Openluchtmuseum Het
Hoogeland
levend stuk Wierdedozp
O
MUSEA
R.WOBBER
Was aan de lijn
rr
Dorpskroeg 'De Koboain het openluchtmuseum vóór de restauratie
Twintig kilometer ten noorden van de stad Groningen ligt het dorp Wariium, hoofdplaats
van de gelijknamige, meest noordelijk gelegen gemeente in Nederland, waartoe ook het
eiland Rottumeroog behoort.
Het dorp is gelegen op een terp, of in het Gronings gezegd, een wierde. Wierden zijn
door mensen opgeworpen woonheuvels, bedoeld als bescherming tegen het zeewater.
De periode waarin de wierden zijn gemaakt ligt tussen 600 vóór Chr. en 1000jaarna
Chr.
Middenin Warffum, dichtbij de kerk, hgt het openluchtmuseum Het Hoogeland, be
staande uit 10 panden en 4 pandjes, alle gerestaureerd en de meeste museaal ingericht.
Bijna 30 jaar geleden is het begonnen. In
1959 werd opgericht De Stichting Het
Landbouwkundig, Oudheidkundig en
Kunstminnend Museum 'Het Hoogeland'.
De oprichters waren een notarisvrouw,
een leraar, twee landbouwers, een smid
en een P.T.T.-beambte.
Reeds vóór 1959 leefde de gedachte een
museum op te richten in Warffum, waar
vanaf het begin van de vorige eeuw een
behoorlijk cultureel klimaat heerste. Zo
werd daar het initiatief tot de oprichting
van Het Genootschap ter Bevordering Van
Nijverheid geboren. (In 1837 te Onderden-
dam opgericht). Het was de eerste boe
renstandsorganisatie ter wereld. In 1868
werd de eerste plattelands-H.B.S. in Ne
derland te Warffum gesticht.
De aanleiding om een museum te begin
nen was gelegen in de aanwezigheid van
verzamelingen antiek en oudheidkundige
bodemvondsten bij enkele bestuursleden
die daarvoor een expositieruimte zochten,
alsmede in het verlangen om monumentale
en karakteristieke panden in de kom van
het dorp te conserveren of voor afbraak te
behoeden.
In de statuten van het museum Het Hooge
land, zoals de naam in de wandeling luidt,
staat als doelstelling omschreven: 'De
Stichting heeft tot doel het verzamelen en
conserveren van gebouwen, voorwerpen
en geschriften, welke een inzicht verschaf
fen in de landelijke bouwkunst, de inte
rieurkunst en de leefwijze van de vroegere
bevolking, alsmede in de sociaal-culturele
geschiedenis van de provincie Groningen,
van de vroegste tijd tot heden'.
Na 29 jaar noeste, voornamelijk vrijwil
lige, arbeid, is van een gedeelte van het
dorp Warffum een openluchtmuseum ge
maakt dat, conform en statuten, een indruk
geeft van de zogenaamde landelijke
bouwkunst en de interieurkunst van de
'gewone bevolking' in vroeger tijd.
Ook bezit het museum een belangrijke
landbouwverzameling.
Plaatselijk aanwezige gebouwen werden
gerestaureerd en soms zelfs voor afbraak
behoed. Andere gebouwen met monu
mentale betekenis, die elders moesten
verdwijnen, werden op het museumterrein
weer opgebouwd op 'open plaatsen'. Ge
werkt wordt met de eerste kadasterkaart
uit 1832 en waar deze kaart bebouwing
aangeeft wordt die weer opgevuld indien
in het verleden afbraak is gepleegd.
De uiteindelijke opzet van het museum
bestuur werd om binnen vier straten een
terrein in carré-vorm tot openluchtmu
seum te maken, dat een integraal deel uit
maakt van de dorpskern van Warffum.
Niet een met hekken afgesloten duidelijk
herkenbaar museum, maar een levend
stuk dorp.
Dit wordt onder andere bereikt door ver
schillende panden binnen het complex
door particulieren te laten bewonen, die
ieder op hun eigen wijze hun erf en tuin
aanleggen, beplanten en onderhouden en
voor bedrijvigheid zorgen. De betreffende
panden zijn deels museaal ingericht, deels
bewoond. De bewoners passen op het ge
hele gebouw, houden ook het museale ge
deelte schoon en dragen zorg voor de kli
maatbeheersing.
Toen in een krant eens een artikel werd
gewijd aan het dorp Warffum en aan het
museum Het Hoogeland, viel in het stuk de
term 'het onzichtbare museum'. En inder
daad, daar waar de was aan de lijn wap
pert, kinderen spelen en een poes in de
vensterbank slaapt, vermoedt men in het
algemeen geen museum. Ondanks het feit
dat de restauratie van de voormalige
openbare lagere school (het toekomstige
Interieur van de dorpskroeg
26
Heemschut, maart-april 1988
