Heemschut adopteert tuinhuis van Salm
gen we. Gijsbers: 'We hebben een aantal
gemeenten, dat niet heeft gereageerd op
de oproep van de Gelderse Monumenten-
raad om een gemeentelijk beleid op te
bouwen, onze diensten aangeboden. We
zijn bereid mensen te leveren of te zoeken
voor de gemeemtelijke monumentencom
missies, die er nog moeten komen en zijn
zelf al in diverse commissies gaan zitten.
En verder is er natuurlijk het dagelijkse
beschermingswerk, dat we op ons bord
krijgen.'
Buma: 'De grote waarde van Heemschut
is, dat wij een van de weinige instanties
zijn, waar burgers en historische vereni
gingen op kunnen terugvallen, als zij be
zwaarschriften willen indienen.' Hij voegt
eraan toe, dat de spreiding van de com
missie over de provincie nog niet optimaal,
is, maar Gelderland is ook zo groot. 'In alle
regio's willen we mensen hebben, die ge
vallen van verwaarlozing of aantasting van
dorps-, stads-, of landschapsschoon voor
ons signaleren.'
Romeinse muur
Gijsbers heeft veel oog voor goede con
tacten met de pers. Door tijdige inschake
ling van de kranten kun je publiciteit los
maken en ook daarmee veel bereiken. Na
tuurlijk komen we daarmee te spreken
over de actie van Heemschut voor de vol
ledige redding van de onlangs in Nijme
gen bij de bouwvoorbereidingen voor een
casino aangetroffen Romeinse muurresten.
Een muur van hier en daar zo'n 3Va meter
hoogte en enkele tientallen meters lang.
Via een persbericht vanuit het landelijk
bureau haalde Heemschut er zelfs het tv-
joumaal mee. In de dagbladpers ver
scheen een stroom van artikelen.
Helaas heeft deze actie niet tot het ge
wenste resultaat geleid en zal volgens de
oorspronkelijke opzet van de gemeente
slechts vijf meter muur behouden blijven,
met inbegrip van het hypocaustum (vloer
verwarming). Dit alles weliswaar vrijwel
op de vindplaats zelf maar tentoongesteld
in de toekomstige parkeergarage van het
casino. Bepaald geen fraaie context voor
een archeologische vondst. De speciaal
voor het behoud 'in situ' opgerichte Stich
ting, waarin ook Heemschut participeert,
heeft nog geprobeerd behalve de subsi-
diënten Rijk, provincie en gemeente, en
kele betonproducenten te interesseren
voor sponsoring van volledige bescher
ming van de vondst maar dit is niet gelukt.
Voor verplaatsing van de muur naar een
locatie Icings de Waalkade - de second
best oplossing - was bijna genoeg geld.
Gedeputeerde Staten hadden met een bij
drage van vijf ton het gat kunnen vullen.
GS wilden dit bedrag echter alleen geven
voor behoud op de vindplaats zelf, zodat
het helaas de minimumoplossing wordt nl.
behoud van slechts 5 meter muur.
Het wordt hoog tijd, vindt de Gelderse
commissie van Heemschut, dat de meest
Romeinse stad van ons land eindelijk de
beschikking krijgt over een eigen stadsar-
cheoloog. Heemschut heeft dat vijf jaar ge
leden al eens aangekaart maar tot op he
den zonder resultaat. Nijmegen is de enige
stad in ons land van vergelijkbare omvang
en ouderdom zonder stadsarcheoloog.
Een instelling als de Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemonderzoek is heel
zinvol en nodig maar is wel puur weten
schappelijk bezig. Een eigen stadsarcheo
loog zou daarentegen beleid van de grond
kunnen tillen op dit terrein.
Kwaliteit restauraties
Een zaak, die de commissie ook hoog zit,
is de dalende kwaliteit van restauraties. De
Rijksdienst voor de Monumentenzorg stelt
de laatste jaren steeds geringere eisen aan
architecten, die restauratieplannen maken,
vindt de commissie. De praktijk is momen
teel, dat elk willekeurig architectenbureau
zich op dit werk mag storten met alle ge
volgen vandien voor de kwaliteit van een
restauratie. Hetzelfde geldt soms voor de
aannemers.
Een knelpunt, dat de commissie tenslot
te nog wil signaleren is het gat, dat gaapt
tussen de restauratieregeling van het Rijk
en de onderhoudsregeling. Onderhoud
van grote omvang zoals het vervangen van
leibedekking, het vernieuwen van voeg
werk en glas-in-lood-ramen kan niet aan
gepakt worden omdat er via de restaura
tieregeling geen geld voor beschikbaar is
en de onderhoudsregeling weer te be
perkt is om hierin te voorzien. Daardoor
dreigen objecten, die bijvoorbeeld na de
tweede wereldoorlog zijn gerestaureerd
weer opnieuw in het restauratiecircuit te
recht te komen.
Met deze cri's de coeur van een sterk
gemotiveerde commissie sluiten we dit in
terview af.
Bronnen: NCM Monumentenjaarboek 1986
en Gelderse Monumentenraad.
Het secretariaat van de provinciale com
missie van Heemschut in Gelderland be
rust bij de heer A.A.E.M. Gijsbers, P.C.
Hooftstraat 8,6573 CE Beek-Ubbergen.
Tel. 08895-41914.
Op de Forellenhof in Beek-Ubbergen, het voormalige Bad Beek in die plaats, staat al
tientallen jaren een tuinhuisje, ontworpen door architect Abraham Salm (1857-1915) uit
Amsterdam.
Oorspronkeli jk was het aardige gebouw
tje, in de kemnerkende chaletstijl van rond
de eeuwwisseling, te vinden aan het einde
van een lindelaantje in Berg en Dal, nu de
Prins Hendrildaan. Het deed daar dienst
als wachthuisje voor de stoomtram naar
Nijmegen ten behoeve van de bewoners
van de villa 'Stollenberg'. Die villa, even
eens door Abraham Salm gebouwd,
brandde in 1927 tot de grond toe af.
Slechts één steen, met er in gekerfd 'Stol
lenberg', op een verwilderd perceel grond
herinnert nog aan het kapitale huis.
Restauratie
De provinciale commissie van Heemschut
in Gelderland wil dit huisje nu gaan op
knappen en heeft het inmiddels geadop
teerd in het kader van het vijfenzeventigja
rig bestaan van de Bond. Met die restaura
tie is een bedrag van 25.000,- gemoeid.
Daarvan is - heel genereus - 5000,- toe
gezegd door de gemeente Ubbergen, die
het huisje op verzoek van Heemschut op
de gemeentelijke monumentenlijst plaats
te. De eigenéiar draagt ook 5000,- bij. De
Stichting tot behoud van Monument en
Landschap in Ubbergen houdt onder zijn
donateurs een actie. Ook zijn enkele fond
sen aangeschreven. De Technische School
St. Jozef in Nijmegen toonde zich geïnte
resseerd en laat vermoedelijk een gedeel
te van de restauratie als een zogenaamd
leerlingenproject uitvoeren.
Al met al goed nieuws voor het Salm-
huisje dat er medio zomer 1988 weer keu
rig bij moet staan op de Forellenhof in
Beek. Giften voor het herstel zijn welkom
op postgironummer: 52.41.728 t.n.v. Stich
ting Monument en Landschap Ubbergen,
met vermelding 'Tuinhuis Salm'.
A. A. E. M. Gijsbers
Het door Heemschut Gelderland geadopteerde tuinhuisje van Abraham Salm. (foto
ABC Makelaardij B. V.)
6 Heemschutnovember-december 1987
