III]
n
Hofklooster Nazareth te
Oirschot
KLOOSTERS
r
H. VAN STEENSEL
Een procesmatige benadering van een
stadsvernieuwingsprobleem: aandacht voor jongere bouwkunst
Gevel van Hofklooster Nazareth
(fotoNoud Aartsen)
Centraal in het Brabantse land, op de overgang van het typische landschap van de
Meierij van 's-Hertogenbosch naar dat van de Kempen, ligt het oude Kempische markt-
dorp Oirschot: een historische kern met een 15e-eeuwse kapittelkerk, circa 120 rijksmo
numenten en nog veel meer door de gemeente beschermde beeldbepalende panden.
De bebouwing vertoont, met name in het centrum, stedelijke trekken. Het is dan ook
geen wonder dat de gemeente al vele jaren actiefis op het terrein van stads- en dorps
vernieuwing.
Een fraai voorbeeld van Oirschotse zorg is bijvoorbeeld de Latijnse school, een monu
mentaal pand uit de 17de eeuw dat in 1983 nog een nauwelijks herkenbaar en ernstig
verminkt onderdeel vormde van een meubelfabriek. De gemeente kocht het, deed een
onderzoek naar mogelijke alternatieven, en ontwikkelde een financieel goed onder
bouwd plan voor de restauratie c.q. herbestemming tot 7 wooneenheden. Het gerestau
reerde complex is ondergebracht in het gemeentelijk woningbedrijf, hetgeen voldoende
garanties biedt voor een adequaat onderhoud.
Stadsvernieuwing als proces
De inwerkingtreding per 1-1-1985 van de
Wet op de Stads- en dorpsvernieuwing
heeft in Oirschot de overgang gemarkeerd
van een incidentele aanpak van een reeks
van vernieuwingsactiviteiten naar een
meer procesmatige benadering. Daarbij
vormt een zeer uitgebreide inventarisatie
van actuele en/of potentiële knelpunten de
basis van een jaarlijks door de gemeente
raad bij te stellen meerjarenprogramma
stadsvernieuwing. Problemen kunnen
daarbij tijdig worden onderkend en in het
stadsvemieuwingsproces worden opge
nomen. Zo bestaat het actuele programma
voor Oirschot uit een aantal voorgenomen
saneringen van milieu-hinderlijke of
schaalverstorende bedrijven, de nodige
plannen in de openbare werken-sfeer, de
subsidiëring van restauratie van beeldbe
palende panden en de herbestemming
van op termijn vrijkomende complexen.
Laatstgenoemd aspect heeft namelijk be
trekking op de kloosters die zich in Oir
schot bevinden.
Klooster Nazareth
De gemeente was dan ook niet geheel on
voorbereid toen een belangrijk deel van
het klooster Nazareth door de Zusters
Franciscanessen aan de gemeente werd
aangeboden. In het verloop van de aan
kooponderhandelingen werd er door de
gemeente rekening mee gehouden dat
sloop van het gebouw tot de mogelijkhe
den behoorde.
Dit leidde tot een bepaling in de koopover
eenkomst die, toen zij in april 1988 in de
openbaarheid kwam, tot grote onrust
leidde. De bedoeling van de gemeente
was echter alle mogelijkheden (in afwach
ting van nader onderzoek) open te hou
den!
Hoewel Klooster Nazareth niet voorkomt
op de Monumentenlijst is de ontstane on
rust wel te begrijpen. Stedebouwkundig is
het gebouw een dominant element in het
dorpsbeeld, gelegen in de schil van het
beschermd gezicht, daar waar de akkers
van het buitengebied tot in het hart van de
kem doordringen en aldus een uniek
Ingang aan de Koestraat
dorpsprofiel leveren. Bovendien is het een
belangrijke voortzetting van de ge
schiedenis van Oirschot, na de bloei die
zich concentreerde in de 15de tot en met
18de eeuw, door met name de klooster
vestigingen in de 19de eeuw. Het gebouw
is ontworpen door Jan Stuyt die hier duide
lijk afrekende met de tot dan gebruikelijke
gestichtsstijl.
Onderzoek en inspraak
Teneinde tot een onbevooroordeelde af
weging van de mogelijkheden te komen
Heemschut, sept.-okt. 1989
13
