Brabantse veranda, uitziend op t land van de Geldersman MÜNUMENTENRÖÜTË J.TH. BALK Drie torens.als vingers wijzen zij omhoog daar onder de wijde hemel van het Maasland. Drie torens telt de kerk van Cuyk, de twee neogotische spitsen naast de oude zware 15de eeuwse toren, restant van de in 1913 afgebroken kerk. Drie torens naast elkaar - een van verre zichtbaar signaal van het Land van Cuyk. Stroomopwaarts in St. Agatha het klooster van de kruisheren, hersteld van de niet geringe oorlogswonden. Stroomafwaarts, waar de rivier naar het westen zwenkt, voorbij de industriële bedrijvigheid van Cuijk, mijmert aan de oevers van de Maas het ingetogen Crave. Tussen de beide kleine steden lag eens de Beerse overlaat, waarover de ongedurige rivier bij hoge stand het water stortte in het Brabantse land. De Maas is om', heette het dan. Via wat bekend stond als de traverse van de Beerse Maas stroomde het water over de weilanden om bij de Dieze of zelfs bij de Baardwijkse overlaat in de Langstraat in zijn bedding terug te keren. Grave lag in zo'n geval geïsoleerd. Aan de weg tussen Cuyk en Grave staat thans een gedenkteken, herinnerend aan de plaag die Beerse Maas heette. Het opschrift bij de beeldengroep van Peter Roovers ver meldt: Geen beter bate dan de kost Die ons van overlaat verlost En van de Beerse overlaat Niets dan 't gedenken overlaat. In de jaren dertig werd de Maas recht getrokken en gekanaliseerd, de sierlijke meanders werden dood water. Van 1940 tot 1942 is de overlaat gedicht. Aan de Maaskant te Grave ligt de rivier vredig voor ons. Het water is niet breed genoeg om een verre overzijde te ervaren, men heeft nog deel aan het groene land van Maas en Waal. Maar terwijl de zomerdag zinderend boven het land ligt toeft men on der het zware loofdak van de kastanjes van het Graafse Maasfront als op een ver anda - de Brabantse veranda, uitziend op het land van de Geldersman. De hedendaagse zware walmuren wor den nog gesierd door twee Franse kanon nen, in Douai gegoten in de jaren 1778 en 1787. Ze dragen nog namen óók: 1'Intri- guanten le Partisan. Van de vestingwer ken die in de jaren 1878-1879 werden ont manteld zijn nog twee relieken over. Aan de westkant van de Maaskade ligt nog een half bastion met de sprekende naam Bekaf. Het diende tot 1892 als exercitieter rein voor het garnizoen. Aan de zuidkant ligt een heuvel, de Kat. Het gebouwencom plex er naast, eens het Groot Arsenaal, is thans de halfopen gevangenis De Raam, genoamd naar het riviertje dat in de mei dagen van 1940 bekend werd door de Raam-Peelstelling. Hampoort In de onmiddellijke nabijheid ligt de trots van Grave, de unieke Hampoort. Een bouwwerk uit 1688 met twee vleugels in classicistische stijl. De poortdoorgang is gebogen en wordt geflankeerd door over welfde ruimten aan de stadskant. Het ei genlijke front is maar ten dele zichtbaar, het water er voor is gedempt. Maar het wordt alles anders. Op 11 juli van dit jaar besloot de gemeenteraad tot restauratie en tot de hoognodige ontslui ting van het monument. Er zal dan een einde komen aan wat de voordracht noemt 'het onopvallende bestaan van de Ham poort'. Er is een crediet van 1.7 miljoen voor uitgetrokken. Ook het riviertje De Raam wordt bij de plannen betrokken. De Markt van Grave is een keurig stil plein met vlakbij het gerestaureerde stad huis uit 1732. De St. Elizabethskerk aan de overkant, in het verleden slachtoffer van belegeringen, bestaat nog uit een koor en een dwarsschip. De kerk is onlangs geres taureerd. Op de Markt een hardstenen pomp met er om heen drie stenen visban- ken waarop eens de elft uit de Maas lag te spartelen. Zoals ook de Hampoort een on opvallend bestaan leidt - zo onopvallend is ook de herinnering aan die grote zoon van Grave, Jan (of Johannes) Wier (of Weyer, de strijder tegen dé heksenprocessen die van 1515 tot 1588 leefde. Aan een van de oude panden aan de Markt is een pla quette aangebracht, waarop hij wordt geëerd als grondlegger van de 'forensi sche psychiatrie'. Wie in westelijke richting zijn weg ver volgt zal verrukt zijn door het landschaps- schoon van de kronkelende oude dijken De NB Kerk te Grave met vaak een rijke tooi aan bomen, vooral voorbij Ravenstein. Daar ligt aan de dijk het middeleeuwse kerkje van Dieden met een grotendeels tufstenen schip. Megen Niet ver er vandaan is het mini-stadje Me gen. Een deel van de omwalling is nog aanwezig, de grotendeels 19de eeuwse gevels zijn in goede doen. Buiten het stadje ligt temidden van het geboomte het Fran ciscanenklooster uit de jaren 1648-1653 met een kerk uit 1670, in gotiserende ba rokstijl. Omdat Megen een autonoom graafschap was buiten het verband van Staatsbrabant konden de kloosterlingen zich hier tijdens de Republiek handhaven. Fascinerend is aan de rand van dit mini atuurstadje met zijn beschermd stadsge zicht de 14de eeuwse poorttoren, hoog en De Gevangentoren te Megen Heemschut, sept.-okt. 1989 32

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1989 | | pagina 32