1
Boekenkroniek
Noord-Brabant
mans treurigheid. Ben ik bezig met een mo
numentenroute? Het lijkt trouwens alsof de
dorpelingen nog nooit zoiets vreemds ge
zien hebben als een man die met een
boekje in de hand geveltjes bekijkt. En ze
hebben gelijk. Monumenten van enig be
lang heeft het plaatsje niet. De pastorie van
de Nederlands Hervormde Kerk, dan heb
je het wel gehad. Door het boekje overi
gens opgetild tot een 'tweelaags kubusvor
mig herenhuis onder een schilddak.De T-
ramen met stucomlijstingen zijn met kui
ven en ronde hoeken afgewerkt. In de
achter- en zijgevels zitten zesruits schuifra
men Toch heeft het wel iets van een
sensatie in een dorp te belanden waar je
bijna zeker je hele leven niet meer zult te
rugkeren.
Willemstad
Ik neem de 'kortsluitroute' naar Willem
stad, wat mij betreft het hoofddoel van mijn
reis. De weg voert langs het dorp Fijnaart
en biedt en passant alleraardigste boerde
rijtjes en woonhuizen en alles bij elkaar
heel wat zadeldakjes, rondboogvensters
en stucomlijstingen met kuiven. De tocht is
niet vergeefs, maar wel lang. Rond half zes
kom ik in Willemstad aan, rij door naar het
centrum, waar tot mijn verrassing allerlei
terrassen zijn ingericht. Willemstad ligt
aan het Hollands Diep en bezit een jacht
haven, vandaar.
Het is een indrukwekkend stadje. Onder
meer bekend door zijn vestingwerken, in
opdracht van Willem van Oranje aange
legd en nog volledig intact. Het buitenge
woon sfeervolle decor van stadsgracht,
bastions, wallen en bijbehorende begroei-
van de zogenaamde 'Hoffotograaf van de
St. Janeen extra vermelding waard zijn.
In dezelfde samenwerkingscombinatie
verscheen eerder 'De St. Jan van 's-Herto-
genbosch' 1985.128 pp. ISBN 90.6630.037
Prijs gebonden 35,-, genaaid 25,- j
Wat betreft een onderzoek en enquête
naar de invoering van de nieuwe gedecen
traliseerde Monumentenwet en in hoe- i
verre gemeenten daartoe zijn uitgerust
verwijs ik naar het rapport o.l.v. dr. Nico
Nelissen 'Uitvoering van de Gemeentelijke
Monumentenzorg; een onderzoek naar de|
voorzieningen, knelpunten en oplossing
suggesties in Limburg, Noord-Brabant en
Zeeland'. (Landgraaf, Groenevelt B.V.
1989. Prijs ca 30,- Informatie Universiteit
Nijmegen 080-512044). Dit onderzoek heb
ik in Heemschut 1989, afl. 5/6, p. 6 in het
kort verslagen. Wat betreft de uitslagen
specifiek voor Noord-Brabant zal men het
rapport zelf ter hand moeten nemen. Aan
het onderzoek heeft overigens ook Heem
schut haar medewerking verleend. Ten
slotte nog even uw aandacht voor het treu
rige krantenbericht (NRC Handelsblad 26-
7-'89) dat de publicatie van het elfdelige
Kunstreisboek al na vier delen (voorlo
pig is stopgezet. De reden, hoe kan het
anders, zijn de financiën, waarover de uit
gever (Unieboek) en de Rijksdienst strij
den. De delen Utrechten Noord-Brabant
liggen echter persklaar te wachten op een
oplossing, hopelijk wordt die snel gevon
den, zodat deze nuttige serie voltooid kan
worden.
AMtC
12 Heemschutsept.-okt. 1989
Het Raadhuis van Klundert (foto J. W. Schulte
Nordholt)
ing staat garant voor een prachtige wan
deltocht. Maar Willemstad heeft aanzien
lijk méér te bieden. Nadat ik op een ter
rasje heb uitgerust geef ik mijn ogen goed
de kost. Een zeldzaam hoogtepunt is de
Voorstraat. Deze heeft in het midden een
heuse wandelpromenade, door lindebo
men beschaduwd. Slechts de bankjes ont
breken, opmerkelijk teken van Hollandse
zuinigheid. Wat de straat stedebouwkun
dig verder uniek maakt is de finishing
touch aan de uiteinden van de lengteas.
Deze wordt aan de ene kant voltooid door
de Nederlands Hervormde Koepelkerk,
aan de andere kant door de achtkante to
ren van het voormalige Raadhuis. De Ne
derlands Hervormde Kerk, gebouwd rond
1600, is de eerste kerk in het land, die spe
ciaal voor de protestantse eredienst was
bestemd. De zijgevel van het Raadhuis is
opgenomen in de straatwand van de Voor
straat, maar de toren springt juist vol
doende uit om de straat te beheersen. Het
Raadhuis zelf is ontroerend mooi. De toren
bevat een opening, een zogenaamde
'roepstoel', die gebruikt werd voor afkon
digingen.
Met de fiets aan de hand bewonder ik
de huizen van de Voorstraat, sla rechtsaf
en sta dan voor het Mauritshuis, dat tegen
woordig als stadhuis wordt gebruikt. Een
topstuk uit 1623. 'Strenge' renaissance van
bijzondere schoonheid. Niet te geloven dat
het gebouw nog niet zo lang geleden in
verval was geraakt, voor een deel zelfs ge
sloopt. Het gesloopte deel is gelukkig ge
reconstrueerd.
Hoeveel tijd reserveren?
Het is laat en ik moet nog terug naar Ze
venbergen. Het documentatiemateriaal
van de Brabantse VW geeft geen enkele
indicatie van de tijdsduur van mijn tocht.
De 120 km van de officiële tocht kan alleen
door mensen met een racefiets afgelegd
worden. Want je moet ook nog tijd over
houden om de monumenten te bekijken.
Mijn eigen tochtje dreigt al uit de hand te
lopen. Ik trap flink door. Klundert, ook in
de route opgenomen, doe ik in een vloek
en een zucht. Jammer, want het centrum
ziet er zo aardig uit, met een juweel van
een stadhuis. Vermoeid kom ik om acht
uur in Zevenbergen aan, vanwaar over
veertig minuten een trein naar Dordrecht
zal vertrekken...
Speurwerk naar nieuwe uitgaven bij boek
handels en uitgeverijen leverde weinig
nieuwe titels op over architectuur, monu
mentenzorg, cultuurgeschiedenis van
Noord-Brabant. Het zijn vaak Heemkunde-
verenigingen die actief zijn op dit terrein
en de uitgaven worden meestal alleen in
plaatselijke boekhandels aangeboden.
Hierbij volgt een selectie van de verza
melde titels.
Bij uitgeverij de Kempen in Hapert ver
schijnt jaarlijks de 'Kroniek van de Kem
pen', waarvan begin dit jaar deel 6 is ver
schenen (252 pp. 39,50). Deel 7 is inmid
dels in voorbereiding. Hierin is alles opge
nomen wat er in het voorafgaande jaar
over die streek is gepubliceerd in kranten,
tijdschriften, boeken enz. Midden '88 ver
scheen bij uitgeverij Akkolade te Amers
foort het boek 'Heusden, medaillon aan de
Maas'(108 pp. prijs 49,75), dat werd sa
mengesteld door DickDijs.
'Wandeling door Sprangcapelle', werd uit
gegeven door de plaatselijke Heemkunde-
vereniging. Bij de bekende Europese Bi
bliotheek in Zaltbommel verscheen on
langs in de overbekende serie 'Helvoirt in
oude ansichten'.
De Walburg Pers in Zutphen geeft het
'Noordbrabants Historisch Jaarboek' uit te
samen met de Stichting Brabantse Re
gionale Geschiedbeoefening en het
Noordbrabants Genootschap. Deze laatste
aflevering (deel 6,1989,242 pp. prijs
29,50) bevat o.a. een bijdrage van
L. F. W. Adriaenssen over 'de Bossche
klokkengietersfamilie Moer (1450-1570)'en
een verhandeling over benedictijnen
abdijen in Oost-Brabant in de periode
1100-1300.
Van zeer recente datum is tenslotte de uit
gave "s-Hertogenbosch; portret van een
stad'. (1989,128 pp. ISBN 90.6630.175.9.
Prijs gebonden 49,50, paperback
39,50), een uitgave van Waanders in
Zwolle in samenwerking met boekhandel
Adr. Heinen in Den Bosch. Het boek werd
geschreven door drs.Jan van Oudheus-
den; de sfeervolle foto's zijn van Ernst van
Mackelenbergh. Op een overzichtelijke
manier wordt de geschiedenis van de stad
per thema beschreven. Den Bosch is aan
het eind van de 12e eeuw gesticht en
vooral het centrum rondom de St. Jan
ademt de sfeer van 8 eeuwen geschiede
nis. In het hoofdstuk over pleinen, straten
en stegen wordt de geleidelijke groei van
de stad beschreven en hoe deze mede be
paald is door de loop van de Binnendieze.
Andere thema's zijn de vestingwerken,
woonhuizen, kerken, kloosters en kapel
len, barmhartigheid en tenslotte de groen
voorziening. Een aantal grote monumenten
zoals de St. Jan, het stadhuis, het voorma
lige gouvernementshuis (nu museum) en
het Geefhuis (nu Openbare bibliotheek)
wordt apart beschreven. Achterin summe-
ries en een uitgebreide literatuuropgave.
Een degelijk boekwerk, waarvan de foto's
