Kijken naar monumenten in
Nederland
BOEKE
Lustrum NJBG
Evenementenagenda
&V A
ANNEMARIE TEN CATE
Een uitgave van Bosch Keuning in samenwerking met de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg. Samenstelling en eindredactie A. P. Smaal, met medewerking van G. Be
rends e.a. Vormgeving Peter Koch.
De basis voor dit boek vormen de be
kende door de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg uitgegeven vouwbladen. Deze
vouwbladen ontstonden na het Monumen
tenjaar 1975, toen de belangstelling voor
monumenten en monumentenzorg een
ware vlucht nam en er behoefte was aan
snelle informatie en documentatie. Ieder
vouwblad behandelt een specifiek onder
werp. Zo ook de hoofdstukken in het boek.
Deel 1 en 2 van KIJKEN NAAR.zijn nu
gebundeld. Achtereenvolgens komen de
volgende onderwerpen aan bod: stads- en
dorpsgezichten, woonhuizen, kastelen en
buitenplaatsen, kerken, boerderijen, mo
lens, historische orgels, vestingwerken,
klokken en torenuurwerken, kleur en
schilderingen en historisch straatmeubi-
lair. Tot slot een literatuur- en adres
senlijst, een fotoverantwoording en een
plaatsnamenregister. Uit deel 1 werd het
hoofdstuk '...en andere monumenten; sta
tions, watertorens, stoomgemalen en vuur
torens' helaas niet in deze nieuwe uitgave
overgenomen.
Rijk geïllustreerd
Het boek is rijk geïllustreerd - zowel de
zwart-witte als kleurenfoto's zijn zorgvul
dig geselecteerd - en geeft dan ook in
kort bestek een overzicht van de enorme
rijkdom die ons land aan monumenten
kent. De tekst is vlot geschreven en geeft
beknopt per hoofdstuk de geschiedenis
c.q. een overzicht van het betreffende on
derwerp. In het hoofdstuk 'stads- en
dorpsgezichten' wordt bijvoorbeeld uit
eengezet welke uiteenlopende vormen
van bebouwingen er door de eeuwen heen
hebben plaats gevonden: van terpdorp en
brinkdorp (zogenaamde kemdorpen) tot
de lintbebouwing langs waterwegen, dij
ken en wegen. Vele overzichtsfoto's en
kaarten maken de tekst verder duidelijk.
Zo wordt in het hoofdstuk 'Woonhuizen'
aan de hand van tekeningen en plattegron
den de ontwikkeling van het middel
eeuwse stadshuis geschetst. Aanvankelijk
een houten 'rookhuis' dat vooral in ver
band met brandgevaar steeds meer ste
nen onderdelen krijgt en tenslotte uitgroeit
tot een volledig stenen huis met kelder,
souterrain en één of meer verdiepingen.
De plattegrond wordt ook steeds ingewik
kelder. Verder worden de verschillende
vormen van ramen, deuren en daken toe
gelicht.
Het Schröderhuis van Rietveld (1924)
vormt de overgang van het traditionele
naar het moderne bouwen en wordt be
schreven als 'een van de jongste monu
menten onder de woonhuizen'. Ruim aan
dacht krijgen vervolgens de kastelen en
buitenplaatsen, monumenten die bij me-
De omslag van 'Kijken naar monumenten in
Nederland!'
nigeen de fantasie prikkelen en derhalve
een grote groep geïnteresseerden trek
ken. Aan het eind van dit hoofdstuk een
stukje over tuinen en Nederlandse tuin
architecten^
Leerzaam is het hoofdstuk over kerken
waarin op een begrijpelijke manier met
behulp van tekeningen en plattegronden
de verschillende onderdelen van de kerk
bouw worden uitgelegd, naast uiteraard
geschiedenis, gebruik en plaats van de
kerk in de samenleving. In ons land nemen
orgels een bijzondere plaats in. Nederland
telt ruim 600 historische orgels, een uniek
aantal, en deze monumenten behoeven
een speciale zorg.
In de inleiding van dit hoofdstuk wordt
opgemerkt dat het '...beoogt de geïnteres
seerde leek wat bescheiden informatie te
verschaffen', een opzet die volledig ge
slaagd genoemd mag worden. Voor het
hoofdstuk 'Klokken en torenuurwerken'
waarin o.a. het ambacht van klokkengieten
wordt toegelicht, geldt in feite hetzelfde.
Historisch straatmeubilair
Historisch straatmeubilair is een onder
deel van monumentenzorg dat gelukkig
steeds meer aandacht krijgt. Het zijn vaak
onopvallende voorwerpen of details van
onze omgeving, zoals bestrating, putten,
bewegwijzering enz enz. Vaak wordt ver
wijdering niet eens opgemerkt. Het onder
de aandacht brengen juist van deze kleine
monumenten is dan ook uitermate belang
rijk. Wij moeten gezamenlijk zorgdragen
niet alleen voor grotere erfstukken maar
ook voor kleine sfeerbepalende en onmis
bare onderdelen van onze samenleving.
'Kijken naar Monumenten in Nederland' is
een zorgvuldig uitgegeven boek. Voor
iedereen is de aanschaf van dit boek alles
zins de moeite waard; niet alleen voor
mensen die thuis al bladerend en lezend
van de schoonheid van ons land willen ge
nieten, maar ook voor reislustigen ter
voorbereiding van uitstapjes op cultuurhis
torisch gebied.
Saam, Bosch en Keuning, 1988,192pp.
ISBN 90.246.4629.4 Speciale Heemschut-
prijs 25,--, waarvoor het boek zonder
portokosten wordt thuis gestuurd. Ook
verkrijgbaar in de boekhandel.
Dertig jaar geleden is het alweer dat
de NJBG (Nederlandse Jeugdbond
voor Geschiedenis) werd opgericht.
Dit zesde lustrum willen we dan ook
uitbundig gaan vieren:
24 september 1988 gaan we in Delft
een feestje bouwen.
Natuurlijk is aan dit lustrum een
reünie van oud-leden verbonden.
Daarom willen we alle oud-leden hier
oproepen zich op te geven voor deze
bijeenkomst.
Heb je zin om je vrienden van de
NJBG nog eens te ontmoeten, geef je
dan op. Dit kan schriftelijk:
Bureau NJBG,
Prins Willem Alexanderhof 5,
2595 BE Den Haag,
ow. lustrum 1988.
Maar ook telefonisch: op maandag en
vrijdag tussen 14.00 u en 17.00 u on
der nummer 070-476598.
Céleste Kluts
20-8/ Tentoonstelling over dijkverzwa-
14-9 ring Neerijnen en de gevolgen
op Waalbandijk 21, aldaar.
Open van 10-8 uur. Ook open op
17 september.
27-8 Fietstocht door het Land van
Vollenhove, georg. door Re
giocontact Vecht/Veluwe/IJssel-
streek. Inl. tel. 03417-57212.
17-9 Open Monumentendag (zie ook
pag. 3 en 4).
4-9 De sanering van Dordrecht na
t/m WO n. Expositie tekeningen in
29-10 het Gemeentearchief aldaar.
Tot en met 4-9 in het Dordrechts
museum Dordtse landschappen
en riviergezichten'.
8-10 Excursie Heemschut Limburg
naar Noord-Limburg. Zie pag. 5.
22-10 Landelijke Heemschutdag 1988
in Middelburg en Zierikzee. Zie
pag. 4.
19, Restauratiebeurs '88 in Zutphen
20, en congres (18,19 okt.) over res-
21-10 tauratie en conserveringstech
nieken (zie pag. 25).
10
Heemschut, juli-augustus 1988
