Gelders Oudheidkundig Contact op bres
voor provinciaal erfgoed
Enkele acties uit de
laatste jaren
HISTORISCHE VERENIGINGEN
HEEMSCHUT IN AKTI
!li t
J. TRIJSBURG
V4
W. VAN KEULEN
1
Het Gelders Oudheidkundig Contact is dertig jaar geleden ontstaan uit de behoefte
tot samenwerking van een dertigtal instellingen op historisch gebied in Gelderland.
Er zijn nu zo'n 180 instellingen aangesloten bij de stichting.
Het Contact heeft ten doel organiserend, stimulerend en adviserend te werken voor
deze instellingen, waaronder vooral de musea en organisaties voor geschiedenis en
archeologie, monumenten- en landschapsbehoud. Iedere zich verwant voelende
instelling kan zich aansluiten, gebruikmaken van de faciliteiten van het Contact en
bijdragen aan de ontwikkeling ervan.
Het Contact was en is voor een groot deel
altijd nog afhankelijk van de inzet van vele
vrijwilligers. Zij vormen het bestuur, ma
ken deel uit van diverse werkgroepen en
commissies, of zijn min of meer regelmatig
betrokken bij het werk in de centrale ves
tiging van het Gelders Oudheidkundig
Contact, het schitterend gerestaureerde
Agnietenconventte Zutphen (zie het juni-
nummer van Heemschut). In bescheiden
mate heeft professionalisering plaatsge
vonden en wordt in de komende vijf jaar,
dankzij een vernieuwd en pragmatisch
provinciaal museumbeleid, uitbreiding
verwacht.
Professionalisering
Bij het takenpakket van de stichting kan
men onderscheid maken tussen documen
tatie, educatie en museumtechniek. Deze
drie afdelingen zullen op den duur elk een
eigen praktijkconsulent hebben. Op het
ogenblik is daarin alleen bij de afdeling
documentatie in voorzien en wordt voor
een consulent educatie geadverteerd. Op
museumtechnisch gebied zijn in deeltijd
een depotbeheerder en een textielrestau-
ratrice werkzaam en in volledige dienst
een houtrestaurator/depot-assistent. Bo
vendien zijn bij het Contact een keramiek-
restaurator en een kostuumfigurenmaker
in opleiding. Op de afdeling documentatie
zijn ten slotte nog twee medewerkers in
deeltijd gedetacheerd. Binnen deze afde
ling bevindt zich de Centrale Gelderse Di
atheek, in belangrijke mate gewijd aan het
Gelderse monumentenbezit.
Uitvoering van het algemeen beleid be
rust bij het bureau met aan het hoofd een
directeur. Van de zijde van de overheid
werd meer dan een decennium geleden
aan laatstgenoemde functie het predicaat
provinciaal museumconsulent toege
voegd. Naast de directeur functioneren bij
het bureau een administratieve en een se
cretariële medewerkster, beiden in deel
tijd.
Samenwerking
De meeste Gelderse musea zijn gevestigd
in een van rijkswege beschermd monu
ment. In een aantal gevallen kan men het
monument wel beschouwen als het groot
ste expositiestuk van de museumcollectie.
Nagenoeg elke zichzelf respecterende
historische vereniging voelt zich betrok
ken bij de problematiek van monumenten
en landschapsbehoud. Geen wonder dat
het Gelders Oudheidkundig Contact, met
zo'n achterban, regelmatig te hulp geroe
pen wordt bij behoudsacties. Voor het
Contact is in al dit soort situaties samen
werking het sleutelwoord.
Samenwerking is gezocht en gevonden
door de jaren heen met de Gelderse Mo
numentencommissie (nu Gelderse Monu-
mentenraad) en de Gelderse Molencom
missie, die in het bestuur van de stichting
zijn vertegenwoordigd.
Samenwerking is tot stand gebracht, waar
monumentertbelangen konden worden ge
diend, door de oprichting van een zelfstan
dig werkende monumentenstichting. Zo
hebben de opeenvolgende directeuren
- In 1975 dreigde de RK-kerk in
Dieren gesloopt te worden. Uit
eindelijk bleef de toren behou
den als belangrijk silhouet tegen
de Veluwse bossen.
- In 1977 werden bezwaren ge
maakt tegen wijzigingen van het
bestemmingsplan 'Bult van Ket-
jen' te Zutphen.
In 1980 tegen de sloop van een
oude HBS.
- De rivierdijkverzwaring heeft
veel aandacht gevraagd; in 1979
werd een eerste bezwaar ge
maakt tegen de plannen bij Tiel.
Later riep de dijkverzwaring bij
Neerrijnen bezwaren op i.v.m. af
braak van dijkwoningen.
- In 1979 maakten we in Ren-
kum bezwaren tegen de bebou
wing van een open gebied. Bij
een kroonberoep werd ons be
zwaar toegewezen.
- Tegen een bestemmingsplan in
Groesbeek werd in 1979 bezwaar
gemaakt.
- Bij het gemeentebestuur van
Culemborg werd in 1980 gepro
testeerd tegen een nieuw be
stemmingsplan.
- Toen in 1980 in Buren het be
stemmingsplan gewijzigd werd,
Bieronder een kleine greep uit de acties, die de provinciale
commissie Heemschut Gelderland de afgelopen jaren heeft gevoerd.
Het bejaardentehuis St. Bemar-
dus wordt nu gerenoveerd.
om de mogelijkheid te scheppen
een school te bouwen, werd met
succes bezwaar gemaakt.
- Ook in Harderwijk werden be
zwaren gemaakt tegen de groot
schalige bebouwing van de
kaalslag van de vismarkt, de
sloop van een monument en de
wijzigingen en daardoor aantas
ting van het oude stratenpatroon.
Ook tegen de sloop van een be
jaardentehuis werd protest aan
getekend.
- Toen in Elburg de nieuwbouw
van een raadhuis buiten de stad
werd voorgesteld, zijn door ons
bezwaren naar voren gebracht,
die helaas niet aanvaard werden.
Dit gebeurde nog eens in de jaren
1985-1987 met een kroonberoep
tegen de bouw van een bejaar
dentehuis, dat helaas ook werd
afgewezen.
- Nijmegen 1984: diverse bezwa
ren geuit tegen het slopen van
behoudenswaardige panden in
een zwaar door oorlogsschade
getroffen benedenstad. Dit had
geen resultaat. Gelukkig bleef
het Canisius college behouden
en ook de twee woningen in de
landpeiler van de spoorbrug.
- Geprobeerd werd in 1982 de
sloop van het notarishuis te Bar-
neveld tegen te houden.
- In Arnhem zijn diverse malen
tevergeefs bezwaarschriften in
gediend tegen het slopen van
monumentale panden langs de
singels.
- In Bredevoort is in 1983 be
zwaar gemaakt tegen de
nieuwbouw van een bejaardente
huis. Het oude Bemardushuis is
behouden en wordt gerenoveerd
en uitgebreid.
- De Joodse Kerk in Aalten werd
behouden, gerestaureerd en in
1986 weer in gebruik genomen.
- Het gemeentebestuur van Nij
megen werd door ons geatten
deerd op de aanwezige Romeinse
muurresten. Uniek voor Neder
land, helaas weinig succes.
W. van Keulen is technisch advi
seur van de Gelderse commissie
van Heemschut
Heemschut, november-december 1987 41