Neo-gotische gevel
bewaard
RESTAURATIE
zich slechts kleine noodzakelijke wijzigin
gen voorgedaan. De enige grote verande
ring, onder invloed van de smaak des tijds,
is dat nagenoeg al het houtwerk ontdaan
werd van schilderwerk. Het trappehuis
moet er licht geschilderd heel anders heb
ben uitgezien.
Restauraties
Het kasteel werd in de jaren 1968-1971 ge
restaureerd, waarbij vooral in de kelders
resten van de middeleeuwse burcht wer
den aangetroffen. De tuinen werden in
1983 gerestaureerd als afscheidscadeau
aan de heer Geertsema, die het huis sedert
1975 huurde toen hij commissaris van de
koningin in Gelderland was. Na Geertse-
ma's vertrek werd het huis niet meer ver
huurd. Bijzonder is dat al het meubilair
hoegenaamd compleet is. Het meubilair en
de schilderijen werden van de zolders ge
haald en zoveel mogelijk op de oorspron
kelijke plek teruggeplaatst. Successieve
lijk krijgen alle vertrekken een opknap
beurt en worden het meubilair en de schil
derijen gerestaureerd.
Voor dergelijke projecten als Middach-
ten betekent de decentralisatie een ramp',
aldus N. W. Conijn, die samen met de gra
vin de organisatie voert. De laatste twee
jaar werd er geen subsidie toegekend,
want de gemeente Rheden ontvangt
slechts 120.000 gulden. Wel wordt er voor
het meubilair en de schilderijen uit een an
der potje van WVC gesubsidieerd. En
voor de tuinen kan men weer gedeeltelijk
op andere bronnen aanspraak maken, zo
als het werkvoorzieningschap Presikhaaf
en de Stichting tot Behoud van Historische
Buitenplaatsen, die assisteert bij het hove-
nierswerk. Overige inkomsten voor onder
houd worden verkregen door entreegel
den en door het huis te verhuren voor spe
ciale gelegenheden zoals jaarvergaderin
gen, diners etc. Op de dagen dat het kas
teel voor publiek opengesteld wordt, kan
gelukkig voor een groot deel aanspraak
gemaakt worden op de bereidwilligheid
van vrijwilligers uit de omgeving. De pu
blieke functie die een dergelijk slot eer
tijds genoot, heeft het nu eigenlijk weer,
alhoewel het vaak een zware dobber is om
financieel rond te komen.
Evenementen
Literatuur
Dr. WïiJem Bergé in: 'De Woonstede door
de eeuwen heen', 1983, afl. 58. P. 2-31.
Daar sta je dan op een grauwe februari-ochtend vooreen schijnbaar niet zo interessant
gebouw in het Westlandse Nootdorp, naast de katholieke kerk uit 1871 (Bartholomeus-
kerk). Men had ons meegedeeld, dat het Jozef-gebouw, want daarover hebben we het,
gerestaureerd was, hetgeen dus betekende dat er sprake was van een bouwwerk, dat de
moeite waard moest worden gedacht, behouden te blijven. Bij onze eerste aanschouwing
was het dus een kwestie van: schijn bedriegt. Met deze waarheid hebben we in de sfeer
van de monumentenzorg vaak te maken. Om daar achter te komen is een historisch èn
architectonisch-geschiedkundig onderzoek nodig. Dat was met het Jozefhuis in Noot
dorp, dat niet alleen als tuindersdorp bekendheid geniet, maar ook in de paardensport
wereld een belangrijke positie inneemt, ook wel nodig.
De naam Nootdorp gaat terug tot de 13e
eeuw, dus ver na de Romeinse tijd, maar
het is wel zo, dat er Romeinse bewoning is
geweest. Van deze aanwezigheid valt in
onze tijd echter niets meer terug te vinden;
wel in de naaste omgeving. Afgezien van
de Romeinse periode, is uit de geschiede
nis van het dorp heel weinig bewaard ge
bleven.
In feite heeft Nootdorp slechts één be
schermd monument: de uit omstreeks 1500
daterende torep, nu behorende bij de her
vormde kerk in het midden van het dorp,
waar men de vroegere tijd heeft opgeroe
pen door wat in oude stijl opgetrokken
pandjes waarbij het moderne gemeente
huis zich wonderwel heeft aangepast. De
kerk, die bij de oude toren behoort is niet
de originele, want die is afgebrand. De
herbouwde hervormde kerk met haar
oude toren, werd in het laatst van de vo
rige eeuw gerestaureerd,
Terug naar het Jozefhuis. Dat werd in
1904 ontworpen door architect C. L. M
Robbers uit Haarlem. In 1907 werd het ge
bouw - bejaardenhuis en zusterklooster
- voltooid. Als zodanig heeft het tot in de
jaren zeventig dienst gedaan. Een school
gebouw er achter, functioneert nog steeds.
Het Jozefhuis is uit bruin-rode baksteen
met banden van gele verblendsteen opge
trokken. Het heeft een hoog, omlopend
schilddakje met dakkapellen, bekroond
door een vierkant houten klokketorentje
Het Jozefhuis aan Veenweg 4 te Nootdorp
met eenvoudige spits. Tegen de rechter
zijde van de voorgevel bevindt zich een
driezijdige, erkervormige uitbouw, die op
de verdieping de rondbogige vensters van
de (oude) kapel bevat. Bij de recente res
tauratie is die kapel deels behouden. Deze
kapel heeft een eenvoudig gestucadoord
houten gewelf met Tudorbogen. In de
rondboogvensters bevinden zich ramen
van glas-in-lood.
Intem heeft die kapel dus een beperkt
historisch-architectonische waarde, die
men bij de restauratie zoveel mogelijk
heeft willen behouden. Deze bijzonderhe
den ontleenden we aan een rapport van
drs. H. P. R. Rosenberg, die het Jozefhuis
karakteristiek voor de stijl van zijn ont
staan noemt. Hoewel het architectonisch-
historisch gezien niet tot de belangrijkse
gebouwen uit de periode van de overgang
van de eeuwwisseling behoort, is het met
zijn monumentale dakpartij, bekroond
door het klokketorentje, van betekenis
voor het landelijk gebleven aspect van dit
deel van Nootdorp. Ook de stedebouw-
kundige relatie met de neo-gotische Bar-
tholomeuskerk van E.J. Margryen de bij
behorende pastorie in de directe omge
ving noemde drs. Rosenberg een niet te
verwaarlozen factor. Afbraak van het Jo
zefhuis zou, volgens drs. Rosenberg, voor
de belevenswaarde en de identiteit van dit
deel van Nootdorp een verlies betekenen,
en met dit oordeel heeft de Bond Heem
schut zich gaarne kunnen verenigen.
De gemeentelijke monumenten-veror
dening had intussen wat moeite met de
vaststelling van de monumentale waarde
van het Jozefhuis. Die verordening ging
niet verder dan 'een beeld-ondersteunend
monument'. Maar dat was naar het inzicht
van o.m. Heemschut niet voldoende. Het
Jozefhuis diende in het kader van de mo
numenten-verordening omschreven te
worden als 'beeld-bepalend' en zo is het
na enige jaren van touwtrekkerij ook ge
beurd. En dit niet zonder inspanningen van
o.a. twee leden van de Bond Heemschut,
de heren K. A. B. Tubbingen B. Tabingh
Suermond. Aan hen in samenwerking met
anderen is de interne restauratie in mo
derne stijl te danken en kan het Jozefhuis
als een gemeenschapshuis fungeren,
waarin allerlei activiteiten (van kruiswerk
tot scouting) kunnen worden ontwikkeld.
Zo heeft Nootdorp een beeld-bepalend
gebouw kunnen behouden. Niet erg be
langrijk misschien, maar wel karakteris
tiek.
J. E. v.d. Wielen
Openstelling 1988 van 10.30 - 16.00 uur. 21,22, 23 mei (Pinkste
ren), 24 t/m 31 juli, IS, 16,17 oktober.
Middachten is te bezoeken op 29 mei, alle zondagen in juni, op
31 juli, 28 augustus en 25 september. De entree is 5per
persoon.
In verband met het herdenkingsjaar van William Mary is er
vanaf juni tot 15 oktober een speciale tentoonstelling ingericht
met objecten uit de nalatenschap Hans Willem Bentinck, hertog
van Portland. Hieronder bevindt zich een juwelenkist die door
Willem III werd geschonken aan de gravin van Portland met
daarin een ring, die Mary bij haar kroning in 1689 heeft gedra
gen.
Op verzoek kunnen er op woensdag en donderdag rondleidin
gen gegeven worden voor groepen van minimaal 20 personen.
(Telefonische informatie bij N. W. Conijn 01751-14343). In het
kasteel is een gidsje verkrijgbaar, geschreven door gravin Van
Ortenburg-Bentinck en J. A. Conijn, met daarin een korte ge
schiedschrijving en een beschrijving van de te bezoeken ver
trekken. De tuinen zijn dagelijks open van 15 mei tot 15 septem
ber. Eveneens in verband met het herdenkingsjaar van William
Mary wordt vanaf 16 mei acht maal het televisieprogramma
'Ontdek je plekje' aan dit onderwerp gewijd (maandagavond
18.40 uur). Op 6 juni is hierin o.a. aandacht voor Kasteel Mid
dachten.
12
Heemschut, mei 1988
