Bevolking Bredevoort monument-gevoelig MONUMENTENBELEID BERTFRANSSEN Achterhoeks stadje bestaat 800 jaar Een stadje 'waar de tijd eeuwenlang heeft stilgestaanbeloven de teksten. Dat klopt en het klopt ook niet. Het stadje Bredevoort (bij Winterswijk) is een juweeltje van cultuurbezit, dat in 1988 haar 800-jarig bestaan viert. Maar om de tijd stil te zetten is het hard werken geblazen. De bevolking doet van alles om haar monumenten te behou den. Er is zelfs een heel ambitieus plan: reconstructie van de grotendeels verdwenen vestingwerken Doorkijkje in de Hozenstraat. (foto H. Westerveld) Op een zwaarlbevolkte middag met con stante dreiging van regen spoor ik door het Achterhoekse stadje. Bredevoort, 1700 inwoners, met 13 rijks- en 70 gemeentelij ke monumenten beschermd stadsgezicht, sinds kort. De streekbus brengt mij van Aalten - ook niet bepaald een grote stad, een van de bushaltes heet hier, met grote letters aangegeven Overdekt Zwembad, via een al niet brede autoweg, naar een smalle straat, toevallig wèl een ontslui- tingsweg van Bredevoort. Abele Reitsma, een HTS-student, die een studie over Bre devoort maakt, leidt mij rond in het plaats je. Een ronde, bakstenen molen op een overgebleven stuk wal. Kronkelige straat jes. Vakwerk. Stratenpatroontjes als de vingers van een hand. Geveltjes, die voor- en achteruitspringen. En dan ineens de Markt, met zes rijksmonumenten. Het is het kleinste marktplein, dat ik ooit gezien heb. Een van de schilderachtigste ook. Een laat-gotisch kerkje met houten toren tje van ondefinieerbare schoonheid, huis jes met wolfsdaken, iets naar voren hel lend soms of met vakwerk. Maar ook: een RABO-bank (of was het AMRO?) Het domi neert gelukkig niet, maar het valt me op nieuw op: in zulke kleine plaatsjes hebben bankinstellingen ongeacht het merk als re gel niet alleen veruit de lelijkste gebouw tjes van het dorp neergezet, maar gewoon lijk ook de meest prominente locaties ver overd. Een paar passen verder al het 'grote' stadsplein 'tZand, waar vroeger alles om draaide. Hier namelijk stond de burcht, met de bouw waarvan Bredevoort haar oorsprong vond. Hoe lang geleden was dat? Volgend jaar viert Bredevoort haar 750-jarig bestaan. Dat althans was de be doeling. Tot iemand met een oude tekst op de proppen kwam waaruit bleek, dat Bre devoort niet 750 jaar, maar 800 jaar be stond. Minstens. De organisatoren van het feest waren heel even uit het veld gesla gen. Maar besloten vrij snel dan maar het 800-bestaan van het plaatsje te vieren. Het nieuw opgedoken archiefstuk stamde ten slotte uit 1188. Het was een lijst met bezit tingen van de aartsbisschop van Keulen. De burcht Bredevoort kwam daarop voor. Deze hoorde eeuwenlang bij grotendeels Westfaalse graafschappen of bisdommen en was een gewaardeerd steunpunt in de strijd met de graven van Celre. Toch kwam het stadje regelmatig in handen van de graven van Gelre. Een bekende figuur is Jacob van Deventer, die omstreeks 1560 het stratenpatroon van Bredevoort teken de, dat nog helemaal intact is. Nadat de stad in latere jaren beurtelings in handen was van de Spanjaarden en de Staatsen, werd Bredevoort in 1597 defini tief op de Spanjaarden veroverd. Door prins Maurits - de koningin is nog steeds Vrouwe van Bredevoort. Sint Bemardus In 1646 sloeg de bliksem in de kruittoren van het kasteel Bredevoort, waar 320 ton nen buskruit waren opgeslagen. De drost van Bredevoort kwam samen met veertig anderen om, het kasteel werd nooit meer opgebouwd. Er resteert een plein. Maar wat voor een plein! Bomen in het midden, een stuk of wat gemeentelijke monument jes, parkeerplaatsen natuurlijk, maar voor al - dominerend en niet weg te denken uit het stadje - het bejaardentehuis SintBer- nardus. Een classicistisch bouwwerk, stijl volle, sobere schoonheid. Toch kon het maar ternauwernood van sloop gered wor den, onder andere via actie van Heem schut, maar zeer nadrukkelijk ook na ver zet van de plaatselijke bevolking. Het moet Overzicht vanuit de lucht van Bredevoort. (foto H. Westerveld) 36 Heemschut, november-december 1987

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1987 | | pagina 36