I
De Noordenbergtoren in
Deventer weer in beeld
Dienstenpakket van het
Nationaal Restauratiefonds
slaat aan'
H.H.J. LUB8ERDING
Als een vooruitgeschoven wachtpost, vóór de dubbele stadsmuur en vóór de gracht,
werd in 1487in de stad Deventer de Noordenbergtoren gebouwd. Het was een kolossaal
bouwwerk met een doorsnede van ruim 20 meter en een muur van bijna 6 meter dik. Een
weergang, voorzien van borstweringen, verbond de toren met de stadsmuur. Tegen de
weergang was bovendien nog een bastion met afmetingen van 11 x 15 meter gebouwd.
Bij het beleg van Deventer in 1578 werd de weergang zwaar beschadigd. Nadien
spits van de toren geschoten en werd de werd de weergang gerestaureerd, maar
Aldus mr Pieter van Vollenhoven, voorzitter van het bestuur, in het Jaarverslag 1988 van
de Stichting Nationaal Restauratiefonds.
Vastgesteld kan worden dat het Restaura
tiefonds een vaste plaats heeft gekregen in
'de monumentenwereld'.
Steeds meer eigenaren van een monument
dat gerestaureerd moet worden maken
gebruik van de diensten van het Restaura
tiefonds.
- Het systeem van voorfinancieringen
wordt steeds meer populair. Momen
teel is voor meer dan 50 min. voorge
financierd. De restauratie wordt hier
door veelal eerder begonnen.
- Van de Restauratie-hypotheek wordt
veel gebruik gemaakt. De uitzonderlijk
lage rente is daar niet vreemd aan.
Meer dan 10 min. is reeds afgesloten.
- In Haarlem, Utrecht en Den Haag is
men enthousiast over de Restauratie
financiering, die een oplossing biedt
voor de totale financiële problematiek.
Met behulp van deze constructie is
voor meer dan 15 min. aan restauraties
in uitvoering.
men nam niet de moeite om de toren van
een nieuwe spits te voorzien. Op de be
kende kaart van Blaeu uit 1649 staat de to
ren zonder spits afgebeeld. Verbeterde
vuurwapens en wijzigingen in de oorlogs
techniek dwongen de Deventenaren een
nieuw verdedigingsstelsel aan te leggen,
waarbij de Noordenbergtoren zijn functie
verloor. In 1775 werd hij grotendeels ge
sloopt.
Bij de sloop van een voormalige garage
aan de Gibsonstraat in 1988 stuitte men
toevallig op de resten van dit 15de eeuwse
verdedigingsstelsel, dat uitzonderlijk gaaf
onder de vloeren tevoorschijn kwam. Het
bleek dat de toren voor een deel was be
kleed met zandsteenplaten om, op de wa
terlijn, vorstschade te voorkomen. Aan de
weergang waren de 16de eeuwse repara-
tieplekken goed herkenbaar; een klamp-
muur was d.m.v. zandstenen muurankers
tegen de oudere weergang bevestigd. Van
het bastion waren de zware muren keurig
in verband gemetseld. Alleen de stads
muur kwam zwaar gehavend onder de ga
ragevloer tevoorschijn. In toren en weer
gang waren niet alleen de schietplaatsen
van schutter en kanonnier nog goed her
kenbaar, maar konden in de dikke muren
ook de schietrichtingen worden bepaald.
Rond de toren was een luistergang gegra
ven, bedoeld om vijandelijke minneurs op
te sporen. De houten vloer en -wand van
deze gang waren als grondsporen herken
baar; inkassingen in de toren duiden de
plekken aan waar deze wand in de toren
werd geschoord.
In kelder
Op de plek van de gesloopte garage
wordt nu een winkel/kantorenpand gerea
liseerd met een openbare garage in de
kelder. Het gemeentebestuur streeft er
naar om toren en weergang als beschermd
monument in deze kelder te handhaven en
de luistergang, het bastion en de stads
muur op de één of andere wijze te visuali
seren.
De heer H. H. J. Lubberding woont in
Twello
- Een steeds groter gedeelte van de sub
sidie-uitkeringen verloopt via het Res
tauratiefonds. In 1988 is bijna 70 min.
uitbetaald.
- Het Nationaal Restauratiefonds wordt
meer en meer een Vraagbaak, zowel
voor de eigenaar van een historisch
pand, als voor de gemeente-ambtenaar
die zijn klanten goed advies wil geven.
Uit een onderzoek onder monument-ei
genaren is gebleken dat er een grote
behoefte bestaat aan goede informatie
- Onder meer met brochures en cursus
programma's komt het Restaura
tiefonds aan deze wens tegemoet.
Nadere informatie wordt u graag verstrekt
door de heer H.K.A. Frieling, hoofd voor
lichting en marketing, of directeur drs A.
Weigraven, (telefoon kantoor: 03495-39439;
privé: 055-557247, resp. 08388-2272). Het
adres van de Stichting Nationaal Restaura
tiefonds is:
Westerdorpsstraat 68, Postbus 15,
3870 DA Hoevelaken.
Heemschut, juli-aug. 1989
17
