BOEKEN/STUDIEDAG
'Het Palet van de Stad':
congres over
kleurgeving
Het Oost-Indisch Pakhuis in de Verwerijstraat in Middelburg. Links de Oostkerk. (foto Rein-
dert Groot).
De VOC in Nederland
In de twee eeuwen van haar bestaan - van 1602 tot 1799 - heeft de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie ruim 4700 maal een schip naar Azië uitgereed. Aan boord van die
schepen heeft zich bijna een miljoen mensen bevonden, die allen hun fortuin hoopten te
vinden in de Oost. Veel is geschreven over het dagelijks leven op de handelsposten in de
Tropen en over de ontberingen daar. Veel minder is gepubliceerd over de rol van de
Compagnie in eigen land. In zes kantoren werdhierin diverse steden het reusachtige
bedrijf geleid: in Enkhuizen, Hoorn, Amsterdam, Rotterdam, Middelburg en Delft. Hier
werden de schepen gebouwd, monsterden de matrozen en soldaten aan, werd de be
drijfsadministratie gevoerd en werden de Aziatische producten opgeslagen. De Com
pagnie zorgde voor enorm veel werkgelegenheid. Alleen op Oostenburg in Amsterdam
werkten al zo'n duizend mensen voor de VOC. In Sporen van de Compagnie vormen de
kantoren, pakhuizen, werfgebouwen en uitvaartroutes het uitgangspunt bij de beschrij
ving van het VOC-bedrijf. Op drie niveaus vertellen de auteurs het verhaal van de
Compagnie. Hun eigen beschrijving van de zes steden en de VOC-gebouwen wordt
gecombineerd met voor een groot deel niet eerder gepubliceerd beeldmateriaal zoals
schilderijen, tekeningen, prenten, kaarten en documenten. Speciaal voor dit boek zijn de
nog bestaande VOC-gebouwen gefotografeerd en zijn nieuwe kaartjes getekend. Daar
naast laten de auteurs d.m. v. zorgvuldig gekozen fragmenten uit rapporten, verordenin
gen, brieven en stadsbeschrijvingen de tijdgenoot aan het woord: bewindhebbers, per
soneel en buitenstaanders. Beide auteurs zijn historicus. Roelof van Gelder is verbonden
aan NRC/Handelsblad. Lodewijk Wagenaar is Ieraar en conservator van het Amster
dams Historisch Museum. Een prachtig, rijk geïllustreerd en in full color uitgevoerd
boek.
Sporen van de Compagnie. De VOC in Nederland. Door Roelof van Gelder en Lode
wijk Wagenaar. Uitgegeven bij De Bataafsche Leeuw te Amsterdam. Prijs: 39.80.
De kleurgeving van historische binnenste
den en dorpskernen vereist meer dan de
gebruikelijke zorg. Kleurtraditie en oude
bouwmaterialen stellen hun randvoor
waarden voor esthetiek en techniek en bij
nieuwbouw in het historisch ensemble zal
de keuze tussen afstemming of contrast
werking gemaakt moeten worden.
In Leeuwarden wordt sinds enige tijd de
kleurgeving als een belangrijk aspect van
het ruimtelijk beleid in praktijk gebracht
en er zijn verhoudingsgewijs veel voor
beelden te vinden van geslaagde kleur-
operaties. Maar er zijn ook minder ge
slaagde resultaten, omdat kennelijk de in
druk gewekt is dat alle kleur aardig ge
vonden wordt.
Op 22 november wordt in Leeuwarden een
congresdag georganiseerd over kleur in
de historische omgeving onder de titel Het
Palet van de Stad. Het wordt georgani
seerd om hen die vanuit verschillende in
valshoeken te maken hebben met de
kleurkeuzen bijeen te brengen en kennis
te laten maken met de standpunten van in
ternationale deskundigen op historisch,
esthetisch en technisch terrein. Produkten
en technieken zullen worden gepresen
teerd en over de al dan niet gelukkige re
sultaten in de congresstad kan gediscussi
eerd worden.
Joods Gorkum 1340-1964;
een gedenkboek
Door Bert Stamkot m.m.v. J. Becker en H.H.
Meijler, waarin de Joodse geschiedenis
van de stad Górinchem wordt verteld. Ver
krijgbaar bij de Gorcumse boekhandels of
bij de Stichting Merewade, Postbus 548,
4200 AM Górinchem. Prijs f 29.90.
Kollumerland en
Nieuw Kruisland
Wederom een nieuwe aflevering in de se
rie 'Geïllustreerde beschrijvingen van de
Monumenten van Geschiedenis en Kunst'
samengesteld door drs Herma M. van den
Berg. In dit vierde en laatste deel worden
de gemeenten ten zuidoosten van Dokkum
beschreven. Van haar hand verschenen
eerder beschrijvingen van de andere ge
meenten van Noordelijk Oostergo. Mevr.
van den Berg is inmiddels niet meer werk
zaam bij de Rijksdienst.
's-Gravenhage, SDU, 1989. 272 pp. ISBN
90.12.05880.5. Prijs f 125,-
'Als eene stadt betimmert'
De straatgevelwanden van het dorp Barne-
veld rond 1900; samengesteld door Gerjan
Crebolder, e.a. tekeningen van Eric Bam-
mens e.a. Deze fraai uitgegeven topografi
sche stratenatlas wordt voorafgegaan door
een overzicht van de geschiedenis van het
dorp Bameveld. Daarna volgen de teke
ningen van alle huizen langs de diverse
straten zoals deze er in 1900 uit hebben
gezien. Onder ieder huis chronologisch
enkele gegevens over bewoners, of het is
afgebroken enz. Een uitgave van de Ge
meentelijke Archiefdienst en Oudheidkun
dige en historische vereniging 'Oud Bame
veld', 1989. ISBN 90.72981.01.4 ca 100 pp.
Te bestellen bij het archief te Bameveld.
Prijs 7,50 excl. verzendkosten.
AMtC
Het congres vindt plaats in de Jacobijner-
kerk te Leeuwarden. Deelname kost
120,- per persoon, waarin lunch en alle
consumpties en documentatie zijn begre
pen. Het is vooral bedoeld voor schilders,
maar ook voor monumentenzorgers, archi
tecten en aannemers, onderhoudsvaklie-
den, bestuurders en vertegenwoordigers
van restaurerende instellingen en woning
corporaties. Het wordt georganiseerd
door de gemeente Leeuwarden in samen
werking met de Nederlandse Vereniging
van Monumentenzorgers en Eisma's vak
pers.
Nadere informatie kan telefonisch worden
verkregen op nummer: 058-137888, waar
ook het programma kan worden opge
vraagd.
Heemschut, juli-aug. 1989
31
