Heemschut
Kritiek ir.Oskam zeker zinvol
sr
J 1/
Veel gemiste architectonische kansen in Amsterdam
In zijn Nieuwjaarstoespraak en interviews in Het Parool van 4 en 8 januari jl. heeft ir
Oskam de architectuur van de Amsterdamse binnenstad nogal stevig gekraakt en het is
verheugend dat een hoofdambtenaar van de gemeente Amsterdam zulk een scherpe
kritiek heeft geuit. In grote lijnen kan men het zeker met hem eens zijn. Toch is het vooral
de stedebouwkundige die wijst op de verwaarlozing en de vernietiging van de openbare
ruimte. Het is stellig juist dat goede stedebouwkundige plannen een basis vormen voor
een goede architectuur, maar men moet daarbij bedenken dat die goede stedebouw
voor een belangrijk deel wordt bepaald door de politiek verantwoordelijken, in casu het
gemeentebestuur van Amsterdam en in het bijzonder het college van Burgemeester en
Wethouders.
Zo heeft indertijd de nauwe samenwerking
van wethouder Wibaut en Berlage geleid
tot het boeiende plan van Amsterdam
Zuid, van de Amstel tot het Stadion. Ook
Amsterdam Noord kan als een goed ste
debouwkundig plan worden aangemerkt.
Van zulk een krachtig beleid is thans wei
nig meer te merken en dat wordt boven
dien nog negatief beïnvloed door de
macht van de projectontwikkelaars op
overeenkomstige wijze als zij in 1866 belet
ten dat het bekende plan van Ir J.G. van
Niftrik voor de uitbreiding rond de Singel
gracht kon worden verwerkelijkt omdat
het kwalijke plan voor de Pijp meer gelde
lijk gewin opleverde.
Gelukkig hebben onlangs twee raadsle
den - Mevrouw Agsteribbe en mr Cnoop
Koopmans - een bescheiden poging ge
daan door te waarschuwen tegen de ver
krachting van goede architectuur door de
roes van de renovatie en de toepassing
van kunststoframen.
Het is jammer dat de kritiek van ir Os
kam in feite is blijven steken in het stede
bouwkundige aspect terwijl gesuggereerd
wordt dat er kritiek is geuit op de architec
tuur van de binnenstad. Wel noemt ir. Os
kam enige schrijnende voorbeelden van
gemiste kansen zoals Rokin Plaza en het
hotel Barbizon op de kop van de Zeedijk,
waaraan nog ware toe te voegen de hotels
Marriott en Sonesta; het laatste verdrong
met zijn gemakzuchtige architectuur het
gebouw van het Vrije Volk dat getuigde
van een innerlijke beschaving en van de
hoop op een betere wereld.
Minder gelukkig is ir Oskam met zijn
kritiek op de Optiebeurs. In tegenstelling
tot veel architectuur die als lopende band-
werk, pretentieus en middelmatig wordt
afgewezen is juist de Optiebeurs een voor
beeld van ingetogenheid en een zorgvul
dige afweging van eenvoud, die een herin
nering oproepen aan het Palazzo Strozzi in
Florence en waaraan op de hoek nog een
speels element als een Amsterdams gein
tje werd toegevoegd.
In wezen komt de Optiebeurs overeen met
de door ir Oskam zo gewaardeerde kan
toorvilla's tegenover het Rijksmuseum; zij
getuigen van een haast geheimzinnige
eenvoud, die na een aanvankelijke afwij
zing van het Amsterdamse publiek ten
slotte toch het pleit heeft gewonnen door
soberheid en raffinement, zulks in schrille
tegenstelling tot het modieuze gele ge
vaarte er tegenover. Minder gelukkig ook
is m.i. de waardering van ir Oskam voor
de (overigens vooral mede dankzij Heem
schut gerealiseerde) restauratie van het
Noord- en Zuidhollands Koffiehuis; hier
heeft de nostalgie het gewonnen van het
oorspronkelijke plan voor een geheel
nieuw plan dat fraai aansloot bij het metro
station op het Stationsplein. Ook zijn goed
keuring van de zachtgele nieuwbouw op
de Zwanenburgwal is in het kader van zijn
kritiek onbegrijpelijk. De gebogen voor
gevel, waarin raamkozijnen zijn aange
bracht zonder enige relatie met de belen
dingen, wijst op een schrikbarende eigen
dunk en onbekwaamheid, waarbij het wel
standstoezicht wel een zeer minimale toets
heeft aangelegd.
Het is juist dat ir Oskam er op wijst dat
het niet gaat om de begrippen mooi of le
lijk en dat Amsterdam niet mag worden
aangedaan dat vertoon van onzorgvuldig
heid, oppervlakkigheid en goedkope pre
tentie.
Als het weer een feest wil zijn om in
vervolg op pagina 4
(rechtsonder)
In dit nummer:
Nieuws uit de provincies 19,20,21
Foto omslag:
Beschermvrouwe:
\L_
Redactie:
Drs. J. Kamerling, eindredacteur
Drs. A. M. ten Cate
R. Dinger
Dr. E. Jans
Vaste medewerk(st)ers:
J. Th. Balk, Amsterdam
Drs. H. C. Franssen, Amsterdam
Drs. J. Huysmans, Utrecht
Drs. P. Karstkarel, Leeuwarden
D. van der Meulen, Assen
R. Lureman, Doetinchem
Drs. W. J. Pantus, Nijmegen
J. E. van der Wielen,
's-Gravenhage
Drs. D.S. van Schaardenburg-van der
Wouden, Amsterdam
Correspondentieadres
Bond Heemschut:
Nieuwezijds Kolk 28,
1012 PV Amsterdam;
tel. 020-225292 (secr. en juridische zaken)
tel. 020-230994 (eindredactie)
tel. 020-230994 (ledenadministratie)
Postgiro 124326
Lidmaatschap 50,-per jaar
Voor 65+ 35,- en voor 30" 25,-
Opzegging alleen vóór 1 december.
Correspondentie voor advertenties:
Bosch Keuning
Postbus 1, 3740 AA Baarn
tel. 02154-8 23 45
gironummer 4988
Grafische verzorging:
Bosch Keuning - Baarn
9
Zicht op de achtkantige toren van de be
kroonde Markiezenhof te Bergen op Zoom
(foto Studio Albert Joosen)
Nieuwe architectuur in Amsterdam 3,4
Europa Nostra prijzen voor Markiezen- en
Agnietenhof 5,6
Molenerf 'De Ster' in Utrecht 7
Nieuw hart voor Den Haag? 9
Beschermde gezichten in Friesland 10, 11
Algemeen Handelsbladgebouw van
sloop gered 12, 13, 15
Parkje Mien RuyS bedreigd 17
Kroonberoep Waaggebouw 22
Het elektrische motorrijtuig 810 uit 1927 van
de Haagse Tramweg Maatschappij, een van
de 16 als roerende monumenten van bedrijf
en techniek op de Haagse gemeentelijke
monumentenlijst geplaatste tramwagens.
(Foto: Bureau Monumentenzorg, Den Haag)
Jaargang 65,
no. 2, februari 1988
Heemschut verschijnt 9x per jaar
Tijdschrift van de Bond Heemschut
opgericht in 1911
H.M. Koningin Beatrix
Heemschut, februari 1988
3
