Laatste 'Rusmanshuus'
bedreigd
De statige Almelose villa Alexandrië.
ANNEMARIE TEN CATE
Villa Alexandrië in Almelo
Onlangs werd de statige Almelose villa Alexandrië, die deel uitmaakt van een enorm
kloostercomplex annex internaat, in het World Trade Cent re geveild en opgekocht door
de projectontwikkelaars Ling en Goossen. Hiermee wordt het voortbestaan van dit
laatste Almelose 'Rusmanshuus'bedreigd. De overlevering luidt dat vanuit deze villa de
ongelukkige Russische Alexandra Kortschagina op - wellicht gefingeerd - wild schoot.
Een pand met alleen met een geschiedenis, maar ook met een zekere allure, in ieder
geval uniek voor Almelo. Er moeten toch mogelijkheden zijn om deze karakteristieke
villa uit 1860 van de slopershamer te redden. Almelo heeft een beperkt aantal monumen
ten en met vereende krachten moet het huidige bezit zoveel mogelijk in stand gehouden
worden. Helaas zijn er in Almelo nog geen wettelijke regels om dit pand te behouden.
Gelukkig zijn er wel een aantal geïnteresseerden die zich willen inzetten voorbehoud.
Alexandra Kortschagina
Egbert Diederik Kunst 1820-1881), zoon
van een onderwijzer uit Vriezenveen, trok
al op zeventienjarige leeftijd naar St.Pe-
tersburg. Samen met Gerhard Herman En
gels stichtte hij omstreeks 1847 een handel
in manufacturen en importeerde linnen en
Delfts blauw. Hij huwde een Russin,
Alexandra Filaretovna Kortschagina. Zij
kregen een dochter en drie zoons, die
geen van drieën de kinderjaren overleef
den. De firma Kunst en Co was gevestigd
in de grote winkelgalerij CostinnyDwor
aan de beroemde boulevard Newski Pros-
pekt in Sint Petersburg, het huidige Lenin
grad. De zaak werd waarschijnlijk bij ge
brek aan opvolgers in 1869 overgedragen
aan Jan Jansen. Wanneer Egbert Diederik
definitief terugkeerde is niet duidelijk. In
ieder geval nam Kunst zijn vrouw Alexan
dra mee naar Nederland en bouwde in
1860 voor haar een grote witte villa op de
grens van Vriezenveen en Almelo en naar
men zei naar Russisch voorbeeld. De stijl,
het typische classicisme van de tweede
helft van de 19e eeuw, treft men echter in
heel Europa aan. Waarschijnlijk heeft hij
door voor deze stijl te kiezen voor zijn
vrouw zoveel mogelijk de sfeer van het va
derland willen oproepen opdat zij zich in
het verre Nederland niet al te verlaten zou
voelen. Het heeft allemaal niet mogen ba
ten. Alexandra keerde al na acht jaar terug
naar Rusland, Kunt verkocht de villa en
sleet zijn laatste levensjaren tot zijn dood in
1881 eenzaam en alleen in Twello.
De Goede Herder
Kunst, als rijk man teruggekeerd uit Rus
land, kocht de grond (ca 22 ha) van de gra
ven van Rechteren in het midden van de
vorige eeuw. Hij liet de villa rond 1860
bouwen en verkocht deze met bijbeho
rende grond in 1876 aan de Congregatie
van O.L. Vrouw van Liefde in Münster, die
in verband met Bismarcks Kulturkampf
een uitwijkplaats in Nederland zochten. De
Zusters van de Goede Herder vestigden in
de villa een 'verbeteringsinstituut' voor
meisjes, 'welke al jong kennis maakten
met de schaduwkant van het leven.' Der
gelijke tehuizen stichtten zij vanaf 1829 in
vele landen. De meisjes bleven vroeger tot
hun meerderjarigheid onder toeziend oog
van de zusters. In het midden van deze
eeuw herbergde het tehuis bijvoorbeeld
160 van deze meisjes. Zij bewerkten o.a.
het land en zorgden voor de veestapel om
zelf in de eerste levensbehoeften te kun
nen voorzien. Het internaat breidde enorm
uit. Naast de witte villa bevindt zich dan
ook een enorm complex van gebouwen
die in de loop van deze eeuw werden
neergezet.
De zusters verlieten de villa in 1980. Het
internaat bleef in gebruik totdat er naast
het complex een nieuw tehuis, Huize
Alexandra, werd gebouwd, dat in septem
ber 1985 werd betrokken.
Duitse boerderij j
Het gehele complex bevindt zich op een
prachtig, rustig stukje natuurgebied, met
22
Heemschut, juli-aug. 1989
