Touwtrekken
om 'de grootste
bouwval' van
Leeuwarden
BERTFRANSSEN
Westerkerk krijgt nu waarschijnlijk
algemeen culturele functie
'Een buitengewoon fraai neoclassicistisch
interieur.Peter Karstkarel schuwt geen
superlatieven. De Westerkerk in Leeuwar
den moge 'de grootste bouwval' van de
stad genoemd worden, maar welk een
bouwval! Toch had de gemeente Leeuwar
den plannen het neoclassicistische inte
rieur te vernietigen. De kerk moest een
klein theater worden, kreeg zo een mooie,
culturele, herbestemming, maar ja, dan
moest je wel bereid zijn om concessies te
doen, vond men. Peter Karstkarel, monu
mentenambtenaar in Leeuwarden en me
dewerker van ons tijdschrift, had er zich
nogal over opgewonden. De zaak werd
opnieuw in discussie gebracht, een nieuw
plan kwam op tafel.
Plattegrond inbouwplan begane grond Westerkerk.
Volgens de laatste berichten, die wij ont
vingen, is er overigens een goede kans,
dat de Westerkerk in plaats van een thea
terfunctie een meer algemene culturele
functie zal krijgen. Zo zou de Kunstuitleen
erin kunnen komen en zouden er kunstop
tredens en exposities kunnen gaan plaats
vinden. Dit wordt mogelijk als er een
nieuw Harmonie-theater komt voor klein
schalig toneel. Een en ander hangt mede
af van de cultuurpolitieke maatregelen, die
minister Brinkman op dit moment voor
Friesland in petto heeft. Peter Karstkarel is
wel ingenomen met de mogelijk meer al
gemeen culturele bestemming voor de
Westerkerk, die het gevolg kan zijn. Hier
door zou een minder zware wissel hoeven
worden getrokken op de monumentaliteit
van de kerk meent hij.
De Leeuwardense Westerkerk staat al
vele jaren leeg. Wat moet je met zo'n kerk,
die schoonheid genoeg heeft, maar gaan
deweg een vrijplaats voor vandalen en py
romanen werd en heel moeilijk te exploi
teren is? De Kerkvoogdij van de Her
vormde Gemeente, de eigenaresse, wilde
het probleem met de 'charme' van de een
voud oplossen: ze vroeg een sloopvergun-
Huidige interieur Westerkerk (foto S. Andringa, Persbureau Noord Nederland).
ning aan WVC. Die werd geweigerd. De
voogdij ging zelfs in beroep bij de Raad
van State - die zich nog over de kwestie
moet buigen. De gemeente liet het ge
bouw stevig dichttimmeren en schakelde
een beveiligingsdienst in om het monu
ment in de gaten te houden.
Intussen gingen bij de gemeente Leeu
warden steeds meer stemmen op te on
derzoeken of het gebouw geen culturele
bestemming zou kunnen krijgen. De kerk
werd een paar keer opengebroken om
B W, Gedeputeerde Staten en culturele i
instellingen een kijkje te gunnen in de mo
numentale kerkruimte. Het ene na het an-
dere plan kwam ter tafel. Een zo'n plan
betrof woningen of appartementen - het
bleek volstrekt onhaalbaar. Serieuzer wa- j
ren de plannen er het Fries Verzetsmu
seum in te richten. Maar het bestuur van
het Verzetsmuseum zag er niets in met als
voornaamste bezwaar dat er zo weinig
parkeerfaciliteiten in de buurt waren(!)
In december 1987 werd de kerk opnieuw
opengebroken, dit maal om de vermaarde
akoesticus Peutz PhilipszaalDen Haag;
Berlagebeurs, Amsterdam; enz.) de akoes
tiek te laten beoordelen. De Westerkerk
als kleine concertzaal of theater met
slechts een paar honderd plaatsen: was
dat geen prachtfunctie? 'Ik stond erbij te
juichen,' zegt de Leeuwardense monumen
tenambtenaar Peter Karstkarel.
Doos
Over het advies van Peutz bestaan overi
gens verschillende versies. Volgens Karst
karel kwam het op het volgende neer:
voor Mahler en Bruckner was de nagalm
niet lang genoeg, voor toneel was hij juist
weer te lang, voor Mozart en Beethoven
daarentegen niet slecht. De architect van
de 'doos', Hans Heijdeman, zegt echter
desgevraagd, dat het advies van Peutz ne-l
gatief uitviel. In elk geval besloot men de
concertfunctie als mogelijkheid te laten
vervallen. Theater, dat was waar men zich
30
Heemschut, maart-april 1989
