schutgedachte niet is gediend met een op
stel waaraan een groot aantal wèl opmer
kelijke en bovendien juiste feiten ont
breekt.'
ze stellen dat er geen sloopplannen be
staan voor 't Spijkertje. Het fotobijschrift
kan in dit opzicht inderdaad aanleiding ge
ven tot misvatting.
De vrijmetselaars maken zich wel dege
lijk ongerust over het voortbestaan van
htm lögegebouw en ontwikkelingen in de
omgeving van het gebouw. Op 18 februari
1989 wordt in een brief aan het gemeente
bestuur bezwaar gemaakt tegen gemeen
telijke sloopvoomemens, op 14 juli 1989 is
- vermoedelijk om het onheil af te wenden
- een aanvraag gedaan voor plaatsing van
de loge op de gemeentelijke monumen
tenlijst. Als de gemeente naderhand be
weert dat de ter plaatse geplande voet
gangersdoorgang nog niet vaststaat wil dat
niet zeggen dat de sloopvoomemens totaal
van de de baan zijn of dat ze nooit bestaan
hebben.
Het is verheugend dat de waarschijn
lijke redding van de villa van Ons Belang,
waarover in het artikel wordt gerept, nu
inderdaad werkelijkheid wordt. Burge
meester en wethouders moeten echter niet
doen of er niets aan de hand is geweest.
Herinnerd kan in dit verband worden aan
de bezwaren van partner OCA tegen
plaatsing van het pand op de gemeente
lijke monumentenlijst en tegen de handha-
vingsparagraaf in het ontwerp-structuur-
plan van 1986 (zie schrijven OCA en bouw
onderneming Vahstal, één van de moe
ders van OCA, d.d. 13 januari 1987 aan de
gemeenteraad van Amersfoort). De be
zwaren van beide 'commercials' zijn niet
bepaald ingegeven door zorg voor behoud
van het cultuurhistorisch erfgoed, integen
deel. Herinnerd kan verder worden aan de
erbarmelijke staat van het gebouw, met
alle risico's tot verdwijnen (brandveilig
heid etc.) van dien. De plaatsing van de
foto was dus alleszins gerechtvaardigd.
Rob Luremen
Heemschut, sept.-okt. 1989
39
