Kerken op de Vlieterpen
Monument van augustus:
Gelderse
Monumentenraad en
Molencommissie
bedreigd met
opheffing
Commentaar
waarvoor circa 1.200.000-beschikbaar
komt, voor een deel dus via het ESF-fonds,
kan een begin worden gemaakt met het
herstel van de kasteelruïne.
Een daartoe strekkend plan is door het
architectenbureau ir. T. van Hoogevestte
Amersfoort op tafel gelegd bij het Wij-
chense gemeentebestuur en de Stichting
Vrienden der Geldersche Kasteelen. Ge
schat wordt dat er in totaal twee jaar met
de eerste aanzet van de consolidatie -
voornamelijk de ringmuur op zich - ge
moeid is.
Maar dan moet er wel rap worden be
gonnen met het karwei, aldus een van de
voorwaarden die het ESF in Brussel heeft
gesteld. Aan het doorzettingsvermogen
van al degenen die bij het ambitieuze pro
ject zijn betrokken behoeft echter nauwe
lijks te worden getwijfeld. (En anders is
Heemschut er nog, hoor ik ze op het Kas
teel-raadhuis in Wijchen al mompelen!)
Het zou inderdaad van zin voor de histo
rie getuigen wanneer 200 jaar nadat kas
teel Batenburg ten onder ging - de avond
van 26 oktober 1794 staken Franse solda
ten de burcht in brand - het herstel van de
restanten een feit zou kunnen zijn. In vijf
jaar tijd moet heel wat mogelijk zijn, waar
van gaarne acte.
De eerste stappen heeft de gemeente
raad van Wijchen intussen gezet: op 21
maart jongstleden gaf hij het groene licht
voor wat betreft het Wijchense aandeel.
Voor de consolidatiewerkzaamheden heb
ben zich al meer dan twintig langdurige
werkloze, maar geïnteresseerde jongeren
aangemeld bij het Arbeidsbureau in Nij
megen.
Interieur van de kerk van Janum (foto Winfried Walta).
Voor augustus heeft Monument van de Maand een kerkenroute uitgestippeld langs vier terp
dorpjes in de gemeente Ferwerderadeel. De route leidt langs de kerken van Janum, Reitsum,
Lichtaard en Genum.
'Kerken op de Vlieterpenheeft Monument van de Maand deze manifestatie als titel meegege
ven, en zich daarmee een kleine artistieke vrijheid veroorloofd, omdat alleen de kerkterpen
van Reitsum, Lichtaard en Genum officieel als vlie(d)terpen worden aangeduid. De kerk van
Janum, weliswaar ook op een terp, is voor de gelegenheid aan dit trio toegevoegd, omdat zij er
vlakbij ligt en qua historie nauw verweven is met de andere drie.
Op de vrijdagen, zaterdagen en zondagen in augustus van 13.00 tot 12.00 uur staan de deuren
van deze kerkjes gastvrij voor u open! Met een busje kunt u zich langs de kerken laten
vervoeren, die overigens maar op enkele kilometers afstand van elkaar liggen.
Over de kerken op de Vlieterpen is een boekin de Monument van de Maand-reeks geschreven
doorA. J. Wijnsma. Dit boek is voor 12,50 verkrijgbaar in de desbetreffende kerken in augus
tus, bij de Friese boekhandels en bij de Stichting Monument van de Maand, Postbus 805,8901
BP Leeuwarden, tel. 058-134615. Bij de Stichting Monument van de Maand is een gratis pro
grammafolder verkrijgbaar met de activiteiten die in augustus in en rond de kerken zullen
plaatsvinden.
Arnhem - Gedeputeerde Staten
van Gelderland overwegen de Gel
derse Monumentenraad (GMR) en
de Gelderse Molencommissie op
termijn op te heffen. Dit schrijven
GS in een notitie, waarin zij het ta
kenpakket van de beide raden on
derwerpen aan een (theoretische)
analyse.
GS zien vrijwel geen taken meer
voor de raden, vooral omdat de
nieuwe Monumentenwet en de
nieuwe Rijksregeling Restauratie
Monumenten (RRM) de verant
woordelijkheid van de provincie
beperken. De Molencommissie
zou verder overbodig zijn omdat
het rijk en de gemeenten hun mo-
lenbeleid geïntegreerd hebben in
het overige monumentenbeleid.
Los van de nieuwe ontwikkelingen
vinden GS dat de beoordeling van
subsidie-aanvragen doelmatiger in
het provinciehuis zelf kan gebeu
ren.
De GMR verricht veel ondersteu
nend werk voor gemeentebestu
ren, maar volgens GS hebben ge
meenten straks nauwelijks be
hoefte meer aan ondersteuning van
hun eigen beleid. Voorzover zij die
behoefte wel hebben, moeten zij
hierin zelf voorzien. Volgens GS
zijn er voldoende ondersteunende
voorzieningen: de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg (RDMZ), het
Nationaal Restauratiefonds (NRF),
de Nationale Contactcommissie
Monumentenbescherming (NCM)
en het Gelders Genootschap (een
welstandsorganisatie van gemeen
ten in Gelderland).
Bij de instelling van de GMR, per 1
januari 1987, hebben Proviciale
Staten besloten tot een evaluatie na
twee jaar. De huidige notitie van
GS is een 'eerste aanzet' hiertoe,
met 'voorlopige uitgangspunten'.
GS laten hun uiteindelijke voorstel
aan de staten nog voorafgaan door
een uitgewerkte versie van de noti
tie en door een inspraakronde. De
notitie wordt op 4 oktober behan
deld in de statencommissie Cultuur
en Onderwijs.
De GMR beraadt zich nog over
haar formele reactie op de notitie
van GS. Intussen heeft de raad alle
Gelderse gemeenten verzocht zich
uit te spreken over de dreigende
opheffing.
Het feitelijke functioneren van
de GMR is niet onderzocht,
evenmin als de daadwerke
lijke behoefte aan de diensten
van de raad. De uitkomst van
zo'n praktijk-onderzoek zal
naar verwachting het bestaans
recht van de GMR wel degelijk
onderstrepen. (Resultaten van
vergelijkbare onderzoeken el
ders wijzen hier op.)
Bij de samenstelling van dit
nummer was er geen kans
meer om de GMR en de Mo
lencommissie zelf aan het
woord te laten. In het oktober
nummer volgt een artikel van
de Monumentenraad.
Abele Reitsma
Heemschut, juli-aug. 1989
13
