dinaal'en aanpalende verblijven, vervan
gen door historiserende nieuwbouw,
'Sunny Cottage', een voormalig gemeente
lijk monument aan het Wilhelminapark,
'Het Fortuyn', de laatste water/windmolen
op de wallen van Breda, wel geen officieel
monument, doch geschiedkundig van
groot belang voor Breda.
Daarnaast zijn hele gevelwanden 'kaal' ge
slagen, zoals ondermeer in de Girmeken-
straaten de Veemarktstraat. Gelukkig is
ook een aantal monumenten blijven be
staan en opgeknapt, waarna ze een nieuwe
bestemming kregen, zoals het gebouw 'De
Lange Stallen'- voormalige paardenstallen
van de Chassékazeme - dat thans wonin
gen en kantoren huisvest. Maar het herstel
bleek geen structureel verschijnsel.
Breda heeft nog steeds een groot aantal,
ook voor Nederland belangrijke, monu
menten binnen haar gemeentegrenzen,
met name in de binnenstad en nog meer
speciaal in het 'eitje'. Breda wordt echter in
de eerste plaats nog steeds door zowel
haar burgers, haar bestuurders, en ook
haar bezoekers gezien als een - gezellig -
economisch centrum, waar het goed toe
ven is.
Cultuurarmoede
De nadruk bij de kijk op Breda lag - en ligt
nog steeds - met name op economische
belangen, op 'Breda, vooruit', terwijl an
dere culturele aspecten, die toch een we
zenlijk deel van het bestaande karakter
van de stad uitmaken, veelvuldig worden
vergeten. Breda besteedt landelijk gezien
per hoofd van de bevolking van een grote
stad het minst aan cultuur, hetgeen ook
met name zijn weerslag heeft op het om
gaan met en het beheer van het monumen
ten bezit in de stad.
Voorts vallen de monumentenbelangen
onder diverse gemeentelijke diensten, ter
wijl Breda thans geen fulltime - coördine
rend - ambtenaar, die zich met het monu
mentenbestand bezighoudt, in dienst
heeft. Maar ook bij de burgerij bestaat
geen overmatig grote belangstelling voor
'gewone' monumenten, behalve de meest
in het oogspringende als bijvoorbeeld de
Grote Kerken het Begijnhof. Acties voor
het behoud van bijvoorbeeld 'Het Fortuyn'
stranden, ondanks de inzet van de Heem
kundige Kring en de media, juist ook door
gebrek aan belangstelling van de burgerij.
Grote Kerk
Een actie voor het herstel van de Grote
Kerk daarentegen kan - gelukkig - wel op
het enthousiasme van de burgerij rekenen.
Kentering op handen nu Breda
knooppunt is
Er is evenwel thans een aantal redenen om
aan te nemen dat het huidige beleid van de
gemeente en de daarmede samenhan
gende belangstelling vanuit haar bevol
king, zal kunnen gaan wijzigen. Breda is
inmiddels gevoegd bij het rijtje van stede
lijke knooppunten, elite-steden, die zich
niet alleen een goed economisch klimaat
dienen te verschaffen, doch die ook een
goed woonklimaat dienen tot stand te
brengen.
De eerste tekenen van een gewijzigde
grotere culturele belangstelling als gevolg
van de aanwijzing tot stedelijk knooppunt
zijn reeds aan te wijzen, hoewel daarbij
telkenmale de economische aspecten niet
vergeten worden, zoals bijvoorbeeld bij
de ver-/nieuwbouw van de monumentale
schouwburg 'Concordia'.
Een ander positief teken kan de stimulans,
die uitgaat van de wet stadsvernieuwing
en de nieuwe monumentenwet, zijn. In
Breda is thans nog de oude monumenten
verordening van kracht, die voortkomt uit
de oude monumentenwet. Onder de oude
verordening is Breda begonnen met een
eigen - kleine - gemeentelijke monumen
tenlijst op te stellen met een inventarisatie
van het gemeentelijk monumentenbe
stand.. Een belangrijke rol daarbij heeft
gespeeld de Monumenten Advies Raad
(MAR), een onafhankelijk college be
staande uit met name architecten en cul
tuurhistorici, die de gemeente Breda ge
vraagd en ongevraagd adviseert met be
trekking tot monumenten.
Nieuwe monumentenverordening
Breda stelt thans echter een nieuwe monu
mentenverordening op, waarin een inte
gratie van de rijks- en gemeentelijke lijst
tot stand gebracht zal worden, en welke
verordening wellicht dit jaar gepresen
teerd zal worden. In het kader van de
nieuwe verordening zal ook, tot grote
vreugde van de MAR en haar voorzitter,
de heer M. Strooper, grotere aandacht
worden besteed aan beschermde monu
mentale gebieden, zoals bijvoorbeeld de
reeds genoemde uitlopers van het 'eitje',
naast uiteraard de individuele monumen
ten. Op advies van de MAR is de Ginne-
kenstraat reeds als beschermd gebied
aangemerkt.
Structuurplan
Daarnaast is de eerste daadwerkelijke
ombuiging, waarbij in het gemeentelijk
beleid rekening wordt gehouden met het
monumentenbestand in de binnenstad, te
vinden in de discussie-nota van april 1989
van het college van B. en W. 'Bijstelling van
het structuurplan voor de binnenstad van
Breda'. Hierin wordt een poging onderno
men het monumentaal karakter van Breda
daadwerkelijk in het ruimtelijk beleid te
betrekken.
Punt van kritiek is evenwel dat deze bij
stelling summier blijft met betrekking tot
de visie op het monumentale erfgoed en
dat zij de schijn wekt het economisch be
lang toch weer te laten prevaleren. Im
mers veel duidelijker zal in het nieuwe
structuurplan tot uitdrukking gebracht
dienen te worden dat er tussen economi
sche belangen, met name van de winkel
nering en horeca, en die van de monumen
ten geen tegenstrijdigheden hoeven te be
staan.
Heemschut, sept.-okt. 1989
29