NIEUWS UIT DE PROVINCIES
Friesland
Groningen
Overijssel
Gelderland
Vakwerkschuur in Rectum weg
MIP Friesland begint
In museum
5 woningen
'Steenhuis' gevonden
Lekkend kerkdak
Stad fleurt op
Dodenhuisje aan
opknapbeurt toe
Nunspeet werkt aan
monumentenbeleid
Leeuwarden - Gedeputeerde Sta
ten van Friesland en de Rijksdienst
voor de Monumentenzorg hebben
een contract getekend waarbij de
provincie op zich neemt om in de
komende jaren alle gebouwen die
zijn gebouwd tussen 18S0 en 1940
te inventariseren voor het Monu
menten Inventarisatie Project
(MIP). Een aantal daarvan zal wel
licht tot monument worden verhe
ven.
De MIP is een landelijke cam
pagne, die begonnen is in Overijs
sel, waar dank zij de textielindus
trie nog zeer veel mogelijk be
schermwaardige gebouwen te vin
den zijn. Het is een provinciale
aangelegenheid, behalve in de vier
grote steden, die de inventarisatie
zelf ter hand nemen.
Leeuwarden - In het voormalig
Natuurhistorisch Museum aan de
Herestraat zijn nu vijf woningen on
dergebracht. In opdracht van de
nv Stadsherstel is een en ander
binnen twaalf maanden gereali
seerd. Drie panden van het com
plex herbergden aan het einde van
de vorige eeuw de Bank van Le
ning. Uit die tijd dateert een trap
leuning met zware balusters in een
van de woningen. Het middelste
gedeelte bevat de oorspronkelijke
gang met marmeren tegels en een
barok binnenpoortje uit omstreeks
1700. Op vele plaatsen in het com
plex zijn lambrizeringen, stucpla-
fonds en schoorsteenmantels te
vinden. Restauratie en verbouwing
kostten 920.000, gesubsidieerd
door regelingen voor de stads- en
dorpsvernieuwing en voor premie-
D woningen. Ir. L.L.M. van Nispen
totSevenaer, directeur van de
Rijksdienst voor de Monumenten
zorg, heeft het fraaie complex geo
pend.
Vriescheloo - Middenin het Rei-
derland zijn de resten opgegraven
van een stenen huis, waarschijnlijk
uit de 13e eeuw. In die tijd was een
huis van steen een grote zeldzaam
heid. Bij Bellingwolde is vlak na de
oorlog ook een 'steenhuis' aange
troffen, maar dat moest worden ge
ruimd in verband met ruilverkave
ling. Het is mogelijk dat de vondst
bij Vriescheloo om dezelfde reden
verloren zal gaan. Het Biologisch-
Archeologisch Instituut brengt de
vondst op tekening over en catalo
giseert de aangetroffen voorwer
pen, onder meer scherven van ko-
gelpotten.
Den Ham - De Stichting Oude Gro
ninger Kerken hoopt op korte ter
mijn in overleg met de gemeente
Aduard te kunnen beginnen met
het waterdicht maken van het exte
rieur van de kerk waarvan de dak
pannen grote scheuren vertonen
en lekkage veroorzaken. De zol
derbalken zijn al aan het verrotten
en het water heeft de vloer aange
tast. Ook de westgevel vertoont
verschijnselen van ouderdom.
Vollenhove - Het eens zo welva
rende Zuiderzeestadje wordt dank
zij de ideeën van de kunstenaars
Jan Hein Daniëls en Marcel van
Vuuren weer tot leven gewekt. Zij
hebben met het Zwolse stede
bouwkundig bureau Witpaard in
opdracht van het gemeentebestuur
een 'masterplan' opgesteld waar
door het ingeslapen stadje moet
opfleuren. Sinds de Noordoostpol
der gereed kwam (1942), was het
gedaan met de eertijds voorname
stad met dertien ommuurde have-
zathen.
De hoekige werkhaven, aangelegd
ten behoeve van de droogmaking
van de polder, krijgt een rondere
vorm, een kustlijn me!t houten pa
lissaden en een natuurlijke verbin
ding met de historische binnenha
ven, die nu in gebruik is bij de re
creatievaart. Door deze ingreep
willen de ontwerpers het voorma
lige stadhuis (1621) met de opval
lende Toscaanse zuilenrij en de pal
emaast staande tweebeukige hal
lenkerk uit de 15e eeuw (de Boven
kerk, Grote Kerk, of Sint-Nicolaas-
kerk) stedebouwkundig meer tot
hun recht laten komen.
Enkele ommuurde tuinen worden
opgeknapt en voor het publiek
opengesteld. Zo wordt aan de Bis
schopsstraat de tuin van havezathe
Marxveld uit 1500 aangelegd door
Bureau Oranjewoud, dat ook de
tuinen van Het Loo restaureerde. In
het gebouw komt een oudheids-
centrum en zal Gemeentewerken
onderdak vinden. De overheid in
vesteert 12 miljoen in de plannen.
Genemuiden - Bij de bouw van het
dodenhuisje uit 1871 op de be
graafplaats is terra cotta toegepast.
Het is te vinden aan de pinakels op
het dak van het unieke gebouwtje
en in een tableau boven de toe
gangsdeuren. De dakbedekking is
om andere redenen bijzonder. Hier
is gebruik gemaakt van zink dat
met felsnaden in elkaar grijpt.
Deze zeer duurzame constructie
komt onder meer ook voor bij het
Scheveningse Kurhaus.
Er zijn plannen om het dodenhuisje
geheel af te breken en elders op
de begraafplaats opnieuw op te
bouwen. Het bouwwerk staat nu
als het ware in een gat en verdient
beter. Bekeken wordt ook wat er
nog meer dient te worden geres
taureerd op het kerkhof. Het ijze
ren hek om de begraafplaats en
smeedwerk op een aantal graven
komt wellicht ook aan de beurt.
Nunspeet - B en W van Nunspeet
hopen binnen twee jaar plannen
klaar te hebben voor een gemeen
telijke monumentenverordening,
een monumentencommissie en ee(n
gemeentelijke monumentenlijst.
Dit zegt het college in antwoord op
een brief van Heemkundige Ver
eniging Nuwenspete.
Nuwenspete vroeg in de brief, ge
richt aan de gemeenteraad, om het
formuleren van een actief beleid
voor de 'instandhouding van waar
devolle zaken'. Een eigen gemeen
telijk beleid is volgens de vereni
ging nodig, onder meer door een
toekomstige taakverzwaring voor
de gemeente als gevolg van wijzi
gingen in de Monumentenwet en
de Woningwet. Daarnaast signa
leert de vereniging verschillende
andere ontwikkelingen, die een
verhoogde aandacht rechtvaardi
gen: een landelijke inventarisatie
van bouwkunst uit de periode 1850
tot 1940; de trend om binnen de
oude dorpskernen intensief
nieuwbouw te plegen en de bezui
niging op welzijnsaccommodaties,
die mogelijk het voortbestaan van
enkele monumenten bedreigt.
Nuwenspete stelde in de brief dat
de zorg voor waardevolle zaken
opgenomen dient te worden in een
algemeen beleid, dat zich uitstrekt
tot verschillende sectoren en dat
de beschikking heeft over ver
schillende instrumenten. Nuwen
spete denkt hierbij niet alleen aan
een gemeentelijke monumenten
lijst, maar bijvoorbeeld ook aan
een maatregel die de sloop van ka
rakteristieke gebouwen aan ban
den legt.
Burgemeester en Wethouders vin
den overigens dat een nieuw ge
meentelijk beleid niet ten koste
mag gaan van het bestaande stre
ven, om veertien rijksbeschermde
monumenten in de gemeente te
restaureren. Als mogelijke finan
cieringsbronnen voor een ge
meentelijk monumentenbeleid
noemt het college: het fonds stads
en dorpsvernieuwing en de pro
vinciale subsidieregelingen. Ver
der vindt het college het voor de
rechtszekerheid van belangheb
benden belangrijk om objective
beschermingscriteria te ontwikke
len.
De door architektjan Jans al in 1930 getekende schuur (waar
schijnlijk voormalige boerderij) op het erve Mokkelenkate in Rec
tum bij Wierden zal gesloopt worden. Gemeentewerken in
Wierden heeft alle mogelijke moeite gedaan, dit oude hallehuis te
redden, maar Monumentenzorg heeft geen geld. Everhard Jans
mat dit pand kort geleden op, en mevr. Hesselink-van der Riet
(Heemkunde Rlbergen) verrichte ook ter plaatse onderzoek (ma
nier van funderen).
Zo wordt Twente beroofd van een uniek stukje vakwerkbouw met
leemvlechtwerk, dat een beeld gaf van de oude boerenvoortva-
ring. Wellicht werd deze 'schuur' tussen 1650 en 1700 gebouwd.
Heemschut, februari 1988
19
